سهم ۰/۵ درصدی اپلیکیشن‌های ایرانی از بازار سلامت دیجیتال جهان
گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که سهم اپلیکیشن‌های ایرانی از بازار سلامت دیجیتال جهان تنها ۰/۵ درصد است.
«گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰» در ۵ تیرماه در نشستی خبری رونمایی شد. این گزارش به سعی مرکز رصد و ترویج اقتصاد دیجیتال (سایتک) و با حمایت ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و هلدینگ مکس در ۲۰۰ صفحه تهیه شده است.
«گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰» حدود ۹۰ درصد از فضای اکوسیستم سلامت دیجیتال کشور را ترسیم کرده و داده‌های مختلفی را درباره ماهیت این اکوسیستم، تعداد استارتاپ‌ها، حجم بازار و سایر ویژگی‌های این حوزه در ایران ارائه می‌دهد.
حساسیت رگولاتوری در حوزه سلامت دیجیتال
حسین ملازاده، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ایجاد فضایی برای ورود استارتاپ‌ها و فعالان حوزه سلامت به اکوسیستم سلامت دیجیتال را یکی از اهداف ویژه این ستاد معرفی کرد و آن را شرط ضروری برای توسعه این حوزه در کشور دانست. البته به‌گفته حسین ملازاده، رگولاتوری و تنظیمگری در حوزه سلامت دیجیتال سخت‌تر و حساس‌تر از سایر عرصه‌های فناورانه در کشور است؛ چراکه مسئله سلامت مرتبط با جان انسان‌ها و اعضای جامعه است و همین مسئله مشکلاتی را برای این اکوسیستم ایجاد می‌کند.
ملازاده در‌ادامه درباره فعالیت‌ها و حوزه‌های مد‌نظر این ستاد توضیحاتی ارائه کرد. او ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی را یکی از فعال‌ترین ستادهای موجود در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری خواند که تمام حوزه‌های ارتباطات اعم از ارتباطات سنتی نظیر مخابرات و اَشکال نوین ارتباطات مانند بلاک‌چین و هوش مصنوعی ذیل آن گنجیده و تعریف می‌شوند.
دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی فعالیت‌های این ستاد را به دو بخش فناوری‌محور و مسئله‌محور تقسیم کرد. در بخش اول به مسائل موجود در حوزه تکنولوژی و فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی، پردازش ابری، AR ،VR، اینترنت اشیاء (IOT) و… توجه می‌شود و در بخش دوم، موضوعاتی همچون صنعتی‌سازی و هوشمندسازی تولید، فناوری‌های هوشمند مالی و سلامت دیجیتال در کانون توجه قرار می‌گیرد.
به‌گفته ملازاده، این ستاد قصد دارد با درنظرگرفتن موضوعات بومی درکنار روندهای جهانی در حوزه تکنولوژی فناوری را در کشور توسعه دهد. او در‌ادامه هدف از فعالیت‌های ستاد، هم درزمینه تهیه گزارش و انجام پژوهش‌های فناورانه و هم تعامل با نهادهای مرتبط و تسهیلگری در این حوزه را کمک به سرمایه‌گذارها و استارتاپ‌ها و فعال‌های حوزه فناوری در کشور خواند.
تقسیم‌بندی نُه‌گانه سلامت دیجیتال
در این نشست، امیر شریفیان، مدیر مرکز رصد و ترویج اقتصاد دیجیتال معاونت علمی، مدیرعامل شرکت فناوری و نوآوری هوشمند سایان (سایتک) و مدیر پروژه گزارش سلامت دیجیتال، مهم‌ترین یافته‌ها و تحلیل‌های حاصل از این گزارش ارائه داد و بعضی از دستاوردهای آن را تشریح کرد. او حوزه‌های مختلف سلامت دیجیتال را برشمرد و گفت:
سلامت دیجیتال در جهان در ۹ بخش مراقبت در منزل، زنان و بارداری و زایمان، نوبت‌دهی و رزرو، مشاوره آنلاین، تشخیص و پایش سلامت، تناسب‌اندام و تغذیه، گردشگری سلامت، تجهیزات و سامانه‌های هوشمند بیمارستانی و پرونده الکترونیک سلامت تعریف می‌شود.
او اپلیکیشن‌های موبایل و پوشیدنی‌ها و ابزارهای هوشمند را دو نمونه از ابزارهای کاربردی در حوزه سلامت دیجیتال دانست و رشد سریع اپلیکیشین‌ها و رونق بازار پوشیدنی‌ها را عنصر پیشران این اکوسیستم در جهان و ایران معرفی کرد. به‌گفته شریفیان، حوزه سلامت در کشور ما صرفاً در بخش اپلیکیشن‌های موبایل توسعه و پیشرفت کرده است؛ اما در بازار پوشیدنی‌ها و ابزارهای هوشمندی که می‌توانند در فرایند پایش و تشخیص و درمان مؤثر باشند، به موفقیتی نرسیده است.
