سوال از شاتل و ایرانسل: محتوا رایگان اما ترافیک پولی؟!
چرا فراهم‌کنندگان اینترنت در ایران سهم تولیدکنندگان محتوا را نمی‌دهند؟
مدیرعامل شاتل و مدیر توسعه دیجیتال ایرانسل در نشستی که در وزارت ارتباطا برگزار شده با تعریف و تمجید از بازار محتوا خواستار توسعه این فضا و فرصت‌های شغلی آن شده‌اند و با انتقاد از صداوسیما که تلاش دارد با انحصارگرایی جلوی رشد محتوای فارسی را بگیرد گفته‌اند که محتوا بازاری است که می‌تواند درآمد زیادی برای وب فارسی ایجاد کند.
اما نکته مبهم ماجرا این‌جاست که آنها نگفته‌اند درآمدزایی محتوا برای تولیدکنندگان آن است یا برای کسانی که اینترنت می‌فروشند.
احمدرضا نخجوانی مدیرعامل شرکت شاتل در این نشست با بیان اینکه جای کار برای ورود به عرصه محتوا زیاد است گفت: این موضوع در همه عرصه‌ها وجود دارد و در حوزه محتوا بی‌نهایت جای کار وجود دارد.
او تاکید کرده شواهد نشان می‌دهد تقاضای که از سمت مردم برای محتوای داخلی وجود دارد به مراتب بیشتر از محتوای خارجی و یک پتانسیل ویژه در این حوزه وجود دارد.
محتوا خوب است چون ترافیک زیاد است!
نخجوانی با اشاره به رشد سه برابری مصرف پهنای باند در دوران کرونا گفته «به اعتقاد من حداقل امکانات زیر ساختی برای تولید محتوا در همه کشور وجود دارد به عبارت دیگر تصور من این است که زیرساخت آماده است و تقاضای بسیار زیادی هم برای آن وجود دارد به همین خاطر تمام جوانان می‌توانند در این عرصه وارد شوند و کار کنند.»
مدیرعامل شرکت شاتل با اشاره به اینکه در مبحث کارآفرینی همیشه به دوستان جوان توصیه می‌کنم که صبوری، صداقت و تلاش را مد نظر داشته باشند، خاطرنشان کرده است: محال است کسی با این سه عامل وارد بازار کار شود و موفق نباشد. البته از سوی دیگر باید این نکته را هم در نظر داشت که راز موفقیت در کشور ما متفاوت بودن است و من اعتقاد دارم متمایز بودن کار ساده ای است یعنی به مهارت خودم تکیه کنم، تلاش کنم و پویایی داشته باشم. جوانان اگر مشتاق باشند، مهارت اولیه را به دست آورند، متمایز باشند و با صبوری به سمت جلو حرکت کنند همیشه موفق خواهند بود.
اما نخجوانی توضیح نداده سهم تولیدکنندگان محتوا از مصرف بالای اینترنت در ایران از جمله در شرکتی چون شاتل چقدر است؟ چقدر از درآمدهای بالای شرکت‌هایی مثل شاتل که مشترکان آنها با مصرف محتوایی که در خارج شاتل تولید شده در حال پرداخت حق اشتراک هستند به کسانی تعلق می‌گیرد که محتوای خوب و وایرال‌شدنی تولید کرده‌اند؟
بازار خوب محتوا برای چه کسی؟
در ادامه این نشست باقر صمدی معاون دیجیتال ایرانسل هم با اشاره به اینکه وقتی از تولید محتوا صحبت می‌کنیم بخشی تولید محتوای حرفه‌ای است که نهادها و موسسات آن را تهیه می‌کند و بخشی تولید محتوای کاربر محور است که میلیاردها نفر در آن حوزه فعال هستند، گفت: هم اکنون در کشور ما زیرساخت‌ها وجود دارد و افراد با اندک مهارتی می‌توانند با یک گوشی ساده محتواهای مختلف را که قابل انتشار در فضای مجازی است توسعه دهند و از آن درآمد ایجاد کنند.
صمدی درباره مدل‌های درآمدی محتوا و نقش شرکت‌هایی چون اپراتورها با جزئیات بیتشتری صحبت کرده است اما توضیح نداده که آیا ایرانسل برنامه‌ای برای بازگرداندن بخشی از این درآمدها به تولیدکنندگان آن ها دارد یا خیر.
