تحلیل بازار ۴،۱۲۸ میلیارد تومانی اقامتگاه اجاره‌ای در ایران
حوزه بازار اقامتگاه اجاره‌ای در ایران همان بازار ایر‌بی‌ان‌بی (Airbnb) در دنیا است. این بازار در ایران هنوز دست نخورده است و با این حجم بازار آینده روشنی را در پیش دارد. اما اعداد و ارقام مهم این بازار چیست؟
اقامتگاه اجاره‌ای به بازار اجاره روزانه خانه، آپارتمان، ویلا و به طور کلی اقامتگاه‌هایی گفته می‌شود که در آن ارائه خدمات به صورت فرد به فرد (میزبان به گردشگر) است. نمونه بین‌المللی این مدل Airbnb است که در ایران نیز در طی سه سال گذشته بازیگرانی در آن ورود کرده‌اند. این مدل کسب‌وکار نمونه‌ای از مدل اقتصاد تسهیمی (Shared Economy) است که در آن فرد به فرد خدمات می‌دهد و بر خلاف مدل‌های سنتی (هتل‌ها)، افراد در آن سهیم شده و درآمدزایی می‌کنند.
در این مدل، پلتفرم آنلاین وظیفه وصل کردن گردشگران به میزبانان را بر عهده می‌گیرد. از فوائد این مدل می‌توان به استفاده از ظرفیت‌های خالی ویلا، آپارتمان و خانه‌های مردم عادی (به طور کلی هر نوع اقامتگاه شخصی قابل اجاره)، درآمدزایی برای آن‌ها و کاهش چشم‌گیر هزینه گردشگران اشاره کرد که می‌تواند به تحریک اقتصاد کشور کمک بسزایی کند. به علاوه قدرت بخشیدن به این نوع بازار می‌تواند به کسب‌وکار‌های محلی دیگر با ورود گردشگران در حوزه خدمات و فروشگاه‌ها مانند رستوران‌ها، مراکز تقریحاتی و مراکز تجاری نیز کمک کند.
اینفوگرافیک بازار اقامتگاه اجاره‌ای در ایران
اندازه بازار ۴،۱۲۸ میلیارد تومانی اقامتگاه اجاره‌ای در مقایسه با سایر حوزه‌ها
بازار گردشگری در ایران بازاری بین ۵۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومان در سال است که از بخش‌های متعددی تشکیل شده است. بازار اقامتگاه اجاره‌ای نیز با حجم ۴،۱۲۸ میلیارد تومان در سال بخشی از این بازار است.
حجم بازار اقامتگاه اجاره در مقایسه با سایر بخش‌های گردشگری چگونه است؟
بازار هتل‌های داخلی ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان در سال
بازار هتل‌های خارجی بالای ۱.۵ هزار میلیارد تومان در سال
بازار بوم‌گردی چیزی در حدود ۲ هزار میلیارد تومان در سال است که پلتفرم‌های اقامتگاه اجاره‌ای نیز در آن ورود کرده‌اند ولی شامل اقامتگاه اجاره‌ای نمی‌شود
بازار فروش بلیط اتوبوس نیز چیزی در حدود ۳ هزار میلیارد تومان در سال است
حتی بازار اقامتگاه اجاره‌ای را می‌توان با دیگر حوزه‌های استارتاپی نظیر حمل و نقل و فینتک مقایسه کرد:
بازار پیک موتوری اینترنتی تقریبا ۴ هزار میلیارد تومان در سال
بازار تاکسی اینترتی در تهران و هفت کلان‌شهر دیگر سالینه ۸ هزار میلیارد تومان که تقریبا ۷۰٪ آنلاین شده است
بازار پرداخت خرد تاکسی‌ها در تهران و هفت کلان‌شهر دیگر سالیانه در حدود ۶ هزار میلیارد تومان
اما نکته که باید به آن توجه کرد این است تا به حال گزارش یا تحقیق بازار مدونی از حوزه‌های ذکر شده انجام نشده است. با این حال حجم این بازار از بسیاری از زیر مجموعه‌های بازار گردشگری بیشتر است.
نکته قابل توجه این است که تنها ۲٪ از رزرو‌های بازار اقامتگاه اجاره‌ای آنلاین انجام می‌شود که این نشان دهنده آینده روشن این بازار است. به علاوه سهم واسطه‌ها از متصل کردن افراد به میزبانان برای اجاره اقامتگاه ۱۶.۶٪ است.
اما اندازه بازار اقامتگاه اجاره‌ای بزرگ‌تر از ۴،۱۲۸ میلیارد تومان، چرا؟
نکته اول این است که آمار گردشگران ورودی خارجی به کشور در این آمار محاسبه نشده است.
نکته دوم گسترش اینگونه بازار‌ها با ورود پلتفرم‌های آنلاین و دسترسی بیشتر به آن‌ها است. نمونه بارز آن ایر‌بی‌ان‌بی یا اوبر در خارج از کشور، و در کشورمان اسنپ و تپسی است که باعث رشد بازار هدف خود شدند.
ارزش سبد خرید ۷۱۱ هزار تومانی
در سال ۱۳۹۷ گردشگران به طور متوسط در گروه‌های ۳.۸ نفره برای مدت ۲.۴ روز اقامتگاه اجاره‌ای گرفته‌اند. هزینه اجاره اقامتگاه برای ۲.۴ روز با نرخ اجاره شبانه ۲۹۳ هزار تومان، تقریبا ۷۱۱ هزار تومان است.