مدیر پروژه گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰ در‌ادامه آماری درباره تعداد اپلیکیشن‌های موبایل سلامت‌محور ارائه کرد و گفت:
در سال ۲۰۲۰، در جهان روزانه ۲۵۰ اپلیکیشن تهیه و عرضه شده است و در‌حال‌حاضر، مجموعاً ۳۵۰ هزار اپلیکیشن در حوزه سلامت دیجیتال ارائه شده که کشور ما سهم ۰/۵ درصدی در ساخت و ارائه آن‌ها داشته است.
آمار محصولات ایرانی حوزه سلامت به‌صورت دقیق‌تر حاکی از آن است که تا سال ۱۴۰۰، ۱,۶۵۰ محصول سلامت دیجیتال در کشور شناسایی شده که ۶۰ درصد از آن‌ها، یعنی حدود ۱,۴۴۰ محصول اپلیکیشن‌های سلامت‌محور بوده‌اند. در میان تمام این اپلیکیشن‌ها، فقط برنامه‌های کرفس و پذیرش۲۴ بیش از یک‌میلیون نصب را تجربه کرده‌اند.
۲۳ درصد رشد در حجم بازار سلامت دیجیتال ایران
شریفیان حجم بازار سلامت دیجیتال کشور را نیز تشریح کرد و توضیح داد:
” حجم بازار سلامت دیجیتال ایران در سال گذشته نزدیک به ۱,۸۷۰ میلیارد تومان بوده که درمقایسه‌با سال ۱۳۹۹، رشد ۲۳ درصدی را تجربه کرده است. پیش‌بینی ما این است که حجم این بازار در سال جاری به ۲,۲۱۵ میلیارد تومان و سال بعد به ۲,۷۵۸ میلیارد تومان برسد. ”
به‌گفته مدیرعامل شرکت سایتک، این افزایش ریالی حجم بازار به‌معنای توسعه سلامت دیجیتال نیست؛ چراکه بخش عمده‌ای از افزایش ریالی به‌دلیل نرخ تورم ایجاد شده است. علاوه‌بر‌این، بخش گردشگری سلامت به‌علت شیوع ویروس کرونا در سال‌های اخیر به‌شدت آسیب دیده و رشد نکرده است. همچنین طبق داده‌های این گزارش، در سال گذشته بخش‌های پایش سلامت و تشخیص بیماری، مشاوره آنلاین و زنان، بارداری و زایمان بیشترین رشد درآمد را در میان بخش‌های مختلف سلامت دیجیتال کشور کرده‌اند.
رضایت ۷۵ درصدی مشتریان از محصولات سلامت دیجیتال
علی‌رضا هاشم‌پور، سرپرست تیم گردآوری و تحلیل داده گزارش سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰، در بخش دیگری از این نشست چگونگی طراحی و تحلیل و تهیه این گزارش را تشریح کرد. به‌گفته او، قالب این گزارش با رصد چندین نمونه خارجی از گزارش‌های مربوط به حوزه سلامت دیجیتال به‌دست آمده و رویکرد آن نیز درمقایسه‌با گزارش سال ۱۳۹۹ تغییراتی کرده است.
درحالی‌که گزارش پیشین به‌دلیل مجهول‌بودن داده‌های حوزه سلامت دیجیتال کشور بیشتر بر بازار و تحلیل‌های اقتصادی متمرکز بود، رویکرد گزارش مربوط به سال گذشته به رضایت مشتریان معطوف است. هاشم‌پور در‌این‌باره گفت:
” در گزارش سال ۱۴۰۰ رضایت مشتریان را تحلیل کردیم تا داده‌های جدیدی به اکوسیستم سلامت دیجیتال کشور اضافه کنیم. یافته‌های ما درباره رضایت مشتریان حاکی از آن است که محصولات این حوزه ۷۵ درصد رضایت مشتریان را به‌دست آورده‌اند. ”
سلامت دیجیتال راهی برای کاهش هزینه‌های درمان
هاشم‌پور در‌ادامه به این موضوع اشاره کرد که کشورهای پیشرو در حوزه سلامت دیجیتال، یعنی ایالات متحده آمریکا و انگلستان، موفق شده‌اند ۸۵ درصد رضایت مشتریان را کسب کنند. به‌باور وی، کشور نیازمند تلاش بیشتر و انجام اقدامات بیشتر در این حوزه است و هزینه‌های درمانی هنگفت در ایران یکی از دلایل پیشرفت‌نکردن حوزه سلامت دیجیتال در کشور محسوب می‌شود. به‌گفته سرپرست تیم گردآوری و تحلیل داده گزارش، توسعه سلامت دیجیتال در کشورها می‌تواند راهکار مؤثری برای کاهش هزینه‌های درمان باشد. او درباره این موضوع گفت:
” طبق برآوردهای صورت‌گرفته در دنیا، سلامت دیجیتال می‌تواند هزینه‌های درمان را درمقایسه‌با شیوه‌های سنتی سلامت تا ۳۴ درصد کاهش دهد. ”
ویژگی‌های حوزه سلامت دیجیتال
محمد موسی‌زاده‌موسوی، مدیرعامل صندوق توسعه اقتصاد دیجیتال، دیگر سخنران این نشست بود که درباره ویژگی‌های سلامت دیجیتال توضیحاتی ارائه کرد. به‌اعتقاد او، سلامت دیجیتال حوزه‌ای است که از یک سو ماهیت راهبردی و از سوی دیگر کشش بازار دارد. همین خصلت‌ها حوزه سلامت دیجیتال را هم برای سیاست‌گذاران و مسئولان و هم برای سرمایه‌گذارها و شرکت‌ها و استارتاپ‌ها حائز اهمیت می‌کند.
