رابطه معکوس سایت‌های دولتی با شعار دولت الکترونیک
هنوز تا رسیدن به دولت الکترونیک مسیر زیادی مانده. تغییرات را باید از بدیهی‌ترین و ضروری‌ترین موارد شروع کرد
مهران امیری، کارشناس کسب‌وکارهای نوپا| تجربه سال‌های اخیر نشان داده هر چیزی که بیشتر در گفتار دولتمردان ظاهر شده، کمتر به اجرا درآمده؛ و در این میان آن دسته از کارگزاران که درگیر انجام کارهای ارزشمند، زیربنایی و ماندگار بوده‌اند کمتر سخن گفته‌اند و کارشان بیشتر از خودشان دیده شده. نمونه آن هم دولت الکترونیک هست که اگر اجرا شده بود ماجرای مدیریت همه‌گیری کرونا و به ویژه واکسیناسیون به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.
آنها که روندهای اداری دهه 60 و 70 را دیده‌اند شاید در مقام مقایسه جایگاه استفاده از فناوری اطلاعات در کارهای اداری این روزها را مناسب بدانند، اما نگاهی به آنچه که باید انجام می‌شده و دگرگونی‌هایی که در سایر کشورها در این زمینه رخ داده، چیزی جز تاسف و نومیدی به همراه ندارد. حتی اگر دهه 60 و 70 را کنار بگذاریم و به کارنامه دولت‌های یازدهم و دوازدهم بیندازیم هم کارنامه قابل قبولی دیده نمی‌شود.
درست است که امروز در هر سازمانی و روی هر میزی در مقابل کارمندان رایانه‌ای قرار گرفته اما نه کارمندان بیشتر و بهتر کار می‌کنند، نه کارها با شتاب و دقت بیشتری انجام می‌شود و نه بسیاری از انتظارات معقول از یک سازمان اداری کارآمد رفع می‌شود. هنوز هم دسترسی به حتی شماره تلفن‌های یک وزارتخانه و سازمان دشوار است، اطلاعات موجود در وبسایت‌های سازمان‌ها قدیمی، ناکافی، بدون دقت و ناکارآمد است. هنوز برای اجرای بسیاری ازکارها باید مراجعه حضوری داشت، حتی اگر در قرار بوده از مسیر وبسایت انجام شود. این در حالی است که شاه‌بیت گفتگوهای مدیران ارشد دولتی در یک دهه گذشته اجرای برنامه دولت الکترونیک بوده.
همه‌گیری کرونا نشان داد سازمان اداره امور جاری کشور تا چه اندازه با استفاده و بهکارگیری درست فناوری اطلاعات بیگانه است. بزرگترین شاهد ناکارآمدی اقداماتی که به نام دولت الکترونیک انجام شده، ناتوانی در مدیریت برنامه ثبت‌نام و اجرای واکسیناسیون است. در روزهای کرونایی مقالات و اخبار بسیاری از سایر کشورها منتشر شد که چگونه با استفاده از زیرساخت‌های اطلاعاتی کار قرنطینه، شناسایی بیماران، پیگیری درمان آنها، برنامه‌ریزی واکسیناسیون و ده‌ها مورد دیگر را سامان داده‌اند. گوشی‌های هوشمند برای شناسایی بیماران، ارائه اطلاعات درست و به هنگام، دریافت خدمات و کارهای ضروری و مفید در این زمینه به خوبی توسط سازمان‌های دولتی و مسئول به‌کار گرفته شد، اما نمونه مناسبی را در نزدیک به دوسال احیر در کشور مشاهده نکردیم.
در حالی که وبسایت‌های دولتی به مرکز تبلیغات مدیران ارشد سازمان‌ها تبدیل شده، و از چارت سازمانی تا آلبوم تصویر بریدن روبان افتتاح شیر آبخوری دبستان و گزارش جامع همه مراسم تقدیر و تودیع و معارفه صدر تا ذیل سازمان را در خود دارد؛ در مسیر اجرای ساده، ایمن، شفاف و از راه‌دور کارها کمکی نمی‌کند. اما در موضوعی مهم مانند واکسیانسیون که دست‌کم از یک‌سال پیش روشن بود باید انجام شود، با وبسایتی رو‌به‌رو هستیم که به شکلی مناسب پاسخ‌گو نیست، که اگر بود این‌همه صف و گلایه و بی‌برنامه‌گی برای تزریقی که کمتر از 2 دقیقه طول می‌کشد ایجاد نمی‌شد.
روشن است هر وزارتخانه دیگری هم که درگیر چنین آزمونی باشد رفوزه خواهد شد چرا که برای اجرای نقش خود در دولت الکترونیک چشم‌انداز، برنامه و اقدام مناسب نداشته. ناکامی وزارت بهداشت در استفاده از فناوری اطلاعات برای پیگیری برنامه‌های مدیریت مقابله با همه‌گیری کرونا سوگواره بهکارگیری فناوری اطلاعات در ساختار اداره کشور است. دولتی که الکترونیک نیست، توان برنامه‌ریزی و مدیریت کارها برپایه فناوری اطلاعات را ندارد، نمی‌تواند خدمات را حتی به شکل سنتی هم ارائه کند؛ نه تنها قادر به مدیریت فرآیندها و نظارت و پیگیری دقیق نیست بلکه حتی نمی‌تواند اطلاع‌رسانی ساده درباره نیازهای مردم را هم انجام دهد.
توضیح عکس: بخشی از صفحه اول سایت وزارت صمت