تاملی بر آیین‌نامه حمایت از شرکت‌های نوپا
بررسی بندهای مربوط به بیمه و مالیات کسب‌وکارهای نوپا در آیین‌نامه نوآفرین در یادداشتی از محمدرضا شهنانی، مشاور بیمه و مالیات کسب‌وکارهای نوپا
همانطور که می‌دانید در تاریخ اول خرداد ماه سال جاری با تایید معاون اول رئیس جمهور آیین‌نامه‌ای با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور ((آیین‌نامه حمایت از شرکت‌های نوپا)) به نام آیین‌نامه یا طرح نوآفرین، تصویب و ابلاغ شده است.
از طرفی با توجه به شرایط کسب‌وکارهای نوپا و ابلاغ این آیین‌نامه چالش‌ها و مزایا و معایب مورد مطالعه قرار گرفت و بد نیست به کم و کیف شرایط موجود پرداخته شود.
همانطور که در متن آیین‌نامه نیز مشاهده می‌شود، طبق بند الف ماده 1 شرکت‌های مورد حمایت فقط محدود به شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است که نهایتا 3 سال از ثبت آنها نگذشته باشد یا به معنای دیگر فقط کسب‌وکارهای نوپا در 3 سال ابتدایی فعالیت خود می‌توانند از حمایت مذکور استفاده کنند.
طبق ردیف 1 بند الف ماده 1 این آیین‌نامه، شرکت‌هایی با سرمایه ثبتی کمتر از 2.500.000.000 ریال مورد توجه هستند که این موضوع بنا به شرایط کسب‌وکارهای نوپا قابل توجه و منصفانه در نظر گرفته شده است.
طبق ردیف 2 بند الف ماده 1 این آیین‌نامه درآمد شرکت‌ها حداکثر 5 میلیارد ریال در سال 1398 در نظر گرفته شده است که این موضوع نیز با توجه به شرایط یک شرکت منصفانه است.
بر اساس ردیف 3 بند الف ماده 1 این آیین‌نامه به موضوع عدم توزیع سود اشاره شده و همچنین سود کسب شده بایستی طبق قانون تجارت به حساب افزایش سرمایه شرکت (شرکا) منظور شود و همچنین دریافتی ماهانه آنها نباید از 3 برابر حداقل حقوق و دستمزد سالیانه کارگران مشمول کار بیشتر باشد. طبق این بند یک کسب‌وکا نوپا با تناقضاتی روبروست؛ بر این اساس که توزیع سود در شرکت‌ها با پرداخت سود دارای دو معنی متفاوت است و کسب‌وکار نوپا هر ساله بایستی سود خود را در صورت‌های مالی تقسیم و توزیع کند و سپس به افزایش سرمایه اقدام نماید. همچنین منظور از دریافتی ماهانه کلیه شرکا یا هر یک از شرکا به تفکیک است خود جای سوال دارد و رقم دریافتی ماهانه نباید از 3 برابر سالانه حداقل حقوق و دستمزد خود عدد بسیار بزرگتری می‌نماید که بهتر است نسبت به تفسیر این ردیف اقدام گردد.
همچنین بر اساس ردیف 4 بند الف ماده 1 مشخصات شرکت باید در سامانه درخواست خدمات سازمان فناوری اطلاعات ایران ثبت گردد که طبق موضوع ماده 11 همین این آیین‌نامه سامانه مذکور توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران بایستی راه‌اندازی و پیاده‌سازی شود.
بر اساس ماده 2 این آیین‌نامه صدور و دریافت پروانه بهره‌برداری از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بایستی صورت پذیرد که قطعا خود این موضوع با شرایط جدیدی همراه خواهد بود که زمان و مراحل مختلفی را برای هر کسب‌وکار نوپا می‌طلبد که بهتر است قبل از پیاده‌سازی سامانه درخواست خدمات سازمان فناوری اطلاعات سریعا به این موضوع پرداخته شود.
بر اساس ماده 7 این آیین‌نامه، سهامدارانی که کارفرما تلقی می‌شوند تکلیفی به پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی ندارند که با توجه به ردیف 3 بند الف ماده 1، بایستی شرایط در نظر گرفته شود که کسب‌وکارهای نوپا در آینده دچار مشکلاتی با سازمان تامین اجتماعی در خصوص پرداخت اصل و جرایم حق بیمه‌ای نشوند.
طبق ماده 10 این آیین‌نامه، شرکت‌های مورد حمایت ساکن مراکز رشد، فضاهای کاری اشتراکی و شتابدهنده می‌توانند در خصوص دریافت کد اقتصادی از ادارات امور مالیاتی و کد کارگاه بیمه از سازمان تامین اجتماعی با توجه به قوانین و مقررات مربوطه اقدام نماید که در شرایط قبلی و معمول نیز با رعایت قوانین و مقررات مربوطه این موضوع امکان‌پذیر بود. البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که هیچ اشاره‌ای به دریافت کارت بازرگانی جهت استفاده از امکانات واردات خدمات و کالا در این آیین‌نامه به چشم نمی‌خورد که می‌توانست برای کسب‌وکارهای نوپا ((خلاقانه)) موضوعات را آسان‌تر کند.
یکی از موضوعاتی که کلیه کسب‌وکارهای نوپا با آن مواجه هستند، حق‌الزحمه پیمانکاران خرد متشکل از اشخاص حقیقی هستند که سازمان تامین اجتماعی در زمان بازرسی دفاتر قانونی هر کسب‌وکاری با دید حق بیمه‌ای به آن نگاه کرده و این هزینه‌ها را مشمول حق بیمه می‌کند که در این آیین‌نامه اصلا به این موضوع اشاره نشده است. حتی می‌توان به عدم بازرسی دفاتر قانونی کسب‌وکارهای نوپا توسط موسسه حسابرسی سازمان تامین اجتماعی اشاره کرد که می‌توانست بخش عمده‌ای از نگرانی‌های هر کسب‌وکار نوپایی را با توجه به شرایط کنونی استخدام پیمانکاران و مشاوران این حیطه در خصوص پرداخت حق‌الزحمه برطرف کند.
از دیگر موضوعات مهم در نظر گرفتن مالیات موضوع تبصره ماده 86 قانون مالیات‌های مستقیم در این آیین‌نامه می‌توانست موجب کاهش هزینه‌های کسب‌وکارهای نوپا شود که متاسفانه این موضوع نیز مورد توجه قرار نگرفته است.
در پایان امید است با راه‌اندازی ساز و کار این آیین‌نامه، بیش از قبل شاهد شکوفایی جوانان این کشور باشیم.