۴۰ هزار میلیارد تومان؛ آیا نصیب اکوسیستم خواهد شد؟
درباره یک تفاهم‌نامه که اگر اجرایی شود پول زیادی را به سوی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان سرازیر خواهد کرد
هفت صبح|هفته گذشته یکی از اتفاقات مهم اکوسیستم استارتاپی کشور امضای تفاهم‌نامه چهارجانبه همکاری میان صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمهدولتی به‌منظور اجرایی‌سازی ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان بود. بر این اساس طرفین برای تزریق ۴۰ هزار میلیارد تومان خدمات مالی به اکوسیستم نوآوری کشور توافق کردند. این تفاهم‌نامه با هدف ایجاد همکاری مشترک به‌منظور گسترش اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه زمینه‌های تأمین مالی نوآوری و فناوری در کشور منعقد شده است.
مشارکت تجمیعی بانک‌ها در تأسیس نهاد یا نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تأمین مالی پروژه‌های راهبردی با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در راستای اجرایی‌سازی ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، همکاری به‌منظور تعیین چهارچوب‌های کلی همکاری در جهت تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و اجرایی‌سازی ظرفیت‌های قانون جهش تولید دانش‌بنیان در همکاری بانک‌ها با نهادهای حوزه فناوری و نوآوری ازجمله اهداف این تفاهم‌نامه عنوان شده است.
در مراسم امضای این تفاهم‌نامه، احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، محسن دهنوی عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی و علی صالح‌آبادی رئیس‌کل بانک مرکزی حضور داشتند.
گسترش همکاری صندوق نوآوری و شبکه بانکی کشور
در این مراسم، علی وحدت، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در سخنانی با بیان اینکه کارویژه صندوق نوآوری، تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان است، گفت: «صندوق وظیفه دارد نظام تأمین مالی اقتصاد دانش‌بنیان را طراحی و ساماندهی کند.» او افزود: «در این راستا از همه ظرفیت‌های کشور؛ اعم از بانک‌ها، بازار سرمایه، صندوق‌های پژوهش و فناوری و… استفاده می‌کنیم تا منابع مورد نیاز را به سوی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان رهنمون سازیم.»
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی همچنین اعلام کرد: «در حوزه همکاری با بانک‌ها در سه سال گذشته فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده‌ایم. پیش از این بانک‌ها از ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان گریزان بودند، اما در سه سال گذشته اکثر بانک‌ها دفتر نوآوری خود را در محل ساختمان صندوق نوآوری و شکوفایی تأسیس کرده‌اند.» وحدت با بیان اینکه بانک‌ها در سه سال اخیر ۱۵۰۰ فقره تسهیلات به ارزش ۱۲ هزار میلیارد تومان به دانش‌بنیان‌ها ارائه کرده‌اند، تأکید کرد: «امروز شرکت‌های دانش‌بنیان در شبکه بانکی کشور به‌عنوان خوش‌حساب‌ترین مشتریان بانکی شناخته می‌شوند؛ چراکه تا امروز حتی یک مورد دیرکرد در پرداخت اقساط خود به بانک‌ها نداشته‌اند.»
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در ادامه با اشاره به تفاهم‌نامه همکاری چهارجانبه برای اجرای ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، گفت: «با این تفاهم‌نامه، بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع برای ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان و نیز شرکت‌های فناور و نوآور تخصیص می‌یابد.» وحدت با بیان اینکه با امضای این تفاهم‌نامه روند اجرایی شدن ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان آغاز شد، گفت: «این ماده از قانون، موانع سرمایه‌گذاری بانک‌ها در حوزه دانش‌بنیان را رفع کرده و سرمایه‌گذاری بانکی در حوزه‌هایی که به تأیید شورای راهبری دانش‌بنیان می‌رسد مجاز است.»
او افزود: «با تفاهم‌نامه‌های امروز فرایند تخصیص ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین اکوسیستم نوآوری آغاز میشود و این تأمین مالی با استفاده از ابزارهای متنوع بازار پول و سرمایه در قالب پذیرش ارکان تضمین یا تأسیس نهادهای سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد.» وحدت همچنین با اشاره به دیگر جزئیات این تفاهم‌نامه‌ها، گفت: «همچنین حداقل یک شرکت مادرتخصصی سرمایه‌گذاری با مشارکت بانک‌های دولتی و خصوصی برای سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های دانش‌بنیان یا فناور و نوآور تأسیس میشود. مدیریت این شرکت با صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و نمایندگان بانک‌ها خواهد بود.»
