اگر به بلاکچین توجه نکنیم، یا منقرض می‌شویم یا بَرده
نگاهی به مباحث مطرح‌شده در پنل بلاکچین و فرصت‌های آن برای ایران
پنل «بلاکچین و فرصت‌های آن برای ایران» در اولین روز از کنفرانس فین‌تک ایران برگزار شد. در این پنل محمدعلی مداح‌علی مدیرعامل آزمایشگاه بلاکچین شریف، مصطفی نقی‌پورفر مدیر آزمایشگاه نوآوری بلاکچین، محمد طهرانی مدیر توسعه بازار ققنوس، یاشار راشدی دبیر انجمن بلاکچین، عباس آشتیانی معاون توسعه کسب‌وکار سیتکس و با مدیریت پنل رضا جمیلی سردبیر آی‌چیزها حضور داشتند.
جمیلی با این سوال که بلاکچین چه فرصت‌هایی برای اقتصاد کشوری مانند ایران دارد، پنل را آغاز کرد. مداح‌علی نیز در پاسخ به این سوال اشاره‌ای به گوگل، فیس‌بوک و لینکدین که حدود یک میلیارد کاربر دارند کرد و توضیح داد: «این شرکت‌ها توانسته‌اند سرویسی در حد جهانی ارائه دهند و دنیا کشوری شده است که این شرکت‌ها حاکمان آنها هستند. مشکلی که این شرکت‌ها ایجاد کرده‌اند این بوده که یک رابطه یک‌طرفه ایجاد کردند و تمام این چند میلیارد کاربر با یکسری ارگان در ارتباط هستند و این موضوع مشکلی است که سیستم‌های توزیع‌شده حال حاضر ایجاد کرده‌اند. درواقع این سیستم‌های توزیع‌شده علیرغم انقلابی که در صنعت اطلاعات دنیا ایجاد کرده‌اند، مشکلاتی از این دست را نیز شکل داده‌اند.»
به گفته مدیرعامل آزمایشگاه بلاکچین شریف، تمام اطلاعات شخصی و خصوصی ما در اختیار این چند شرکت است و ما چاره‌ای جز استفاده از این سرویس‌ها نداشتیم و باید حاکمیت این چند شرکت را می‌پذیرفتیم اما فرصتی که بلاکچین در حالت کلی در دنیا ایجاد می‌کند، این است که می‌توان این حاکمیت را به مردم برگرداند؛ یعنی بلاکچین این امکان را فراهم می‌کند که مدیریت سیستم‌های توزیع‌شده را نیز به‌صورت توزیع‌شده داشته باشیم و این موضوع اتفاق بسیار مهمی است و مهم‌ترین پیامد این اتفاق حذف مرز اعتماد و اقتصاد است.
مداح‌علی ادامه داد: «یکی از فرصت‌هایی که این موضوع برای کشوری مانند ایران فراهم می‌کند، ایجاد محصولاتی مبتنی بر بلاکچین است. محصولاتی که بدون اینکه مجبور باشد به قوانین مرزها احترام بگذارد، در سراسر دنیا منتشر شود؛ درواقع این پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین نیازی ندارند که به قوانین یک کشور محصور باشند و این موضوع برای کشوری مانند ایران فرصتی ایجاد می‌کند که محصولاتش را در خارج از مرزهای کشور مورداستفاده قرار دهد و از آنها ثروت نیز ایجاد کند.»
سپس نقی‌پورفر درباره فرصت‌های بلاکچین برای کشور صحبت کرد. به گفته او، شفافیت، جذب سرمایه و صادرات در حوزه دانش فنی فرصت‌هایی است که بلاکچین برای ایران ایجاد می‌کند. علاوه بر این موارد، بلاکچین فرصتی ایجاد کرده تا بتوانیم در اقتصاد و دانش دنیا سهمی داشته باشیم. او توضیح داد: «درنتیجه فرصت‌هایی که من در بلاکچین می‌بینم به شرطی که عقلانیت داشته باشیم، فرصت‌های طلایی هستند و اعتقاد دارم که دریچه‌ای به دنیای جدید هستند که باید از این فرصت‌ها استفاده درست را کنید.»
به گفته نقی‌پورفر، مشکلاتی که در کشور وجود دارند، می‌توانند صورت‌مسئله‌هایی باشند که با بلاکچین آنها را حل کرد.
در ادامه این پنل طهرانی درباره نگاه رگولاتور به فناوری بلاکچین صحبت کرد: «ما به رگولاتور توضیح می‌دهیم که بلاکچین شفافیت ایجاد می‌کند ولی رگولاتور در مقابل به ما می‌گوید که همه‌چیز برای من شفاف است؛ میگوییم که بلاکچین با خود انکارناپذیری می‌آورد ولی می‌گوید که برای من همه‌چیز انکارناپذیر است؛ درواقع رگولاتور در یک زاویه دید متفاوت نشسته است و نگاه حق‌به‌جانبی دارد که حتی حاضر نیست یک لحظه خود را جای مردم بگذارد و به مسئله منطقی نگاه و فکر کند.»