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل در پاسخ به این سوال که اپراتورها چگونه می‌توانند به تولید محتوا در کشور کمک کنند، گفت: اپراتورها زیرساختی را ارائه کردند و هر روز هم آن را توسعه می‌دهند و در همه شهرها و روستاهای کشور اینترنت پرسرعت وجود دارد و یک جوان می‌تواند محتوای تولید شده خود را از طریق شبکه‌های مجازی در سطح وسیع انتشار دهد.
درآمد محتوا از مصرف اینترنت؛ کی و چگونه؟
صمدی درباره شیوه‌ای رابطه تولیدکنندگان محتوا و مصرف‌کنندگان محتوا که برای تولیدکننده درآمدزایی ایجاد می‌کند گفته است: «روش دیگری هم داریم که بحث پرداخت است. محتواهایی که در فضای مجازی تولید می‌شود هزینه خیلی سنگینی ندارند که مشترکین نتوانند آن را پرداخت کنند و حتی با عددهای خرد هم می‌توان آن را خریداری کرد. اپراتورها با پرداخت‌های بسیار کوچک، مشترکان محتوای مناسب را به آنها ارائه می‌دهند و از سوی دیگر عرضه کننده می‌تواند محتوا را به مخاطبان بسیار و با قیمت کم عرضه کند.»
صمدی با بیان اینکه مدل سومی نیز وجود دارد که اپراتور با دارنده محتوا قراردادی امضا می‌کند که تولید کننده محتوا در قبال ترافیکی که ایجاد می‌کنند، سهمی از درآمد ببرند، ادامه داد: اپراتور به مشترکان خود این فرصت را می‌دهد که به محتوای خوب دسترسی داشته باشند و ترافیک ایجاد شود و از طرف دیگر تولید کننده هم می‌تواند از محل ترافیک ایجاد شده سهمی را ببرد که در کشور ما این روش نتیجه خوبی داشته است.» صمدی توضیح نداده که این شیوه را کجا و به چه شکلی اجرا کرده‌اند و آیا کسانی که مالکیت محتوای خرد (نه فیلم و سریال و…) را برعهده دارد توانسته‌اند تاکنون از آن درآمدی کسب کند یا خیر؟
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با تاکید بر اینکه اگر بخواهیم صادقانه دربارۀ تعرفۀ اپراتورها در ایران صحبت کنیم، باید گفت: تعرفۀ اپراتورهای ثابت و همراه در ایران، در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، پایین است، ولی با این وجود، اپراتورها با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم در زمان‌های مختلف، سعی می‌کنند به کمک مردم بیایند و برای پایین آوردن هزینه‌ها، در تولید محتوا کمک کنند که نیم‌بها کردن محتوای داخلی و کاهش هزینه‌ها یا رایگان کردن محتوا در مواردی مانند آموزش آنلاین یا عزاداری محرم، از این جمله است.
وی تاکید کرد: البته باید در نظر داشته باشیم، هر میزان هم اپراتورها برای محتوای داخلی، تخفیف قائل شوند، اگر محتوای مناسب و باکیفیت وجود نداشته باشد، مردم برای آن هزینه نمی‌کنند، حتی ارزان و نیم‌بها، اما اگر محتوای باکیفیت ارائه شود، مردم برای آن هزینه می‌کنند و می‌تواند برای همه تولید ثروت کند.
بیشتر محتوایی که در حال مصرف ترافیک کشور است و به منبع درآمد بزرگی برای اپراتورها و شرکت‌های فراهم‌کننده اینترنت در ایران بدل شده‌اند؛ محتواهایی هستند که تولیدکنندگان خرد آنها را تولید و عرضه کرده‌اند و کم‌ترین درآمد را از آن داشته‌اند.
محتواهایی که با مدل فعلی درآمدزایی احتمالا دیر یا زود به جای انتشار در وب فارسی به سراغ پلتفرم‌هایی چون یوتیوب بروند که بابت دیده شدن محتوا به مالکان آنها رقم‌های خوبی پرداخت می‌کند.