روش‌های نوین سرمایه‌گذاری شفاف و تحت نظارت همگانی است
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی تأکید کرد: «اتفاق مهم امروز این بود که علاوه بر خدمات جاری که بانک‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌کردند، ظرفیت خدمات دیگر از جنس تضامین و سرمایه‌گذاری، با همراهی و همکاری صندوق نوآوری فراهم شد. این خدمات شامل پذیرش مشترک ضمانت اوراق صکوک و اوراق گواهی مولد (گام)، تأسیس شرکت‌های سرمایه‌گذاری، کمک به تأمین مالی جمعی از طریق ارائه مشوق‌های مدیریت ریسک سرمایه‌گذاران، تأسیس صندوق‌های جسورانه و خصوصی برای سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و شرکت‌های با ظرفیت رشد و همچنین تأسیس صندوق‌های نیکوکاری است که از محل منافع حاصل از آن می‌توان کمک‌های بلاعوض را در اختیار نخبگان یا شرکت‌های نوپای در حال ساخت نمونه آزمایشگاهی قرار داد.»
وحدت در پایان با اشاره به اینکه ایجاد و گسترش ابزارهای دیگر تأمین مالی هم در این تفاهم‌نامه‌ها دیده شده است که هر کدام می‌تواند متناسب با میزان رشد این کسب‌وکارها نیازهای مالی آن‌ها را پاسخگو باشد، خاطرنشان کرد: «این ابزارها به‌طور مثال شامل صندوق نیکوکاری برای کمک بلاعوض به نخبگان و شرکت‌های نوپا، اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) و اوراق صکوک برای تأمین مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت شرکت‌ها، کمک به تأمین مالی جمعی و نیز تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و خصوصی جهت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های رشدیافته یا در مسیر رشد و کمک به پذیرش آن‌ها در بازار سرمایه است.»
سرمایه‌گذاری بانکی بر اقتصاد دانش‌بنیان حائز اهمیت بسیار است
در ادامه این جلسه، سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی در سخنانی با بیان اینکه خلق ثروت بدون نقش اثرگذار شبکه بانکی ممکن نیست، افزود: «اقتصاد نفتی و صنعتی نیز بدون کمک شبکه بانکی نمی‌توانست توسعه یابد. باید بدانیم که سرمایه‌گذاری شبکه بانکی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان نیز بسیار حائز اهمیت است.» خاندوزی تأکید کرد: «باید مشارکت شبکه بانکی در اکوسیستم فناوری و نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان را بیشتر کنیم و با رصد روندهای جهانی و داخلی بررسی کنیم در کدام حوزه فناورانه بیشتر سرمایه‌گذاری داشته باشیم تا آینده علمی کشور تضمین شود.»
حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، تحقق واقعی توسعه علم در کشور است
در ادامه این جلسه، سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نیز بر این نکته که ایجاد برج‌های فناوری در کشور ضروری است، تأکید کرد و گفت: «این برج‌ها محلی برای شناسایی استعدادها، شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاران است و تمرکزی ملی در این حوزه محسوب میشود.» ستاری ادامه داد: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در اکوسیستم فناوری و نوآوری، موضوع سرمایه‌گذاری است؛ چراکه سرمایه‌گذاران رغبت چندانی برای ورود به این حوزه نداشتند، اما با رفع برخی نواقص و موانع که در قانون جهش تولید دانش‌بنیان دیده شده است، این موانع با همکاری نهادهای مرتبط رفع خواهد شد.» به گفته معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان یعنی حمایت از جوانانی که جزو استعدادهای برتر و نخبه کشور هستند و این کار به معنای تحقق واقعی توسعه علمی و دانشی کشور است. او افزود: «باید تلاش کنیم مشکلات را از سر راه فعالیت این نیروهای دانشی برداریم. باید سعی کنیم ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را کاهش دهیم که اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان یکی از بهترین راهکارهایی است که در این زمینه داریم.»