به گفته مدیر توسعه بازار ققنوس، رویکرد Open Source، شبکه نظیر به نظیر و فناوری رمزنگاری در کنار یکدیگر بلاکچین را متولد کرده‌اند و وقتی رگولاتوری با چنین فناوری مقابله می‌کند و می‌خواهد انحصاری را برای خود نگه دارد، همان‌طور که قبلی‌ها نتوانستند این انحصار را برای خود نگه دارند باید خود را برای کنار آمدن با آن آماده کند.
طهرانی با اشاره به اینکه رگولاتور زمانی که در جمع استارت‌آپی‌ها قرار می‌گیرد، بسیار به‌روز رفتار و صحبت می‌کند ولی وقتی به امضا و تصمیم نهایی می‌رسد بسیار بسته برخورد می‌کند، گفت: «رگولاتور باید از فرصت‌های موجود نهایت استفاده را کند و خود را با فناوری تطبیق دهد چراکه خواه‌ناخواه فناوری راه خود را پیدا می‌کند و چه بهتر که رگولاتوری نیز در این فضا سهمی برای خود داشته باشد و کسب‌وکارهایی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند، با توجه به چارچوب رگولاتور و مقررات کار کنند. درواقع می‌خواهم بگویم که باز کردن فضا بیش از اینکه فرصتی برای کسب‌وکارها باشد، فرصتی است برای خود رگولاتوری.
بلاکچین راه خود را پیدا می‌کند
به توجه به صحبت‌های راشدی در این پنل، شکل قوانین در حال تغییر هستند و بلاکچین ابزارهایی را در اختیار ما قرار می‌دهد که بتوانیم باز برخورد کنیم و قوانین را با استفاده از بلاکچین تدوین کنیم.
دبیر انجمن بلاکچین توضیح داد که رگولاتور چه بخواهد چه نخواهد، بلاکچین راه خود را در کشور پیدا می‌کند و یکی از گزینه‌هایی که رگولاتور در این خصوص دارد این است که می‌تواند با آن کنار آید و مدیریت جریان را به دست بگیرد یا اینکه می‌تواند سدی ایجاد کند ولی توجه داشته باشد که فشار آب زیاد است و ممکن است این سد را بشکند و راه خود را پیدا کند.
به عقیده راشدی، برخی از دغدغه‌هایی که رگولاتور نسبت به بلاکچین دارد، از عدم شناخت آنها از این فناوری نشئت می‌گیرد و چون در ایران پیش‌فرض «نه» است، همه‌چیز را در ابتدا تهدید میدانیم و فرصت‌های آن را نادیده می‌گیریم.
فلسفه وجودی واسط‌ها کم‌رنگ شده است
در ادامه عباس آشتیانی، با اشاره به روند تکامل بشریت گفت: «بلاکچین بخشی از روند تکامل بشر است. روزگاری، واسط‌هایی مانند بانک و ثبت املاک در پاسخ به نیازهای بشر شکل گرفتند. اما در ادامه فسادزا و کند بودن روندها مشخص شد و فلسفه وجودی نهادهای واسط به‌مرور کم‌رنگ‌تر شد.»
آشتیانی با اشاره به اینکه همیشه مسائل پولی و مالی در فناوری‌های نو اهمیت بالایی دارند اشاره کرد که بلاکچین هم با معرفی مفهومی به نام بیت‌کوین، در حال طی راه نفوذ و کاربردی شدن خود است.
او بانکداری، وکالت، املاک، رسانه و حسابرسی به روش سنتی را مشاغلی دانست که با بلاکچین تهدید می‌شوند.
آشتیانی همچنین در صحبت‌هایش اشاره کرد که قبلا رسانه‌ها متمرکز بودند و سانسور، با مسدود کردن پیام به‌وسیله حذف اخبار و اطلاعات انجام می‌شد اما امروزه سانسور با غوطه‌ور کردن مخاطبان با اخبار غیرواقعی انجام می‌شود.
درحال اعدام و فراری دادن نیروهایمان در جنگ اقتصادی هستیم.
جمیلی با اشاره به پلتفرم‌هایی مانند گوگل گفت: «در اینترنت، فرصت سهیم شدن در بازار را از دست دادیم و به مصرف‌کننده تبدیل شدیم و حالا نگران به خطر افتادن امنیت ملی با توجه به دسترسی شرکت‌های بیگانه به داده‌های شهروندانمان هستیم. آیا در بلاکچین هم چنین اتفاقی خواهد افتاد؟»
مداح‌علی با اشاره به اینکه اوبر توانسته قیمت حمل‌ونقل در بسیاری از شهرهای مهم جهان را تعیین کند، گفت: «اوبر نتوانست به ایران بیاید چراکه تابع قوانین کشورها بود و ما هم نمونه موفق داخلی‌اش را ایجاد کردیم. اگر اوبر بلاکچینی بیاید دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت. ما هم می‌توانیم تعدادی از این شرکت‌های بلاکچینی را داشته باشیم. اما اگر چنین اتفاقی نیفتد، تمام اقتصاد کشورمان را در اختیار دیگران قرار می‌دهیم و این مهم‌ترین تهدید است.»
