استارتاپ چیست ؟ یک راهنمای ساده برای فهم یک مفهوم پیچیده!
از دیجی کالا تا مک‌دونالد! چند تعریف و پاسخ به سوال استارتاپ چیست
دیجی‌کالا، اسنپ، کافه‌بازار، آپارات، وام استارتاپی، حمایت از استارتاپ‌ها، منتور استارتاپی، استارتاپ‌های گردشگری و… این روزها زیاد از این ترکیب‌ها و نام‌ها می‌شنویم. اما یک سوال بدیهی که خیلی‌ها می‌پرسند این است: استارتاپ چیست
دقیقا استارتاپ چیست؟ تعریف ساده استارتاپ یا استارت آپ کدام است؟
اول اینکه اگر وقت دارید توصیه می‌کنیم این مطلب را تا انتها بخوانید اگر هم وقت ندارید این دو سه تعریف را بخوانید و بروید دنبال زندگی‌تان. تا حدود زیادی کارتان را در ارتباط با سوال «استارتاپ چیست» راه می‌اندازند:
تعریف استارتاپ چیست با کمک شیوه شروع کسب‌وکار و ایجاد تغییر
- استارتاپ یک جمع یا یک تیم کوچک کسب‌وکاری است که با یک بیزنس‌مدل شروع به کار می‌کند و هدفش ایجاد یک مدل یا محصول یا خدمت تازه یا تغییر در شیوه‌های قدیمی با روش‌های تازه است. اما این تیم ظرفیت ایجاد ثروت یا تغییر بزرگی را دارد.
تعریف دوم استارتاپ چیست با کمک سرعت رشد و آینده آن
- استارتاپ یک شرکت است در هر حوزه‌ای که با کمک نوآوری و یا فناوری و استفاده از شیوه‌های خلاقانه، یک خدمت یا محصول تازه‌ای ارائه می‌دهد، با یک تیم کوچک و مشتری‌های محدود شروع می‌کند اما سریع رشد کرده و بزرگ می‌شود مشتریان زیادی را پوشش می‌دهد.
تعریف کتابی “استارتاپ چیست”
- استارتاپ شرکتی است که بیزنس‌مدل منعطفی دارد، در یک شرایط عدم قطعیت شروع به کار و رشد می کند و مهم‌ترین ویژگی‌های آن تکرار‌پذیری و مقیاس‌پذیری است.
خب اگر تا اینجا به چیزی که دنبالش بودید رسیده‌اید که می‌توانید صفحه را ببندید و بروید دنبال زندگی‌تان. اما قول می دهیم اگر یک نفر دو سوال در مورد این تعریف‌ها از شما بکند گیر بیفتید و نتوانید درست به او حالی کنید که استارتاپ چیست.
پس کمی حوصله به خرج دهید و بیشتر با ما بمانید تا تعریف‌های دقیق‌تر و علمی‌تری از استارتاپ را با هم مرور کنیم.
تعریف فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران از مفهوم استارتاپ
بیایید از چند نفر که تجربه بیشتری دارند بخواهیم که برای ما تعریف دقیق‌تری از استارتاپ بدهند. محسن ملایری یکی از اولین فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران بوده. محسن در حال حاضر در تورنتوی کانادا زندگی می‌کند اما روزگاری در دانشکده نفت دانشکده فنی دانشگاه تهران شتابدهنده آواتک را به عنوان اولین شتابدهنده استارتاپی ایران راه‌اندازی کرد. محسن در گفت‌وگوهایی که قبلا انجام داده استارتاپ را اینگونه تعریف کرده:
- من فکر می‌کنم استارتاپ به شرکتی می‌گویند که با استفاده از فناوری توانسته باشد ارزش تازه‌ای خلق کرده باشد. از طرف دیگر سرعت رشد استارتاپ متغیر مهمی در تعریف «استارتاپ چیست» است. رشد بالا جایی است که یک استارتاپ را از دیگر شرکت‌ها متمایز می‌کند. رشد بالا هم تنها با داشتن یک مزیت رقابتی منحصربه‌فرد حاصل می‌شود.
تعریف استارتاپ از زاویه بازدهی سرمایه‌گذاری
محمد میلانی در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر سابقه مدیریت و فعالیت در اکوسیستم استارتاپی ایران را دارد. محمد معتقد است پاسخ به سوال استارتاپ چیست را باید از زاویه بازدهی سرمایه‌گذاری داد. یعنی از دیدگاه او استارتاپ کسب و کاری است که با هدف رسیدن به یک بازده سرمایه‌گذاری زیاد ساخته شده است.
