استارتاپی بلاکچینی برای تسهیل جذب سرمایه استارتاپ‌ها
گفت‌وگو با محمدعلی یاری هم‌بنیان‌گذار اینوتوکن درباره سرمایه‌گذاری خطرناپذیر و جذب سرمایه سریع
شاید در دنیا دردناک‌تر از اینکه ایده‌ای ناب داشته باشی و نیاز مخاطب و آینده درخشان را در آن کار ببینی، اما نتوانی آن ایده را اجرایی کنی؛ وجود ندارد!
برای کسانی که قبلاً استارتاپ داشته‌اند اما پروژهشان با شکست مواجه شده، این درد، دردی آشناست.
دو سال پیش، در کمپ بلاکچینی که در خانه نوآوری برگزار شد، تعدادی از افرادی که این درد را تجربه کرده بودند، تجربه شکست یا شکست‌های متعدد خود را مطرح کردند و این درد مشترک سرآغاز تاسیس یک استارت اپ شد به نام “اینوتوکن”.
هر چند این پروسه بعد از انجام مذاکرات و جلسات دیدار متعددی به ثمر نشست اما دستاورد آن تاسیس استارتاپی برای تامین مالی استارتاپ‌ها بود.
محمدعلی یاری هم بنیانگذار اینو توکن یاINN TOKEN (توکن نوآوری) در گفتگو با آی‌چیزها، مطرح میکند با اینکه مدت زمان زیادی از تاسیس استارتاپ اینوتوکن نگذشته، اما ایده‌ی استارتاپی “دکتر موتوری” (که کارش تامین تعمیرکار موتورسیکلت) است تا کنون در دو راند تامین مالی شده است! اگر دوست دارید بدانید استارتاپ اینوتوکن چه کاری انجام می‌دهد، این گفتگو را بخوانید.
چه شد که ایده تاسیس استارتاپ اینوتوکن جرقه خورد؟
در واقع این ایده بر اساس نیازی که در اکوسیستم استارتاپ‌ها برای تامین مالی و درگیری با مسئله‌ی تورم و حتی ارتباط موثر با سرمایه‌گذار وجود داشته، شکل گرفته‌است.
روند جذب سرمایه سنتی که شما تلاش‌تان این بوده که در آن تغییر ایجاد کنید کدام بوده و چه مشکلی از نظر شما دارد؟
در گذشته پس از ارسال درخواست به سرمایه‌گذاران باید ماه‌ها منتظر می‌شدیم تا ایده مان توسط یک سرمایه‌گذار بررسی شود و حتی بعد از اینکه موافقت اولیه گرفته می‌شد باید منتظر می‌ماندیم پروسه‌ی جذب سرمایه که معمولاً کاری زمانبر بود، طی شود.
گاهی حتی طولانی شدن زمان، باعث می‌شد استارتاپ در طول مدت جذب سرمایه، متوقف بماند و حتی گاهی نتواند از عهده مخارج خود برآید و فرو بپاشد. حتی گاهی تورم به گونه‌ای بود که وقتی بودجه‌ای تصویب می‌شد و بعد از طی پروسه چند ماهه اداری به دست استارتاپ می‌رسید، از ارزش آن مبلغ، خیلی کم شده بود.
چطور کار را شروع کردید؟
ایده اینو توکن برای رفع مشکل مالی استارتاپ‌ها برای اولین بار در کمپ خانه نوآوری توسط تعدادی از دوستان مطرح شد. برای حل این مشکل، جلسات متعدد برگزار شد. رفته رفته تعدادی از دوستان دیگری که چنین دغدغه‌ای داشتند با ما همراه شدند.
چرا برای رفع این مشکل، از بلاکچین و توکن استفاده کردید؟
در طول برگزاری همین کمپ، با حوزه بلاکچین نیز آشنا شدیم و بعدها با گذراندن دوره‌های مربوط به این فناوری، متوجه شدیم بلاکچین تنها به بیت کوین ختم نمی‌شود و کاربردهای دیگری نیز دارد.
