اختلاف‌نظر استارتاپ‌ها بر روی مفهوم انحصار
رویداد فیروزه‌پلت با هدف ایجاد زبان مشترک بین سرمایه‌گذاران و اکوسیستم استارتاپی برگزار شد
رویداد فیروزه‌پلت 10 مهرماه به همت گروه مالی فیروزه با هدف ایجاد زبان مشترک بین سرمایه‌گذاران و اکوسیستم استارتاپی درمرکز همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد.
در این رویداد پلتفرم ویژه ارائه خدمات مالی به استارتاپ‌ها به نام فیروزه‌پلت با حضور مدیران شرکت‌های استارتاپی و فعالان بازار سرمایه‌گذاری نیز راه‌اندازی شد.
رویداد فیروزه‌پلت با سخنرانی علیرضا دلیری، دستیار معاون علمی فناوری ریاست جمهوری در امور تامین مالی شروع شد. او با بیان اینکه تنها 40 درصد از استارتاپ‌ها قابلیت موفق شدن دارند، گفت:
«به شرکت‌های که قرار است کار ارزش‌گذاری روی استارتاپ‌ها را انجام دهند مجوز خواهیم داد. در واقع با مصوبه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کارگروهی با حضور شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی تشکیل شده تا مجوز برای این شرکت‌ها صادر شود. البته بهترین راه‌حل جذب سرمایه شرکت‌های استارتاپی عرضه سهام آنها است.
کارهایی از سمت دولت مانند راه‌اندازی صندوق جسورانه یا تابلو شرکت‌های دانش‌بنیان را در فرابورس انجام داده‌ایم و از سوی دیگر هم شرکت‌هایی مانند گروه مالی فیروزه، سامانه‌ای مانند فیروزه پلت را برای متصل کردن سرمایه‌گذار به سرمایه‌پذیر فراهم می‌کنند. با این حال اما یک مشکل بزرگ مانند ارزش‌گذاری شرکت‌ها باعث می‌شود سرمایه به این بازار به سختی جذب شود. نباید چیزی به عنوان مجوز در اکوسیستم استارتاپی مطرح باشد بلکه باید ریل‌گذاری شود و اگر استارتاپی از ریل خارج شد آن را جریمه کرد.»
او در ادامه گفت: «کشور ما در بستر استارتاپی رشد خوبی داشته است. ما هم سعی کرده‌ایم مشکلات استارتاپ‌ها را کمتر کنیم. زیرا اقتصاد کشور باید استارتاپی باشد. ولی بزرگترین معضل درکشور نگاه سنتی است. شاخص نوآوری 7 بعد دارد و کمترین امتیاز را کشور ما در بعد پیچیدگی کسب‌وکار دارد. اما در بعد نیروی انسانی در شرایط خوبی هستیم.»
در ادامه رویداد پنلی با موضوع ادغام و تملیک به عنوان ابزاری برای رشد و بقای استارتاپ‌ها، با حضور مهدی نایبی مدیرعامل الوپیک، میلاد بازدار مدیر بخش نیازمندی‌های ملک شیپور، رضا اربابیان مدیرعامل شیپور، امیرعلی مهاجر مدیر بخش هتل اسنپ‌تریپ، نیما قاضی هم‌بنیانگذار علی بابا، سعید لطفی مدیرعامل اسنپ‌فود با مدیریت آرش برهمند، سردبیر مجله پیوست برگزار شد.
در این پنل نایبی در رابطه با ادغام استارتاپ‌ها و اقدامات الوپیک در این زمینه گفت: «سوال این است که چرا ادغام؟ در بازار کسی بخواهد درخواست ادغام دهد به خاطر بیرون کردن رقیب است و به نظر من ادغام دلیل مثبتی ندارد. الان جنگ تخفیف و سوبسید و کوپن است. الوپیک چندبار خواسته است برای ادغام با اسنپ و تپسی وارد مذاکره شود اما بازار هنوز به بلوغ نرسیده است. هم‌اکنون در بازار پولی نیست تا استارتاپ‌ها خارج شوند یا ادغام شوند.»
