جمعه‌ای سیاه‌تر از تخفیف‌های غیرواقعی
چرا همه از تخفیف‌ها و قیمت‌های جمعه سیاه ایرانی نالانند؟
همه‌چیز از توییت حمید محمدی از بنیان‌گذاران دیجی‌کالا شروع شد. محمدی با اشاره به جشنواره ویژه فروش دییجی‌کالا که به نوع همزمان با جمعه سیاه آمریکا برگزار شده تاکید کرد که برای برخی کسب وکارهای ایرانی که ارسال کالا را خودشان انجام دهند کمیسیون دیجی کالا صفر خواهد شد.
همین توییت کافی بود تا لشکر منتقدان و ناراضیان دیجی کالا باز بحث دیجی‌کالا را در هشتگ‌ها داغ کنند. از تخفیف‌های ساختگی گرفته تا خود موضوع کمیسیون که از قضا بحث مبهمی است و تا حالا چندان درباره آن شفاف‌سازی نشد است. اما موضوع کمیسیون‌هی دیجی‌کالا که گاه تا 25 درصد قیمت یک کالا هم می‌رسد را می‌گذاریم برای یک گزارش دیگر و حالا بپردازیم به نقدها درباره تخفیف‌هایی که برخی مشتریان دیجی‌کالا در فضای مجازی، با گذاشتن اسکرین شات قیمت سایت‌های مختلف؛ مدعی ساختگی و جعلی بودن آن‌ها هستند.
تخفیف‌های سیاه!
شاید اگر جمعه سیاهی وجود نداشت که فرهنگ تخفیف‌های 80 و حتی 90 درصدی را در دنیا باب کرده؛ دیجی‌کالا و دیگر فروشگاه‌های ایرانی هم اینقدر دردسر نداشتند! اما حالا هرساله وقتی به آخر نوامبر میلادی و اواسط آذرماه شمسی نزدیک می‌شویم؛ هیچ مدیر فروشی نمی‌تواند جلوی وسوسه خود برای اعلام تخفیف‌های پروپیمان و وسوسه‌برانگیز را بگیرد!
هر سال و در چنین روزهایی عده‌ای با بدوبیراه گفتن به خودشان که چرا گول تبلیغات زیاد و تخفیف‌های عجیب و غریب را خورده‌اند و دست به خرید از این پلتفرم‌ها زده‌اند موج‌هایی را در توییتر و اینستاگرام راه می‌اندازند اما امسال ماجرا آنقدر گسترش پیدا کرده بود که میلاد نوری که از فعالان اکوسیستم استارتاپی و برنامه‌نویس قدیمی این فضاست با گذاشتن اسکرین‌شات قیمت یک هارد سامسونگ که با تخفیف 54 درصدی در دیجی‌کالا به قیمت 3 میلیون و 500 هزار تومان رسیده بود و مقایسه این قیمت با قیمت تخفیف‌نخورده آن در دیگر فروشگاه‌ها که 3میلیون و 400 هزار تومان بوده؛ مبنا و اساس تخفیف‌های دیجی کالا را به چالش کشید. نوری یک اسکرین شات دیگر از تخفیف یک کفش ورزشی هم گذاشته که گویا محصول عرضه شده در دیجی کالا با یک تخفیف 40 درصدی باز 2 میلیون تومان گرانتر از قیمت بازار بوده است! موضوعی که البته هفت صبح نمی‌تواند مستقلا آن را تایید کند.
کاربری به نام راحله هم نوشته: «من یه پیج فروش لباس دارم… یه لباس رو هفته پیش گذاشته بود ۲۵۶ تومن… بعد همون رو امروز به مناسب بلک فرایدی حراج زده بود، ۳۱۰ تومن رو خط زده بود نوشته بود نمی‌دونم با چقدر تخفیف ۲۵۶»
موج این دستکاری‌ها به فروشگاه‌های شناخته‌شده آنلاین در استان‌ها هم رسیده. فروشگاه اینترنتی زاگرس در جلفا که به خاطر ارزانی برخی کالاهایش مشتریان زیادی دارد هم این روزها متهم شده که برخی قیمت‌ها را بالا برده تا بتواند از پس تخفیف‌های 30-40 درصدی بربیاید.