نقی‌پورفر در پنل بلاکچین بحث جنگ اقتصادی را مطرح کرد و گفت: «ما به دلیل بحران‌هایی که در ۴۰ سال اخیر داشته‌ایم، در بخش‌های نظامی و امنیتی رشد خوبی داشته‌ایم اما جنگ امروز، جنگ اقتصادی است و کشورهای دنیا، در حال تجهیز نیروهای خود در این زمینه هستند.»
در این جنگ اقتصادی به تعبیر او، کارتل‌های بزرگ، ژنرال‌ها هستند، شرکت‌های متوسط افسرها و استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک سرباز هستند. او اشاره کرد که ما در حال فراری دادن یا اعدام سربازهای خود هستیم و شاهدیم که اپلیکیشن waze به عنوان نیروی کشور دشمن، در کشور ما نفوذ کرده است.
نقی‌پورفر با اشاره به اینکه از نظر او، امنیت میزان توانایی اقتصادی کشور است گفت: «ما حتما به سیستم‌های رگولاتور متمرکز هم نیاز داریم و قرار نیست بلاکچین، رگولاتور بودن دولت را تعطیل کند؛ بلکه قرار است به او در انجام وظیفه‌اش که خدمت به شهروندان است کمک می‌کند.»
او پایین آمدن بهای نفت و منابع زیرزمینی را مانند از دست دادن سنگرها در جنگ اقتصادی دانست و ابراز امیدواری کرد که ایران فرصت خوبی برای نقش‌آفرینی به عنوان هاب بلاکچین خاورمیانه دارد.
نقی‌پورفر در پاسخ به سوال حاضران گفت: «ما از دولت انتظار هیچ حمایتی نداریم و در واقع انتظار داریم که هیچ کاری انجام ندهند.» او معتقد بود که در کشور، به صورت سازمان‌یافته با بلاکچین مخالفت می‌شود و از مسئولان خواست تا خاکریزهای کشور را به دست دشمن نسپارند. او هشدار داد که در صورت توجه نکردن به بلاکچین و از دست دادن اقتصاد کشور، یا منقرض خواهیم شد و یا برده کسب‌وکارهای بلاکچینی کشورهای دیگر می‌شویم.
محمد طهرانی در ادامه پیش‌بینی کرد که برای بلاکچین هم اتفاقی مشابه با ماجرای پیام‌رسان‌های داخلی رخ بدهد و بعد از ورود تُن تلگرام و لیبرای فیس‌بوک، تازه دولت به فکر لزوم داشتن نمونه‌های موفق داخلی برای آن بیفتد.
او با اشاره به اینکه پول هم یک نهاد واسط است و در فضای بلاکچین، نیازی به آن نیست گفت: «باید وارد این فضا شویم و اینگونه اقتصاد خود را توسعه دهیم. رگولاتور باید به جای نگرش بخشی و داشتن دغدغه بخش خود، به فکر منافع ملی باشد. ما در حال دعوا با یکدیگر هستیم در حالی که بلاکچین‌های جهان در حال ورود به کشور هستند.»
راشدی هم با اشاره به بدون مرز بودن بلاکچین گفت: «بدون مرز بودن بلاکچین، به کسب‌وکار ایرانی کمک می‌کند تا محدودیتی برای صادرات نداشته باشد و این برای ما یک فرصت است. استارت‌آپ‌های ما در حال حاضر از جهان عقب نیستند و پابه‌پای آنها در حال حرکت‌اند. اما این روند تا جایی ادامه دارد که کسب درآمد امکان‌پذیر باشد. بلاکچین یک فرصت برای ایجاد ثروت است. اما با توجه به سرعت بالای تکنولوژی اگر این فرصت را از دست بدهیم، جبران این عقب‌افتادگی امکان‌پذیر نیست.»
آشتیانی معتقد بود که اتفاقا با توجه به کاربردهای بلاکچین و چالش‌هایی که ایران دارد، کشور ایران باید از بلاکچین استقبال کند. او گفت: «بلاکچین در رفع محدودیت‌ها موثر است؛ حمایت و اعتماد مردم را تقویت می‌کند و کمک می‌کند که افراد ضمن کار برای کسب‌وکارهای خارجی، از کشور مهاجرت نکنند و درآمدشان وارد کشور شود.»
واقعا عجیبه که چرا روی استارتاپ های بلاکچینی کسی سرمایه گذاری نمی کنه. بازار دنیا رو می شه با بلاکچین گرفت. چیه این همه اسنپ و تپسی و کافه بازار و خرده فروشی. آینده بلاکچین و کریپتوکارنسی ه. حرف درستی زده اینکه گفتن برده می شیم. بلاکچین دیگه شوخی نداره
بلکچین می اد ما باید تصمیم بگیریم که می خوایمش یا نه