مدیرعامل الوپیک در این پنل تاکید کرد که یک حس غروری در بین استارتاپ‌ها وجود دارد که به موجب آن نمی‌توان با بقیه استارتاپ‌ها برای ادغام شدن صحبت به میان آورد.
نایبی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون به ادغام با اسنپ یا تپسی فکر کرده یا مذاکره‌ای در این رابطه شده است یا خیر، می‌گوید که هنوز فضا برای چنین تفکری در کشور آماده نیست.
مدیرعامل اسنپ‌فود نیز در رابطه با ایجاد انحصار اسنپ‌فود در بازار فروش آنلاین غذا، گفت: «اگر کسی تصور می‌کند این رقم بالا از طریق انحصار به دست آمده سخت در اشتباه است. ما فقط به مشتری بهترین سرویس را عرضه می‌کنیم و کلمه انحصار را قبول نداریم. اشتباه بزرگی است که فکر کنید ٩۵ درصد بازار فروش آنلاین غذا را با انحصار در اختیار داریم. با ۱۳ هزار رستوران در کل ایران قرارداد داریم که ۵ هزار تا در تهران است. در تهران بالغ بر ۱۰ تا۲۰ هزار اغذیه‌فروشی است که هر پلتفرم فروش آنلاین غذایی می‌تواند با آنها کار کند و ما محدودیتی برای رقبا ایجاد نکرده‌ایم. انحصار یعنی ما کسی را وادار به همکاری کنیم.»
تاکید لطفی بر این ادعا که آنها انحصارطلب نیستند و صرفا بهترین سرویس را ارائه می‌دهند، واکنش‌های منفی از سوی نایبی و اربابیان در پی داشت.
قاضی، هم‌بنیانگذار علی بابا در رابطه با رضایت از معامله شرکت زورق گفت: «واگذاری زورق به علی‌بابا به پیشنهاد سرآوا انجام شد و ما راهی جز پذیرش نداشتیم. اگر انتخاب با ما بود زورق را نمی‌خریدیم اما بخشی از قرارداد ما با سرآوا بود. برای زورق برنامه‌هایی داشتیم و فعالیت‌هایی را شروع کردیم که بخشی از آنها خوب بود اما کار کردن و سرمایه‌گذاری روی برند جواب نداد.»
در ادامه پنل اربابیان، مدیرعامل شیپور در رابطه با خبر ادغام آلونک و شیپور گفت: «پیش از ادغام شدن با آلونک ما یک استارتاپ محصول محور بودیم و سپس با یک استارتاپ فروش محور مانند آلونک یکی شدیم. ادغام خوب است اما حجم کار سه برابر شده است و کارمان سخت‌تر شده است. با ادغام شیپور و آلونک هم‌اکنون ٨٠٠ آژانس املاک با ما همکاری می‌کنند.»
اربابیان، در پاسخ به این سوال که آیا به ادغام با دیوار فکر کرده‌اند یا تاکنون مذاکره کرده‌اند، گفت: «دیدگاه‌های ما با هم متفاوت است و هنوز به نتیجه خاصی نرسیدیم. ما به دنبال کار و فعالیت خود هستیم و فکر می‌کنیم دیوار بازیگری است که در برخی بخش‌ها از ما جلوتر است و بعضی جاها عقب‌تر. »
بازدار، مدیر بخش نیازمندی‌های ملک شیپور که پیشتر تجربه مدیریت آلونک را داشت، بیان کرد: «برای ادغام تصمیم درستی گرفتیم و مدیریت یکپارچه شده است. البته تصمیم سختی هم بود، جلسات بسیاری برگزار کردیم اما وقتی تغییر نام دادیم رشد ٢٠٠ درصدی را تجربه کردیم.»