جذاب ترین ویژگی بلاکچین برای ما شفافیت و واسطه زدایی بلاکچین بود که در این پروژه به شفافیت مروادات مالی بین استارتاپ و خدمات دهنده کمک میکند به طوری که کاملا قابل ردیابی است که استارتاپ منابع حاصل از سرمایه‌گذاری را در چه راهی و به چه میزان مصرف کرده است همچنین به تعامل هرچه بیشتر و بدون واسطه بین استارتاپ و شبکه سرمایه‌گذاران کمک میکند.
تعریفی از توکن در این پروژه هم می‌دهید؟
توکن به هرنوع دارایی دیجیتال گفته می‌شود که توانایی مبادله بین افراد را داشته باشد، گفته می‌شود.
از طرفی دیگر در فناوری بلاکچین و رمز ارزها نام کوین هم به چشم می‌خورد. تفاوت اصلی کوین و توکن در این است که کوین‌ها ( اتریوم و …) آنهایی هستند که برای خود شبکه بلاکچینی مستقلی دارند، اما توکن‌ها برای خود شبکه بلاکچینی جدا ندارند و روی باقی شبکه‌های بلاکچینی می‌نشینند. برای مثال، اینوتوکن روی شبکه بلاکچینی پالیگان است و یک توکن محسوب می‌شود.
توکن‌ها چگونه می‌توانند مشکل تامین سرمایه را برای استارتاپ‌ها حل کنند؟
وقتی مشکل تورم در حین جذب سرمایه توسط استارتاپ‌ها مطرح شد، دیدیم که مسئله تورم موضوع مهمی است و ممکن است حتی منجر به شکست استارتاپ شود. بنابراین از تجارب کشورهای دیگر استفاده کردیم و یک ارز جدید (ارز محلی) را مختص این اکوسیستم تعریف کردیم تا مبادلاتی که بین این ارز و اکوسیستم ایجاد می‌شود، این فرایند را نیز تسهیل کند.
در واقع، اختصاص یک ارز جداگانه و در نظر گرفتن یک معیار از بطن آن صنعت، باعث می‌شود تورم اقتصادی به آن صنعت آسیب نزند. به عنوان مثال قیمت ایمپلنت دندان به عنوان معیاری در صنعت دندانپزشکی مطرح می شود و قیمت‌ها بر اساس این معیار محاسبه می‌شود.
بنابراین ارزی مختص به این اکوسیستم و برای مبادلات شبکه نوآوری تعریف کردیم تا هم کسی که می خواهد خدمتی را ارائه دهد این ارز را بگیرد و هم کسی که می خواهد سرمایه را جذب کند.
مسئله پشتوانه را چگونه توانستید حل و فصل کنید؟
وقتی ایده را گسترش دادیم، مسئله پشتوانه برای این ارز مطرح شد. می خواستیم این پشتوانه هم نوآورانه باشد و هم به سیستم شبکه نوآوری مرتبط باشد. بعد از بررسی‌های لازم ،سهام استارتاپ‌ها را به عنوان پشتوانه ارز تعریف کردیم.
در فرایند معمول جذب سرمایه، برای مثال ده درصد از سهام استارتاپ در ازای مقداری سرمایه، به سرمایه گذار واگزار می شود. ما این فرایند را اینگونه تعریف کردیم که یک استارتاپ که دنبال اخذ سرمایه است، مقداری از سهام خود را به شبکه اختصاص می دهد ولی در ازای پولی که قرار است به عنوان سرمایه دریافت کند به او توکن داده می شود و میتواند با این توکن ها اقدام به دریافت خدمات کند.
نکته مهم در این مدل این است که سهام اخذ شده از استارتاپ به پشتوانه شبکه(توکن های منتشرشده) در می‌آید و به تبع آن با بالارفتن ارزش استارتاپ‌های عضو شبکه اینوتوکن، پشتوانه توکن‌ها ارزشمندتر شده و قیمت اینوتوکن بالاتر می‌رود.
