دوم‌هایی که قاعده بازی را به هم زدند!
درباره استارتاپ‌هایی که به عنوان نفر دوم بازار شروع به کار کردند، پیش‌بینی‌ها را به هم زدند و از رقبای قدرتمندشان سهم بازار خوبی گرفتند
وقتی خبر بورسی شدن تپسی در اکوسیستم استارتاپی پیچید در کنار همه تحلیل‌ها و تمجیدهایی که نثار این استارتاپ شد، یک نکته از نظرها غافل ماند. تپسی فعالیتش را از سال 95 شروع کرده بود و به نسبت رقیبش با یک تاخیر تقریبا یک و نیم ساله وارد بازار تاکسی‌های اینترنتی شده بود. در دنیای استارتاپ‌ها معمولا آن‌ها که دیرتر می‌آیند شانس زیادی برای گرفتن سهم بازار ندارند. یعنی وقتی یک کسب‌وکار حتی با چندماه شروع زودتر؛ توانست مشتری بگیرد و اپلیکیشن خود را روی گوشی‌های کاربران نصب کند، سخت است که بتوان با آن رقابت کرد و در بازی ماند.
اما این قاعده حالا در اکوسیستم استارتاپی ایران استثناهای قابل‌توجهی پیدا کرده. صحبت از دوم‌هایی است که وقتی راه افتادند با اینکه روی کاغذ شانس زیادی نداشتند اما پیش‌بینی‌ها را مقهور تلاش و سرسختی خود کردند و در مواردی حتی از رقیب اصلی بازار جلو هم زدند.
در این گزارش می‌خواهیم به چند استارتاپ بپردازیم که وقتی شروع کردند نفر دوم بازار بودند اما حالا سهم بازار قابل‌توجهی دارند و در مواردی حتی بازیگر اول شده‌اند. اما قبل از آن شاید بد نباشد یک مورد خوب از این استثناها را در دنیای آی‌تی بررسی کنیم که حالا خودش از سرمایه‌گذاران جدی استارتاپ‌ها هم شده است.
ایرانسل-همراه اول
ایرانسل وقتی کار خودش را در ایران به عنوان یک اپراتور موبایل شروع کرد، 13 سالی می‌شد که همراه اول (با نام‌های مختلفی از جمله برند شرکت مخابرات ایران) انحصار بازار سیم‌کارت را در دست داشت.
از این‌رو کسی فکرش را هم نمی‌کرد که یک رقیب تازه‌وارد بتواند این انحصار آهنین را بشکند و از این غول سهم بازار بگیرد. اما حالا که ایرانسل 52 میلیون مشترک دارد و توانسته فاصله سهم بازارش با همراه اول را تک‌رقمی کند (حدود 9 درصد) خیلی‌‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که دوم بودن اگر با تمرکز و نوآوری همراه باشد، نه‌تنها چیز بدی نیست بلکه شانس‌های زیادی هم در دل خود دارد.
فلایتیو- علی‌بابا
فلایتیو وقتی راه افتاد علی بابا بیش از یک سال بود که شروع به کار کرده و با گرفتن سرمایه و مارکتینگ زیاد توانسته بود سهم بازار خوبی از حوزه فروش آنلاین بلیت هواپیما بگیرد. کسی فکرش را نمی‌کرد که پشت سر علی‌بابا استارتاپ دیگری بتواند وارد این بازار شود، بماند و رشد کند.
آن هم با مدل فلایتیو که اعتقاد زیادی به گرفتن سرمایه در بین بنیان‌گذارانش وجود نداشت. اما سال گذشته که فلایتیو از هلدینگ صباایده (که استارتاپ‌هایی چون فیلیمو و آپارات را دارد) سرمایه جذب کرد مشخص شد؛ این بازیگر شماره دو استارتاپ‌های گردشگری ایران؛ در تمام این سال‌ها نه‌تنها دست از تعقیب علی بابا برنداشته بلکه سهم بازار قابل توجهی گرفته و برای کم کردن فاصله‌اش با رقیب قدیمی برنامه‌های زیادی در پیش دارد.
تپسی-اسنپ
بازار تاکسی‌های انترنتی از سال 95 برای مردم به یک بازار شناخته‌شده تبدیل شد اما شروع حرکت اسنپ از اواخر سال 93 کلید خورده بود. تپسی ولی با یک تاخیر یک و نیم ساله و از سال 95 وارد این بازار شد. آن‌هم زمانی که اسنپ با سرمایه‌گذاران خارجی‌اش برنامه‌های گسترده بازاریابی و تبلیغات خودش را شروع کرده بود.
کمتر کسی گمان می‌برد در بازاری که گروه آلمانی راکت اینترنت به عنوان سرمایه‌گذاری که در تمام دنیا معروف است بازارها را درو می‌کند ورود کرده، بازیگر دوم آن شانسی داشته باشد. اما خبر اخیر بورسی شدن تپسی به عنوان اولین استارتاپ ایرانی نشان داد که در تمام این سال‌ها که گروه اسنپ در حال عرضه محصولات و خدمات مختلف در حوزه‌های غذا و پزشکی و گردشگری و … بوده تپسی با تمرکز روی حوزه حمل و نقل توانسته سهم بازار خوبی از رقیب قدرقدرتش بگیرد.
دیوار-شیپور
دیوار وقتی شروع شد بیشتر شبیه یک پروژه جانبی در کنار سایت شناخته‌شده «بازار» بود و شاید برای حسام آرمندهی و دیگر بنیان‌گذارانش چندان پروژه‌ای جدی نبود. آن‌هم در بازار آگهی‌های آنلاین که بیش از یک سال بود یک رقیب دیگر به نام شیپور در آن فعال شده بود.
درست است که در سال‌های 91-92 هنوز کسی زیاد کسب‌وکارهای آنلاین را جدی نمی‌گرفت اما اول بودن شیپور هیچ‌گاه نتوانست کمک کند میخ خودش را در زمین پولساز آگهی‌های اینترنتی بکوبد. دیوار نه‌تنها به عنوان یک بازیگر دوم توانست خیلی زود خود را در این بازار جا بیندازد بلکه حالا با فاصله قابل‌ملاحظه‌ای از رقیب قدیمی‌اش، پیش هم افتاده است.
شیپور با وجود اینکه جزو اولین استارتاپ‌های ایرانی بود که توانست از سرمایه‌های خارجی استفاده کند و حمایت خوب گروه سرمایه‌گذاری جسورانه فیروزه را هم پشت سر خود داشت اما در نهایت سکوی اول خودش را به دیوار واگذار کرد.
بامیلو-دیجی‌کالا: یک ضدروایت خوب برای این گزارش!
درست است که اگر بخواهیم درباره استارتاپ‌هایی که به عنوان بازیگر دوم وارد میدان شدند و شکست خوردند صحبت کنیم مثال‌های زیادی در چنته خواهیم داشت اما شاید جذاب‌ترین مثال بامیلو باشد.
بامیلو یک فروشگاه اینترنتی بود که با حمایت مجموعه اسنپ و مدیرعاملی رامتین منزهیان آمده بود تا از دیجی‌کالا که بازیگر قدیمی و قدرتمند این حوزه بود، سهم بازار بگیرد. بامیلو 8 سال دیرتر از دیجی‌کالا و در سال 93 وارد رقابت با آن شد اما بعد از 5 سال تلاش سرسختانه و صرف هزینه‌های زیاد تبلیغاتی، نهایتا در سال 98 شکست را پذیرفت و میدان را برای همیشه ترک کرد.