مدیر بخش هتل اسنپ‌تریپ درباره ادغام گفت: «ادغام و تملیک روی کاغذ جذاب است. وقتی بخواهید واقعا ادغام و تملیک را اجرایی کنید، انقدر سخت و مشکل است که بعضی مواقع، شما را از هدف اصلی دور می‌کند. باید بررسی کنید که آیا این کارها به دردسرش می‌ارزد یا خیر. ما قصد داریم وارد بازارهایی شویم که بتوانیم رشد کنیم. البته الان اسنپ‌تریپ سودده نیست و نیاز به زمان دارد.»
از سخنران دیگر این رویداد رامین ربیعی، مدیرعامل گروه مالی فیروزه بود. ربیعی در ابتدا توضیحاتی درباره چگونه شکل‌گیری فیروزه داد و گفت: «ما هشت سال پیش زمانی که کسی استارتاپ‌ها را نمی‌شناخت در چند استارتاپ سرمایه‌گذاری کردیم.
اما بعد از هشت سال هنوز سهام‌دار این استارتاپ‌ها مانده‌ایم و این به هیچ عنوان خوب نیست. من اعتقاد دارم تا چندسال آینده هیچ‌کدام از شرکت‌های استارتاپی وارد بورس نمی‌شوند. هیچ‌کس شرکت‌هایی که چندین میلیارد زیان انباشته دارد را وارد بورس نمی‌کند!»
مدیرعامل گروه مالی فیروزه با اعلام اینکه گام اول رشد شرکت‌های استارتاپی با توجه به توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور و رشد ضریب نفوذ اینترنت و موبایل کشور برداشته شده است، گفت: « حالا زمان برداشتن گام دوم است. این گام با توجه به کمبود سرمایه خارجی باید با اقداماتی از جمله ادغام و واگذاری سهام شرکت‌ها اتفاق بیفتد. در حال حاضر بنیانگذاران و استارتاپی‌ها سهامی در اختیار دارند، اما نمی‌توانند با آن کاری انجام دهند چون فضایی برای فروش این سهام یا واگذاری آن وجود ندارد.
فیروزه پلت راه‌اندازی شده تا چنین فضایی را در اکوسیستم استارتاپی کشور به وجود بیاورد که امکان خروج موفق از یک استارتاپ، خرید و فروش سهام و جذب سرمایه برای این شرکت‌ها فراهم شود.»
او در ادامه اضافه کرد: «سامانه فیروزه‌پلت می‌خواهد بازاری را به وجود بیاورد که تجربه‌های موفق در کشور فریاد زده شوند. با همکاری می‌توانیم چند خروج موفق داشته‌باشیم تا کارآفرینان ما تبدیل به سلبریتی‌های واقعی شوند. قرار است فیروزه خلا بورس را پر کند. تاکید می‌کنم فیروزه پلت بازار نیست چون معامله‌ای بر آن انجام نمی‌شود.»
پنل دوم رویداد فیروزه‌پلت با موضوع دیدگاه‌های متفاوت سرمایه‌گذاران در سرمایه‌گذاری جسورانه با حضور حسین خسروی مدیرعامل ادونچرز، محمد احمدی مدیرعامل اسمارتآپ، محمد رامین کمیلیان سرمایه‌گذار فرشته، محمد رازینی مدیرعامل سینا وی‌سی، سید علی موسوی عضو هیئت مدیره موسسه برکت با مدیریت محمدرضا ازلی مدیر تکراسا برگزار شد.
در ادامه نیز سامان حقیقی، مشاوره تامین مالی از تجربه‌های خود در ارائه خدمات به شرکت‌های معتبر داخلی و بین المللی صحبت کرد.
همچنین مسعود حمیدزاده درباره چشم‌انداز سرمایه‌گذاری و تکنولوژی در ایران سخنرانی کرد.