اگر به هر استارتاپی که درخواست داشته‌باشد توکن بدهید عملاً پشتوانه توکن‌ها کم ارزش می‌شود، بنابراین ریسک بزرگی را در این حوزه متحمل می‌شوید؟
برای حل این مشکل نیز از حضور افراد خبره کمک گرفتیم تا ارزیابی دقیق انجام شود و انتخاب درستی انجام گیرد. اکوسیستم اینوتوکن متشکل جمعی از معرف‌ها است؛معرف ها همان خبرگان اکوسیستم نوآوری هستند که در امر ارزشگذاری استارتاپ‌ها خبره هستند.
برای ورود هر استارتاپ جدید در اکوسیستم اینوتوکن، اجماع صورت می‌گیرد. اجماع یعنی اینکه ۵۱ درصد از معرف‌ها به ورود استارتاپی رأی مثبت بدهند آن استارتاپ وارد شبکه شده، توکن دریافت میکند و سهام آن به پشتوانه شبکه درمی‌آید.
استارتاپ های متقاضی سرمایه چگونه می توانند تقاضای خود را مطرح کنند؟
استارتاپی که بخواهد وارد سیستم شود، در سایت https://inntoken.ir ثبت‌نام میکند، مدارک خواسته‌شده اعم از بیزنس پلن، بیزنس مدل، پیچ دک و رزومه اعضای خود را در سایت بارگذاری می کند.
بعد از تکمیل و بارگذاری مدارک، یک پیام برای معرف ها ارسال می‌شود. یک یا تعدادی از معرف‌ها (به دلخواه خودشان) می‌توانند به استارتاپ اعلام کنند که می‌توانند او را به شبکه اینوتوکن معرفی کنند. (برعکسش هم امکانپذیر است. استارتاپ به یکی از معرف‌ها پیشنهاد دهد که او را به شبکه معرف ها معرفی کند.)
وقتی استارتاپ و شبکه به توافق رسیدند، جلسه‌ای با هم برگزار می‌کنند و تیم استارتاپ توسط فرد معرف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در آخر میزان ارزشگذاری استارتاپ تعیین می‌شود.
معرف فوق پیشنهاد حضور استارتاپ در شبکه را به همراه ارزشگذاری مدنظر خود و همچنین میزان توکن مورد نیاز استارتاپ به شبکه ارسال میکند و اگر بیشتر از نصف شبکه معرف ها به ورود این استارتاپ رای مثبت بدهند، آن استارتاپ وارد شبکه شده، توکن دریافت میکند و سهام توافق شده به پشتوانه شبکه در می‌آید.
استارتاپ با این توکن‌ها میتواند تمام خدماتی را که برای رشد و توسعه خودش نیاز دارد، از اکوسیستم بگیرد، مثل فضای کار اشتراکی، منتورینگ، مارکتینگ و…
همچنین استارتاپ میتواند توکن‌ها سرمایه گذاری کند و با نگه داشت آنها، زمانی که قیمت اینوتوکن رشد کند، به سود برسد. ما هم به‌عنوان ناشر اینوتوکن ضامن بازخرید اینوتوکن‌ها هستیم. پس استارتاپ میتواند هم توکن‌ها را نقد کند و هم خدمات دریافت کند.
این فرایند چه مدت زمان طول می‌کشد؟
از موقعی که طرح ارزشگذاری شده توسط یک خبره در کمیسیون مطرح می‌شود، فقط هفت روز مهلت وجود دارد تا افراد خبره بتوانند نظر خود را بدهند. بنابراین، استارتاپ مدت طولانی منتظر جذب سرمایه نمیماند.
معرف‌ها از این فرایند چه سودی می‌برند؟
برای اینکه معرف‌ها انگیزه‌ی فعالیت داشته باشند برای آنها نیز پاداشی در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که، سه درصد توکن به صورت مازاد منتشر می‌شود که یک درصدش را به معرفی که استارتاپ را بررسی کرده و آن را به شبکه معرفی کرده‌است داده می‌شود و دو درصد نیز به طور مساوی مابین همه معرف‌هایی که رای (چه مثبت و چه منفی)داده بودند پخش می‌شود.
استارتاپ اینوتوکن قرار است چگونه سود کند؟
وقتی توکن‌ها به حساب استارتاپ، منتقل شد، پنج درصد توکن مازاد به عنوان کارمزد به ما تعلق می‌گیرد.