به زعم محمد میلانی، استارتاپ راه خودش را از دیگر کسب‌وکارها زمانی می‌تواند جدا کند که شانس بالایی برای رسیدن به بازدهی سرمایه‌گذاری زیاد داشته باشد. به اعتقاد محمد رسیدن به رشد سریع و چندبرابر شدن ارزش شرکت در یک بازه کوتاه ویژگی اصلی تعریف استارتاپ است.
تفاوت استارتاپ با شرکت‌های سنتی
کسب و کار نوپا یا استارتاپ یا استارت آپ چیست و چه تفاوتی با شرکت‌های تازه تاسیس و یا قدیمی دیگر دارد این سوالی است که خیلی‌ها وقتی می‌خواهند تعریف استارتاپ را ارائه دهند می‌پرسند تا بتوانند درک بهتری از موضوع داشته باشند.
همه کمپانی‌های تازه تاسیس الزاما استارتاپ محسوب نمی‌شوند. با این که به سادگی می‌توان استارت آپ را یک شرکت جدید و یا تجارتی که به تازگی بنا شده تعریف کرد اما در ۱۰ سال اخیر مدارس کسب و کار مختلف تعاریف متفاوتی از آن را اراِئه داده‌اند.
تعریف استیو بلانک: استارتاپ باید مقیاس پذیر باشد
تعریفی که مورد توجه بسیاری از مدارس کسب وکار قرارگرفت توسط استیو بلانک ارائه شد.
استیو بلانک کیست یک کارآفرین سریالی و استاد دانشگاه‌هایی چون استنفورد، برکلی و ایمپایر.
تعریف استیو بلانک از استارتاپ این است: استارتاپ یک سازمان موقتی است که برای دستیابی به یک مدل کسب‌وکار قابل‌تکرار و مقیاس‌پذیر طراحی شده؛ در حالی که یک کمپانی، سازمانی دائمی است که بر اساس یک مدل کسب‌وکار آزمایش‌شده و مقیاس‌پذیر طراحی شده است.
در واقع از نظر استیو بلانک تفاوت آن‌ها در اینجاست که استارتاپ به دنبال مدلی جذاب از کسب‌وکار می‌گردد در حالی که کمپانی‌ها تمرکزشان بر اجرای موفقیت‌آمیز یک مدل کسب و کاری از پیش تعیین‌شده است. همین تفاوت عمده است که ماهیت و نیازهای استارتاپ‌ها را از سازمان‌ها و شرکت‌های سنتی متمایز می‌کند.
استیو بلانک می‌گوید جستجو برای یک مدل قابل‌تکرار و مقیاس‌پذیر باید پیرو یک رویکرد خاص از روش علمی باشد که مبتنی بر فرضیات قابل آزمایش و اعتبارسنجی تجربی آن فرضیات بر اساس آزمایش و تحلیل نتایج آزمایش است.
تعریف اریک ریز: استارتاپ باید سریع باشد
این رویکرد علمی تازه که با نام روش استارت آپ کم‌سود هم شناخته می‌شود توسط کارآفرینان به نام اریک ریز بنا شده و استیو بلانک در آن سرمایه گذاری کرده است. این متد به استارتاپ‌ها کمک می‌کند که بشدت ریسک اولیه کار را کاهش دهند. یعنی اصل ماجرا این است که این روش باعث کمتر شدن ریسک ذاتی تولید یک محصول و رسیدن به نتیجه مطلوب برای آن‌ها می‌شود.
به همین خاطر است که استارتاپ‌هایی که به سرعت دست به آزمایش و تجربه می‌زنند شانس بیشتری برای موفقیت دارند. چرا؟! زیرا دائما در حال دستیابی به دانشی هستند که می‌تواند کلیدی برای مدل کسب و کارشان باشد و ریسکشان را در کم‌ترین زمان ممکن به حداقل برساند.
سم التمن، رئیس وای کمبیناتور است. وای‌کامبینیتور (Y Combinator) یک مرکز رشد استارتاپی است که استارتاپ‌های زیادی را تاکنون زیر پروپال خود گرفته، رشد داده و بزرگ کرده است. التمن سعی کرده فرمول یا تعریف بلانک را کمی ساده‌تر توضیح دهد:
مهم‌ترین جنبه‌ای که پیش از هر چیز باید مورد آزمایش و اعتبارسنجی قرار بگیرد چیست استیو بلانک معتقد است که تمرکز بر «شناخت مشتری» و «سنجش اعتبار مشتری (تناسب محصول/ بازار)» بسیار حائز اهمیت است.