آخرین پنل رویداد فیروزه پلت با عنوان خروج موفق و عرضه عمومی با حضور ژوبین علاقه‌بند، مدیرعامل اسنپ؛ حمید محمدی، هم‌بنیانگذار دیجی‌کالا؛ رضا زرنوخی، مدیرعامل صندوق توسعه تکنولوژی ایران؛ رامین ربیعی، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری فیروزه؛ کامران خوشی، بنیانگذار زورق و پوریا رجامند، مدیرعامل امتیاز با مدیریت آرش برهمند،سردبیر ماهنامه پیوست برگزار شد.
در این پنل خوشی، بنیانگذار زورق در مورد ادغام زورق و علی‌بابا و مشکلات و چالش‌هایی که برای ادغام وجود داشت، گفت: «صورت مسئله بسیار ساده بود. با سرآوا که سرمایه‌گذار بود، قرارداد داشتیم، اما به صورتی نبود که بتوانیم با رقبا رقابت کنیم. به همین خاطر تصمیم بر این شد تا ادغام صورت گیرد. شرابط به صورتی بود که علی‌بابا هم می‌دانست باید در مورد ادغام با زورق فکر کند.»
او ادامه داد: «هنر سرآوا بود که توانست با این ادغام یک پکیج برد برد درست کند. البته در آن مقطع همه فکر می‌کردند معامله خوبی است، اما بعدها مشخص شد که کم‌تجربگی روی این قراردادها سایه انداخته بود.»
خوشی در مورد اینکه آیا خروج از کسب‌وکاری که خود راه‌اندازی کرده است، کار درستی بود گفت: «برای من مسائل شخصی و زندگی باعث شد که در مورد خروج تصمیم بگیرم. بعضی وقتها خروج شکل ایدئولوژیک به خود می‌گیرد که همه فکر می‌کنند فرد موسس به برند خود وابسته و متصل است. البته خروج تصمیم ساده‌ای نیست و یک تصمیم بسیار سخت و احساسی است؛ اما در انتها آن برند تنها یک کسب‌وکار است و شما به دنبال منفعت هستید.» او متعقد است که در زمان ادغام این دو شرکت تصمیم منطقی گرفته است.
در مقابل کامران خوشی، هم‌بنیانگذار دیجی‌کالا دراین پنل معتقد بود که افراد نباید از کسب وکاری که برای آن هدف دارند، خارج شوند. او در این مورد گفت: «در نظر من درست نیست که کارآفرینایی که کسب‌وکارش در مرحله توسعه و رشد است، از شرکت خارج و پول زیادی را در قالب ثروت وارد زندگی خود کنند. دراین صورت رویا و هدف خود را تحت تاثیر قرار می‌دهیم. به نظر من از ابتدا به خروج فکر کردن می‌تواند در روند توسعه تاثیر بگذارد.»
محمدی در مورد دیجی‌کالا و اینکه آیا به فکر خروج از آن بوده‌اند، بیان کرد: «در زمانی بخش کوچکی از سهام را فروختم؛ اما بسیار اندک بود که به چشم نمی‌آمد. هنوز دیجی‌کالا به یک کسب وکار سودآور تبدیل نشده که حال به فکر فروش سهام خود و ثروتمند شدن باشم. تازه امسال سعی داریم به نقطه سربه سر برسیم. هم‌اکنون ۳۴ درصد سهام و ۳.۵ درصد ایساپ در دیجی‌کالا داریم.»
او در پاسخ به سوال آرش برهمند در مورد تصمیم دیجی‌کالا برای ورود به بورس گفت: «پروسه IPO پیچیده و زمان‌بر است و رفت وآمد بسیاری می‌خواهد تا برای ورود به بورس آماده شویم. البته خوشبین هستیم حداکثر تا سال آینده سهام خود را در بورس عرضه کنیم. چون ما از بابت شفافیت سودهای مالی، نقطه سر به سر، حسابرس معتمد بورس و استانداردهایی که باید انجام شود، کاملا آماده هستیم و دوست داریم سهام ما در بورس عرضه می‌شود.»