هر کدام از معرف‌ها برای حضور در شبکه اینوتوکن مبلغی را به عنوان حق عضویت پرداخت می‌کنند.همچنین محل دیگر درآمدزایی اینوتوکن کارمزد تراکنش است.
گفتید به استارتاپ‌ها توکن می‌دهید، استارتاپ‌ها با توکن می توانند چکار کنند؟
با این توکن‌ها هم می‌توانند خدمات دریافت کند. به عنوان مثال، در ازای خدماتی که از دیگران می‌گیرد میتواند به آنها توکن واگذار کند. و هم میتواند وارد سایت اینوتوکن شود و همه یا بخشی از توکن‌های خود را نقد کند. اینوتوکن ضامن نقدشوندگی توکن‌هاست.
دستاوردهایی که این پروژه برای هر یک از بازیگران اکوسیستم نوآوری دارد چیست؟
اکوسیستم نوآوری ایران در مقایسه با اکوسیستم جهانی و حتی چیزی که باید باشد خیلی کوچکتر است و سرمایه کمتری وارد آن شده است. آنهم به این دلیل است که چون ریسک سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها خیلی بالاست، یکسری سرمایه‌ها به این عرصه ورود نمی‌کنند و ترجیحاً به جاهای کم ریسک‌تر می‌روند.
در حالی که قدرت نقد شوندگی پول در این بازارها بسیار پایین است و همین باعث می‌شود معمولاً سرمایه‌گذار وارد شبکه نوآوری نشود. اما با وجود اینوتوکن، اتفاق در حال وقوع این است که با رشد و پا گرفتن هر استارتاپ، به ارزش توکن نیز افزوده می‌شود و سرمایه‌های خُرد و حتی سرمایه‌های خارجی نیز میتواند وارد اکوسیستم نوآوری شود و به پویایی سیستم کمک کند.
سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری پر ریسک و خطری به حساب می‌آید؟
به طور کلی، سرمایه‌گذاری در این حوزه پر خطر محسوب می‌شود. به خصوص برای یک سرمایه‌گذار استارتاپی عادی، چون وقتی می‌خواهد روی یک استارتاپ سرمایه‌گذاری کند اجماعی از نظرات افراد خبره در این حوزه را در اختیار ندارد بنابراین ریسک بالاتری را باید قبول کند. در حالیکه اینوتوکن با استفاده از فرایند اجماع خبره‌ها که در بالا توضیح داده شد ریسک سرمایه گذاری و ریسک پروژه را کاهش می‌دهد.
نهاد ناظر و رگولاتور مرتبط با طرح شما کیست؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه بلاکچین مسئله رگولاتوری است. بهترین پروژه‌ها نیز با مسئله رگولاتور درگیر هستند. ولی خوشبختانه ما در افتتاحیه اینوتکس در ۲۰۲۱ که اردیبهشت سالجاری در پارک فناوری پردیس اجرا شد، توافق‌نامه‌ای بر مبنای رگولاتوری شبکه اینوتوکن با مرکز شتاب‌دهی نوآوری پارک فناوری پردیس وابسته به نهاد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، بستیم.
در ابتدای کار، حتی قبل از اینکه پروژه را وارد فاز بازاریابی و تست کنیم، اجازه‌های لازم را تهیه کردیم. به علاوه، ما برای نهاد ناظرمان پنل جداگانه مدیریتی داریم و نهاد ناظر میتواند تمام فعالیت‌ها را رصد کند. افزون بر این، ما در داخل حلقه بسته اکوسیستم نوآوری فعالیت می‌کنیم، یعنی بیرون از این اکوسیستم نمی‌رویم.
چون در داخل این حلقه هستیم، بهترین نهاد ناظر خود معاونت علمی است که مسئولیت اکوسیستم نوآوری کشور را به عهده دارد. ما هم مجوزها و تفاهم‌نامه‌های لازم را تنظیم کردیم و تمام اینها در سپیدنامه ما در سایت قابل مشاهده است.