التمن مفهوم اعتبارسنجی یا همان آزمایش محصول را هم با یک ضرب‌المثل قدیمی دریانوردی روشن می‌کند:
هیچ نقشه‌ای از اولین برخورد با دشمنان پیروز بیرون نمی‌آید.
بیزنس مدل تازه و تعریف استارتاپ
در نتیجه استارتاپ لزوما نیازمند نوآوری یا اختراع فناوری نیست بلکه متمرکز بر یک «مدل کسب و کار» تازه است. در این تعریف حتی اسمی از تکنولوژی و فناوری‌های جدید هم به میان نیامده! برای مثال التمن که در طول زندگی حرفه‌ای‌اش با هزاران ایده و استارتاپ عجیب و غریب برخورد کرده حرف ججالبی می‌زند:
استارتاپ غیرتکنولولوژیک موردعلاقه من، دهه ۵۰ میلادی در آمریکا و در صنعت رستوران‌داری ظهور کرد. سرمایه‌داران آن به دنبال یک مدل تجاری قابل‌تکرار و مقیاس‌پذیر بودند و درنهایت به یکی از بزرگترین کمپانی‌های جهان تبدیل شد. منظورم رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالد است! اگر کنجکاو هستید درباره تاریخچه کمپانی بزرگ مک‌دونالد بیشتر بدانید تا متوجه شوید چرا التمن این غول صنعت غذا را یک استارتاپ می‌داند بد نیست فیلم «بنیان‌گذاران» را ببینید.
آیا به تعداد انسان‌ها برای استارتاپ تعریف وجود دارد!
به درازا کشاندن بحث درباره تعریف استارتاپ شاید هیچ‌وقت به یک نتیجه مشخص نرسد. استارتاپ یک مفهوم تازه از کسب وکار و فعالیت اقتصادی-اجتماعی است. حتی امروز بسیاری از خیریه‌ها و ان‌جی‌اوها و شرکت‌های غیرانتفاعی هم تلاش دارند از مفهوم استارتاپ برای تعریف خود استفاده کنند.
همین حالا که چیزی حدود ۱۵ سال از عمر اکوسیستم استارتاپی ایران می‌گذرد و بیش از ۱۰ سال است که مفاهیم مربوط به استارتاپ در ایران در حال تحلیل و بررسی هستند و در کارگاه‌ها و کلاس‌ها و وبینارهای مختلف درباره آن‌ها صحبت می‌شود دو نفر را پیدا نمی‌کنید که یک تعریف واحد از استارت‌آپ بدهند. اگر تعریف مفهوم استارتاپ را از بنیان‌گذار زرین‌پال بپرسید یک جواب خواهید گرفت و اگر از بنیان‌گذاران اسمارت‌آپ ونچرز بپرسید یک جواب دیگر. اما این بیشتر از اینکه ضعف مفهوم استارتاپ باشد، نقطه قوت آن است.
استارتاپ و شیفت پارادایمی در کار و زندگی
رضا جمیلی بنیان‌گذار آی‌چیزها و روزنامه‌نگاری که روی تاریخ وب فارسی کار می‌کند معتقد است استارتاپ بیش از اینکه یک مدل کسب‌وکار باشد، یک فرهنگ جدید کار کردن است.
فرهنگی که کمک می‌کند تیم‌ها و ایده‌ها و آدم‌ها و پول و مشتری ارتباطی متفاوت، تازه، انسانی‌تر و البته بهینه‌تر و کاراتر با هم تعریف کنند. و این شاید بزرگتری دستاورد مفهوم استارتاپ برای جوامع مختلف باشد. مفهوم استارتاپ و استفاده از آن در شرکت‌ها نه تنها فرهنگ سازمانی آن‌ها را دگرگون کرده بلکه شکل جدیدی از فرهنگ زندگی و زیست اجتماعی را هم رقم زده است.
بر همین اساس است که مرحوم استیو جابز در یکی از آخرین مصاحبه‌هایش تاکید می‌کرد اپل بزرگترین استارتاپ دنیاست. او معتقد بود اپل متشکل شده از چند پروژه مختلف که هر کدام از آن‌ها به رهبری یک نفر و با سرعت و خلاقیت بی‌مرز و حدوحدود در حال آزمون و خطا و موفقیت و شکست هستند. در واقع استیو جایز خدابیامرز بیش از اینکه از سهام و بزرگی و ارزش و تعداد کارکنان اپل بخواهد شاهد بیاورد که ثابت کند اپل یک شرکت بزرگ چندملیتی است، از یک فرهنگ کسب‌وکاری در اپل صحبت می‌کند تا نشان می‌دهد این غول دره سیلیکون هنوز یک استارتاپ است.