محمدی همچنین در مورد ورود دیجی‌کالا به فیروزه پلت بیان کرد: «به نظر من فیروزه پلت برای دیجی‌کالا مناسب نیست. هرچند کارمندانی که ایساپ دارند می‌توانند در فیروزه پلت سهامشان را واگذار کنند.»
در ادامه این پنل ژوبین علاقبند،مدیرعامل اسنپ در مورد رگولیت شدن شرکت‌های تاکسی اینترنتی و تاثیر آن در ارزش‌گذاری کسب‌و‌کارشان گفت: «رگولاتوری به نفع ما است. تاکسی‌های اینترنتی به دنبال برقراری رابطه خوب با شهرداری‌‌ها هستند. برقراری ارتباط خوب با شهرداری ارزش شرکت را افزایش می‌دهد و وقتی سرمایه‌گذاری به ما مراجعه می‌کند و متوجه می‌شود که توانستیم با شهرداری ارتباط خوبی برقرار کنیم، بهتر همکاری می‌کند.»
علاقبند در مورد فعالیت اسنپ در فیروزه پلت اعلام کرد: « ایده‌هایی که گروه فیروزه و رامین ربیعی دارند خیلی رویایی است اما به آنها امیدوارم چرا که تجربه گروه مالی فیروزه نشان داده است که آنها توانسته‌اند طرح‌های رویایی را محقق کنند و فعالیت آنها می تواند ترغیب کننده باشد تا افراد بیشتری وارد این اکوسیستم شوند.»
او همچینن در مورد اینکه آیا اسنپ وارد این پلتفرم می‌شود بیان کرد که در این مورد هنوز نظری ندارد چون فعالیت این سامانه باید آغاز شود و تجربه‌های لازم را کسب کند.
رضا زرنوخی، مدیرعامل صندوق توسعه تکنولوژی ایران هم دراین پنل از تجربه تلخ خروج از کافه‌بازار گفت: «ما در آن زمان سهام زیادی داشتیم و خوشحال بودیم که توانستیم سهم بالایی دراین استارت آپ کسب کنیم؛ اما از آن خارج شدیم که این موضوع از بی‌تجربگی ما بود. در آن زمان سوتفاهم‌هایی هم ایجاد شد که همه ناشی از رشد بالا بود و گرنه حسام آرمندهی پیشنهادهای خوبی داشت.»
رضا زرنوخی همچنین سامانه فیروزه پلت، را بستری جذاب برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر دانست و گفت: «به نظر من سرمایه گذاران باید وارد این بستر شوند و تیم فیروزه هم آن را توسعه دهد. چون اکوسیستم سرمایه‌گذاری استارتاپی در ایران کامل نیست. سرمایه‌گذار باید همواره یک بسته کامل در کنار خود داشته باشد و استارت آپ‌ها را جذب کند.»
او افزود: «جریان واقعی اکوسیستم استارتاپی در ایران ۶ یا ۷ ساله است. سرمایه‌گذاران خطرپذیر باید بازار را آماده کنند و هوشمند باشند و اینکه فضا در این زمینه هنوز آماده نیست تقصیر استارت‌آپ‌ها نیست.»
رامین ربیعی، مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری فیروزه هم در این پنل در مورد مدل درآمدی فیروزه پلت بیان کرد: «بعد انجام معامله برای استارتاپ کوچک ۱۰ درصد کارمزد در نظر گرفتیم و از استارتاپ‌های بزرگتر درصد کمتری کارمزد گرفته می‌شود، زیرا حجم پول بیشتر خواهد بود البته فکر نمی‌کنم در چند سال اول، درآمد فیروزه پلت به اندازه هزینه این رویداد هم باشد.»
