تو ادامه کلیشه‌ها نباش!
کلیشه‌های جنسیتی چه تاثیری بر حضور اجتماعی و کارآفرینی زنان دارد
«تو ادامه کلیشه‌ها نباش» شعار کمپینی است که تلاش دارد تهدیدها و فرصت‌هایی که برای حضور و فعالیت زنان در جامعه وجود دارد را مورد تاکید قرار دهد به همین بهانه روز یکشنبه، 27 بهمن ماه نشست خبری این کمپین در موسسه فرهنگی و هنری «هنر فردا» برگزار شد. نشستی که سعی دارد کلیشه‌های جنسیتی رایج در جامعه را مورد کنکاش قرار دهد و با آگاهی‌بخشی به جامعه، نگاه افراد و گروه‌های مختلف نسبت به کلیشه‌های محدودیت‌ساز که توانمندی‌ها و استعدادهای زنان را تهدید و محدود می‌کند، اصلاح کند.
در این نشست امیرهادی کامکار، مدیرعامل شرکت پرگاس طب تولید کننده محصولات سلامت و زیبایی با برند لافارر با تعریف واژه کلیشه گفت: «کلیشه همان تفکر قالبی است و به‌عبارتی نظر از پیش تعیین‌شده و پیش‌فرضی است که به اعضای یک گروه خاص نسبت و تعمیم داده می‌شود.»
کامکار تهدید کلیشه را در حیطه علم روان‌شناسی عنوان کرد و گفت: «افراد وقتی در معرض قضاوت‌های منفی قرار می‌گیرند، صرفا به این دلیل که عضو یک گروه مشخص هستند، دچار اضطراب می‌شوند. به‌عنوان مثال، یک فرد به‌خاطر عضویت در یک گروه نژادی مورد قضاوت قرار می‌گیرد که کم‌هوش است، بنابراین وقتی که فکر می‌کند هوش او سنجیده خواهد شد، به‌خصوص در قیاس با دیگر گروه‌هایی که برتر معرفی شده‌اند، احساس اضطراب عمیقی را احساس می‌کند.» او با اشاره به نتایج چنین اضطرابی تاکید کرد: «این امر موجب کاهش کارایی و راندمان افراد می‌شود و انرژی ذهن فرد تا حدود زیادی صرف مدیریت این اضطراب می‌شود. البته در این میان مکانیسم پنهان‌تری هم وجود دارد، به این صورت که افرادی که این اضطراب را تجربه کردند، اساسا خود را در معرض موقعیت‌هایی که دچار این اضطراب می‌شوند، قرار نمی‌دهند. به‌عنوان مثال، فرد در رقابتی شرکت نمی‌کند، چون می‌داند شرکت در این رثابت موجب اضطرابش می‌شود. یعنی خودش را حذف می‌کند.» مدیر عامل شرکت پرگاس طب (برند لافارر) معتقد است، این دو مکانیسم باعث هدررفتن استعدادهای افراد می‌شود.
وی با بیان اینکه ما می‌خواهیم کلیشه را به‌عنوان مشکل اجتماعی مطرح کنیم، تصریح کرد: «در جامعه مشکلات زیادی وجود دارد، بنابراین برای حل آن‌ها باید هر آنچه در چنته داریم، استفاده کنیم. باید بدانیم که مانعی مثل کلیشه علیه زنان مانع به ضرر کل جامعه است. جامعه نیاز دارد از استعدادها و ظرفیت‌های زنان استفاده کنند. توانایی‌های بی‌نظیری در زنان وجود دارد که شاید مشابه آن در آقایان وجود نداشته باشد. و کلیشه‌ها بزرگترین محدودکننده این ظرفیت‌هاست.» کامکار با اشاره به اینکه این کمپین سه فاز دارد، تاکید کرد: «در فاز اول سعی داریم از رسانه‌هایی که در اختیار داریم موضوع تهدید کلیشه و جنبه‌های مختلف آن را معرفی کنیم. فاز دوم این است که در مورد راهکارهایی که می‌شود با کلیشه مقابله کرد، آگاهی رسانی کنیم و فاز سوم هم نشان دادن افرادی است که ثابت کرده‌اند که برخی از انگ‌ها فقط کلیشه هستند و واقعیت ندارند.»
میترا فردوسی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر حوزه زنان هم در این نشست به بحث‌های شکلی این کمپین اشاره کرد و گفت: «شاید برایتان این سوال پیش بیاید چرا این کمپین باید در مورد کلیشه‌های جنسیتی صحبت کند، این موضوع حاصل یک دغدغه جمعی و اجتماعی است. در رسانه‌های مختلف در مورد کلیشه‌ها صحبت‌های زیادی شده است، اما این بحث‌ها یک عنصر غایب دارد و آن کنش اجتماعی است. ما به این دلیل به این حرکت کمپین می‌گوییم چون می‌خواهیم در یک بازه مشخص با آگاهی‌بخشی، کنش‌های مشخصی داشته باشیم. بنابراین ما عنصر هویتی را در کمپین لحاظ کردیم که دارای کنشگری اجتماعی و مسئولیت نهادینه‌شده باشد.»
فردوسی گفت: «موضوعی را که ما حتما در کمپین لحاظ خواهیم کرد آگاهی‌بخشی است. ما نباید کلیشه‌ها را بازتولید کنیم، یعنی صرف گفتن اینکه کلیشه وجود دارد، کافی نیست. در بخشی از این کمپین زنان موفق هم معرفی خواهند شد و روی شخصیت‌های الهام‌بخش ایرانی تاکید خواهیم داشت.»
مدیرعامل شرکت پرگاس طب در پاسخ به پرسش خبرنگار آی‌چیزها درباره موانع جنسیتی بر سر راه سر کارآفرینی و اشتغال زنان ، ماهیت و دلایل آن، ضمن تفکیک این موانع به دو دسته پیرامونی و تاریخی، گفت: «موانع پیرامونی اغلب موارد از سمت جامعه به زنان القا می‌شود. اما موانع تاریخی باورهایی است که از گذشته درباره برتری مردان نسبت به زنان وجود داشته است. برای مثال زمانی که ماهیت کارآفرینی مشخص نیست، عموم مردم به طور پیش فرض او را یک مرد می‌دانند؛ زیراکه باور آن‌ها بر این است که یک کارآفرین و مدیر موفق باید مرد باشد و زنان به دلیل احساسات نمی‌توانند مشکلات را حل کنند، این در حالی است که از نظر علمی ثابت شده زنان دارای قدرت خلاقیت و تحلیل زیادی هستند.»
نشست خبری کمپین « تو ادامه کلیشه‌ها نباش » با پرسش و پاسخ خبرنگاران درخصوص برنامه‌ها و محتواهای آتی این کمپین ادامه پیدا کرد و با جمع‌بندی درباره فازهای مختلف آن به پایان رسید.