استارتاپ‌های گردشگری و سال ۱۴۰۱
برندگان یکی از بازارهای مهم اقتصاد آنلاین ایران در سال جاری چه کسانی خواهند بود؟
کسب وکارهای گردشگری در ایران دو سال بسیار سخت را پشت سر گذاشته‌اند و حالا که در هفته دوم فرودین سال ۱۴۰۱ این یادداشت را می‌خوانید می‌توان گفت امیدواری به عبور از این دوران بیش از هر زمان دیگری است. این امیدواری هم ناشی از متغیرها و عواملی است که تلاش خواهد شد در این نوشتار کوتاه واکاوی شوند.
اکوسیستم کسب‌وکارهای نوآور گردشگری ایران تا پیش از کرونا در یک مسیر روبه‌رشد آن هم بالاتر از متوسط و معدل دیگر بخش‌های اکوسیستم افتصاد نوآوری کشور قرار داشت. شکل‌گیری بیش از ۳۰۰ استارتاپ در حوزه‌های مختلف گردشگری، بزرگ شدن کسب‌وکارهای اینستاگرامی این حوزه با تکیه بر ظرفیت‌های تولیدمحتوا و سهم گرفتن از بازار سنتی این صنعت که مقاومتی سرسختانه در برابر نوآوری از خود نشان می‌داد همه نشانه‌هایی بود از قوام گرفتن یک زیست‌بوم که مورد توجه سرمایه‌گذارهای خطرپذیر هم قرار گرفته بود.
زیست‌بومی که در آن هم کسب‌وکارهای بزرگ که موفق به جذب سرمایه‌های میلیون یورویی یا چند میلیاردتومانی شده بودند حضور داشتند و هم ایده‌های نوپایی که هیجان و ظرفیت‌های گردشگری آن ها را دور هم جمع کرده بود. اما کرونا از میان این زیست بوم چنان سهمگین رد شد که حتی برخی از بزرگترهای این اکوسیستم کسب‌وکاری هم نتوانستند دوام بیاوردند و از میدان به در شدند. با این حال بیشتر کسب‌وکارهای نوآور گردشگری و میراث فرهنگی که در بوم‌های کسب‌وکاری‌شان با مفاهیم تاب‌آوری تا حدودی آشنا بودند این روزها را پشت سر گذاشتند و به امروز رسیدند.
در حوزه سنتی اما اوضاع فاجعه‌بار بود. هزاران آژانس مسافرتی که در سال‌های گذشته با رویکردهایی کاملا سنتی در طراحی محصول و خدمت و صرفا با یک مجوز وارد این حوزه شده بودند که در کمتر از چندماه از بین رفتند و نامی از آن‌ها نماند. یک نمره مثبت دیگر برای اکوسیستم نوآور گردشگری که یاد گرفته تنها به روزهای خوش و آسان چشم ندوزد و برای روزگار تنگ هم برنامه و استراتژی داشته باشد!
اما حالا که سخت‌ترین روزها گذشته نمی‌توان گفت روزهای سخت دیگری در راه نخواهند بود. رگولاتور حوزه گردشگری کماکان نگاهی سنتی و واپس‌گرا به این حوزه دارد و این از هر ویروسی برای نوآوران این حوزه مخرب‌تر و هراسناک‌تر خواهد بود.
با این حال سال ۱۴۰۱ را می‌توان سال رمق گرفتن و نه رونق گرفتن برای کسب‌وکارهای گردشگری نامید. جهانی که دو سال در دام خانه‌نشینی کرونا گیر افتاده بود بیش از هر زمان دیگری تشنه حرکت و گشت‌وگذار و تجربه کردن است. خلاق‌ها و خوش‌فکرهایی که در صنعت گردشگری بیش از دیگران از گردشگری مبتنی بر تجربه و شخصی‌سازی‌شده می‌دانند احتمالا در ماه‌های آینده در بازار گردشگری عرض اندام بیشتری خواهند کرد. سال ۱۴۰۱ رقابت میان بازیگرانی است که کرونا را تاب آورده‌اند و می‌دانند که مخاطبان و کاربران و مشتریان آن‌ها دیگر آن آدم‌های سابق پیش از شیوع کرونا نیستند!
تغییر سبک زندگی، تحول در مفهوم و شیوه کار، استقلال مالی نسل زد و از همه مهم‌تر دسترسی به محتوای متنوع در حوزه گردشگری، متقاضیان این صنعت را سخت‌گیرتر و خاص‌تر از همیشه کرده است. برندگان واقعی صنعت گردشگری بی‌شک نوآورانی خواهند بود که این تغییر را فهم و برای آن راهکار طراحی کرده‌اند.