او با اشاره به اینکه بسیاری از افراد علاقه دارند سهام اسنپ و دیجی‌کالا را خریداری کنند اما با حجم پول کم امکان‌پذیر نیست، توضیح داد: «با تجمیع درخواست‌های مردم شاید مدیران آنها علاقه‌مند شوند که مقداری از سهام را از این طریق بفروشند. البته ما برای اسنپ و دیجی‌کالا و استارت‌آپ‌‌های بزرگتر سازوکار دیگری داریم و در حال طراحی آن هستیم و فیروزه پلت برای آنها طراحی نشده است.»
سامانه فیروزه پلت روز گذشته در رویداد ویژه این سامانه راه‌اندازی شد. رامین ربیعی امیدوار است حالا و با فعال شدن فیروزه پلت تا چند سال آینده خروج‌های موفق، ادغام‌های بزرگ و جذب سرمایه‌های چشمگیر در اکوسیستم استارت‌آپی کشور رخ دهد.
سخنران دیگر این رویداد امیرناظمی، رییس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات بود. او در رابطه با آسیب‌شناسی حمایت‌های دولتی از اکوسیستم استارتاپی گفت: «هر زمان دولت بیشترین پول را داشته رشد منفی را تجربه کرده است. تجربه تاریخی ایران نشان می‌دهد دولتی که پول ندارد موفق‌تر است البته به شرطی که روابط خارجی و هماهنگی اقتصادی هم داشته باشد. اما با وجود رشد منفی در حوزه‌های صنعت، محصولات غیر نفتی، کشاورزی و غیره در سال ۹۷ ، صنعت IT رشد مثبت ۶ درصد را تجربه کرده و این درحالی است که دولت کمترین منابع را در اختیار این بخش قرار داده است. با پول خرج کردن زیاد رشد اتفاق نخواهد افتاد.»
رییس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات با اشاره به سرمایه‌گذاری در این اکوسیستم افزود: «یک سرمایه‌گذار با ورود سرمایه خود به یک استارتاپ تنها آورده مالی‌اش را به آن شرکت نمی‌آورد بلکه شبکه ارتباطی، برند، شهرت و بازار محصولات دیگرش هم به آن شرکت استارتاپی می‌آورد که متاسفانه این آورده‌ها دیده نمی‌شود و همه امتیازها را به آورده‌های مالی می‌دهیم.»
سخنران دیگر این رویداد امیرناظمی، رییس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات بود. او در رابطه با آسیب‌شناسی حمایت‌های دولتی از اکوسیستم استارتاپی گفت: «هر زمان دولت بیشترین پول را داشته رشد منفی را تجربه کرده است. تجربه تاریخی ایران نشان می‌دهد دولتی که پول ندارد موفق‌تر است البته به شرطی که روابط خارجی و هماهنگی اقتصادی هم داشته باشد.
اما با وجود رشد منفی در حوزه‌های صنعت، محصولات غیر نفتی، کشاورزی و غیره در سال ۹۷ ، صنعت IT رشد مثبت ۶ درصد را تجربه کرده و این درحالی است که دولت کمترین منابع را در اختیار این بخش قرار داده است. با پول خرج کردن زیاد رشد اتفاق نخواهد افتاد.»
رییس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات با اشاره به سرمایه‌گذاری در این اکوسیستم افزود: «یک سرمایه‌گذار با ورود سرمایه خود به یک استارتاپ تنها آورده مالی‌اش را به آن شرکت نمی‌آورد بلکه شبکه ارتباطی، برند، شهرت و بازار محصولات دیگرش هم به آن شرکت استارتاپی می‌آورد که متاسفانه این آورده‌ها دیده نمی‌شود و همه امتیازها را به آورده‌های مالی می‌دهیم.»
در پایان فیروزه‌پلت نیز ویدیویی از فیلیپ انگبرت، کارآفرین روسی پخش شد.