اما کاربران دیگری هم با داغ کردن هشتگ تخفیف‌های دیجی‌کالا و زیر سوال بردن جو کاذبی که برای جمعه سیاه در ایران راه می‌افتد رواج چنین تخفیف‌های فیک و نادرستی را در فروش آنلاین یک اتفاق همه‌گیر جهانی عنوان کرده و نوشتند باید دولت‌ها جلوی چنین مسائلی را بگیرند. ازجمله کاربری در توییتی نوشته: «تنها کشوری که به معنای واقعی Black Friday داره امریکا و کانادا هستند. بقیه اکثرا همین کار رو میکنند. حتی در سوئیس. البته فکر کنم در المان قانونی وجود داره که این حرکت جرم تلقی میشه. به هر حال ما ایرانیها پول یک ماه حقوق برای هر چیز مسخره باید بدیم…»
خطر بازار غیررقابتی در فضای آنلاین
مدت هاست عده زیادی در اکوسیستم استارتاپی هشدار می‌دهند بازارهایی مانند غذا و فروش آنلاین کالا که رقبای بزرگ آن تنها اسنپ‌فود و دیجی‌کالا هستند می‌تواند از منظر حقوق مصرف‌کنندگان خطرات جدی‌ای را ایجاد کند.
خارج شدن رقبای اسنپ‌فود از بازار غذا و شکست بامیلو در رقابت با دیجی‌کالا دو تا از جذاب‌ترین و پرمشتری‌ترین بازارهای استارتاپی را تا حد زیادی انحصاری کرده است. اگرچه دیجی‌کالا رقبای خرد و تخصصی زیادی دارد اما وقتی پای جمعه سیاه و فروش‌هایی در حجم بالا در میان باشد کسی یارای رقابت چندانی با آن ندارد. حالا تعداد زیادی از مشتریان ناراضی جمعه سیاه ایرانی با اشاره به حذف بامیلو از این فضا، آینده را تیره‌‌تر هم پیش‌بینی میکنند.
آمازون هم صدای شهردار پاریس را درآورده!
رواج فروش آنلاین در سال‌های اخیر که در یک سال گذشته با همه‌گیری کرونا بیشتر هم شده حالا بسیاری از مصرف‌کنندگان و سیاست‌گذاران را به صرافت انداخته کمی برای آینده بازار خرده‌فروشی نگران باشند.
جدا از مباحثی چون تخفیف‌های دستکاری‌شده، کالاهای تقلبی، عوض شدن قیمت‌ها بعد از ثبت سفارش و پشتیبانی‌های ضعیف این پلتفرم‌ها که نقدهای همیشگی به این کسب‌وکارها بوده حالا شهردار پاریس در آستانه جمعه سیاه یک نقد جدی را به کسب‌وکاری چون آمازون وارد کرده و گفته آمازون با سیطره‌اش بر بازار خرده‌فروشی همه کسبوکارهای خرد پاریس را نابود خواهد کرد و بعد از پایان کرونا هم این خرده‌فروش‌ها دیگر نمی‌توانند مشتری‌هایشان را از این غول اینترنتی پس بگیرند.
شهردار پاریس پیشنهاد داده مردم این شهر از آمازون خرید نکنند و تعداد زیادی از کارگرهای این شرکت هم به نشانه اعتراض به خطرات این پلتفرم برای کسبوکارهای کوچک از همکاری با آمازون دست کشید ه‌اند.
به نظر می‌رسد دعوا بر سر آینده پلتفرم‌های بزرگ حوزه خرده‌فروشی ابعاد زیادی دارد که خیلی بیشتر از اتهام تخفیف‌های نادرست، قیمت‌های دستکاری‌شده و حراج‌های غیرواقعی پیش خواهد رفت و باید منتظر ماند و دید چالش‌های این کسبوکارهای بزرگ که روز به روز هم‌تراز خود این شرکت‌ها رشد میکنند چه آینده‌ای را در این صنعت رقم خواهد زد.
نگرانی استارتاپ‌ها و فعالان اکوسیستم استارتاپی این است که عملکردهایی از این دست و بازتاب‌های آن منجر به باز شدن دست نهادهای دولتی و حاکمیتی برای مداخله بیشتر در این فضای نوآور شود. موضوعی که خود خطری بسیار جدی‌تر از چند تخفیف غیرواقعی را برای کلیت و ماهیت این فضا رقم خواهد زد.
منبع: روزنامه هفت صبح