موسی‌زاده‌موسوی در‌ادامه تشریح کرد که ماهیت این حوزه به‌گونه‌ای است که از یک سو مردم به آن نیازمند‌‌‌ند و از سوی دیگر شرکت‌ها و فعال‌های این عرصه و مسئول‌ها به دسترس‌پذیر‌کردن آن برای مردم تمایل دارند. به‌گفته وی، لزوم دسترس‌پذیری خدمات حوزه سلامت دیجیتال این حوزه را برای سرمایه‌گذار به حوزه‌ای برای برخورداری از منبع درآمد پایدار تبدیل می‌کند.
مدیرعامل صندوق توسعه اقتصاد دیجیتال به ایجاد زیرساخت‌های فناورانه در کشور در سال‌های اخیر و دسترسی بیشتر اعضای جامعه به تکنولوژی‌هایی مانند گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند و موضوع سالمندی جمعیت در جهان اشاره کرد و حوزه سلام دیجیتال را توسعه‌یافته‌تر از پیش خواند. به‌گفته موسی‌زاده‌موسوی، این حوزه همچنان نیازمند آگاهی‌بخشی و اعتمادسازی به‌دست رسانه‌ها و نهادهای آموزش‌دهنده است تا مردم با این حوزه آشنا شوند و با اطمینان از آن بهره ببرند. او تصریح کرد:
” سلامت دیجیتال جزو حوزه‌هایی است که در آینده بازیگران بیشتری را جذب خواهد کرد و برای سرمایه‌گذاران نیز بازار پایداری به‌وجود خواهد آورد. سیاست‌گذار، سرمایه‌گذار، شرکت‌های حوزه سلامت، استارتاپ‌های حاضر در اکوسیستم سلامت دیجیتال و رسانه‌ها همگی باید دغدغه این حوزه را داشته باشند تا اعتماد مردم جلب شود. ”
پیامدهای مثبت گزارش سلامت دیجیتال
در‌ادامه این نشست، مجتبی کیانی، معاون سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس، به فعالیت‌های این هلدینگ در حوزه سلامت دیجیتال اشاره و درباره حمایت هلدینگ مکس از گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران ۱۴۰۰ توضیحاتی ارائه کرد. به‌گفته او، یافته‌ها و نتایج این گزارش می‌تواند برای رگولاتور، استارتاپ‌ها، فعال‌های حاضر در حوزه سلامت دیجیتال کشور مفید و مؤثر باشد.
کیانی آشنایی با تیم‌های فعال در حوزه سلامت دیجیتال کشور و سرمایه‌گذاران این حوزه را از مهم‌ترین تأثیرات این گزارش بر دیدگاه و رویکرد این هلدینگ درزمینه سلامت دیجیتال دانست که به‌گفته او می‌تواند بر استراتژی‌های آتی این هلدینگ در این حوزه تأثیرگذار باشد.
معاون سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس گفت این هلدینگ از سال ۱۳۹۹ با سرمایه‌گذاری در استارتاپ دکترتو به عرصه سلامت دیجیتال وارد شد و در سال گذشته، به سرمایه‌گذاری روی هومکا رسیده است. به‌گفته او، آشنایی با شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه این هدلینگ را به سرمایه‌گذاری در سلامت دیجیتال ترغیب کرده است. کیانی افزود اکنون هلدینگ مکس بودجه‌ای بین ۷ تا ۳۰ میلیارد تومان را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های حوزه سلامت دیجیتال در نظر گرفته است.
مجتبی کیانی تفاوت‌های حوزه سلامت دیجیتال در ایران و جهان را نیز تشریح کرد و گفت تطابق مردم سایر کشورها با تکنولوژی، استفاده از اپلیکیشن‌ها و ابزارهای سلامت‌محور و… زودتر اتفاق افتاده است؛ اما در ایران این روند کندتر بوده و در یکی‌دو سال اخیر نیاز به مواردی مانند نسخه الکترونیک و پرونده سلامت الکترونیک احساس شده است.
معاون سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس حوزه سلامت دیجیتال کشور را در حال رشد خواند و سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مختلف در مقاطع زمانی مناسب را لازمه رشد و توسعه آن دانست.
متن کامل گزارش سلامت دیجیتال ایران در سال ۱۴۰۰ را از اینجا بخوانید.