سهم ۳۱٪ اقامتگاه اجاره‌ای در مقابل سهم ۲۵٪ اقامتگاه عمومی و سازمانی در مجموع
همانطور که در اینفوگرافیک مشاهده می‌کنید، اقامتگاه اجاره‌ای سهم ۳۱٪ از خدمات به گردشگران را دارد. این درصد بر اساس نفر شب اقامت گردشگران است. یعنی گردشگران بیشتری با اقامت شبانه از اقامتگاه اجاره‌ای استفاده کرده‌اند. سهم اقامتگاه‌های عمومی(هتل و غیره) ۱۳٪ و سازمانی ۱۲٪ در مجموع ۲۵٪ است.
۵.۸ میلیون رزرو اقامتگاه اجاره‌ای در سال
در سال ۱۳۹۷ در حدود ۵.۸ میلیون رزرو در اقامتگاه اجاره‌ای داشته‌ایم. تعداد میزبانانی فعال در این حوزه ۲۴ هزار نفر با ۶۴ هزار اقامتگاه بوده است. نکته قابل توجه تعداد ۱۰۳ هزار ذی‌نفع در این حوزه است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از این راه ارتزاق می‌کنند.
چگونه بازار اقامتگاه اجاره‌ای در ایران تخمین زده شده است؟
منبع اصلی استفاده در این تحقیق بازار گزارشهای «نتایج آمارگیری از گردشگران ملی» از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ است که معمولا تنها برای فصل بهار انجام شده است. در این گزارش‌ها که توسط مرکز آمار ایران تهیه شده است به جزئیات به آمار گردشگران پرداخته است. اما متاسفانه آماری که از هزینه‌های اقامت در بخش «هزینه سفرهای داخلی خانوارها به تفکیک اقلام اصلی هزینه» در گزارش وجود دارد با واقعیت سازگار نیست. به طور مثال هزینه اقامت در سال ۱۳۹۷ در کل ۶۷۷ میلیارد تومان ذکر شده است این در حالی است که هزینه‌های درمانی ۱،۷۲۳میلیارد تومان، هزینه‌های حمل و نقل ۱،۸۰۵ میلیارد تومان است. لذا پر واضح است که این آمار در رابطه هزینه‌های اقامت درست نیست.
تنها آماری که می‌توان از این گزارش برای بدست آوردن اندازه بازار استفاده کرد، در بخش «تعداد نفر شب اقامت سفرهای با اقامت شبانه داخلی به تفکیک نوع اقامتگاه» است که ارقام تعداد نفرشب اقامت در ویلا و آپارتمان اجاره‌ای جزئی از آن است. اما این داده تنها برای فصل بهار است و برای بدست آوردن آمار کل سال نیاز به تخمین دیگر فصل‌ها بر اساس آمار فصل بهار است. برای بدست آوردن نسبت نفر شب اقامت در فصول مختلف تنها می‌توان به گزارشهای « نتایج طرح آمارگیری از اقامتگاه‌های عمومی کشور سال ۱۳۸۷» و « نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۰» مراجعه کرد که آمارگیری در چهارفصل انجام شده است.
اما با تخمین زدن نفرشب اقامت در فصول و سال‌های مختلف باز هم نمی‌توان اندازه بازار را بدست آورد و نیاز به پارامتر‌های:
متوسط مدت زمان رزرو
متوسط اجاره یک شب اقامتگاه اجاره‌ای
متوسط تعداد نفرات میهمان
متوسط روز‌های رزرو شده اقامتگاه در کل سال
متوسط تعداد اقامتگاه اجاره‌ای تحت تملک میزبان
متوسط تعداد افراد تحت تکفل میزبان
متوسط درصد سهم واسطه‌ها
درصد انلاین بودن بازار
دارد که به صورت مستقیم از پلتفرم‌های آنلاین اقامتگاه اجاره‌ای شب، میزبون، بوکینگ ویلا، موسم، جایجیگا گرفته شده است.
برای گرفتن اطلاعات بیشتر از نحوه تخمین بازار می‌توانید با ایمیل یا در شبکه‌های اجتماعی با ما در ارتباط باشید.
*مجموعه شب حامی تحقیق بازار و اینفوگرافیک بازار اقامتگاه اجاره‌ای در ایران
انجام تحقیق بازار در صنایع و حوزه‌های مختلف کار بسیار دشوار، وقت‌گیر، هزینه‌بر است. با حضور روزافزون استارتاپ‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در جامعه و ترند تصمیم گیری بر اساس آمار و گزارشهای مدون، نیاز به انجام تحقیق بازار‌های این چنینی بیش از پیش احساس می‌شود. این تحقیق‌ها می‌تواند بستر تصمیم‌گیری برای بسیاری از سرمایه‌گذار‌ها و استارتاپ‌ها شود.
منابع آماری:
شب، میزبون، بوکینگ ویلا، موسم، جاجیگا
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۸۷
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۰
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۱
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۲
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۳
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۴
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۵
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۶
نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۷
تحلیل و بررسی نتایج آمارگیری از گردشگران ملی ۱۳۹۵–۱۳۹۶
بررسی عوامل موثر بر تعداد و طول اقامت گردشگران ملی
بررسـی شـاخص های کلیـدی گردشـگری
نتایج طرح آمارگیری از اقامتگاه‌های عمومی کشور سال ۱۳۹۰
منبع: تکراسا