ویرگول؛ مدیوم با لهجه اصفهانی!
مصاحبه آی‌چیزها با علی آجودانیان، هم‌بنیان‌گذار استارتاپی که خیلی‌ها معتقدند سرحال‌ترین استارتاپ شهرستانی است
چرا در ویرگول نمی‌نویسی؟ این پرسش را بارها شنیده‌ام از زمانی که تصمیم گرفته‌ام دیدگاه‌ها و تجربیات فردی خود را به زبان تخصصی و نیمه‌تخصصی بیان کنم. پرسشی که نشان می‌دهد ویرگول برای افراد دست به قلم دارای تخصص‌های مختلف پاتوق شده است. علی آجودانیان هم‌بنیان‌گذار اصفهانی 28 ساله و نرم‌افزار خوانده ویرگول از بازنمایی آرزوهایش در ویرگول می‌گوید. از علاقه خودش به نوشتن، از گرد آوردن نویسندگان و تولیدکنندگان محتوا زیر یک سقف، از بزرگ کردن یک پلتفرم روزنامه‌نگاری در شرایطی که همه همچون گلام در گوشش می‌خواندند که من می‌دونم تو موفق نمی‌شی.
در شرایطی که برنامه‌های مشابه از توسعه کار یا از رویای خود برای تشکیل این پاتوق دست کشیدند. در شرایطی که حرفه‌ای‌ها به تهران یا خارج از کشور مهاجرت کردند. در شرایطی که برای حفظ کسب‌وکارشان گزینه مهاجرت را پیش رو داشتند و مهاجرت نکردند. در شرایطی که نویسندگان با تکیه بر تجربه‌های قبلی، بر ماندگاری ویرگول هم نقطه پایان گذاشته بودند ولی حالا به یکدیگر می‌گویند چرا در ویرگول نمی‌نویسی!
آجودانیان بر تیم ویرگول می‌بالد و از روزهایی می‌گوید که در پی افتادن‌ها برخاستنی در کار نبود. پیمان امیدی، علی حدادکار، محبوبه کهن‌زاد، علی کایدیان و محمد عبدالهی اگرچه کم‌تعداد ولی گلچین شده بودند که حتی پس از ریزش 96 درصدی کاربران به دنبال قطعی طولانی‌مدت اینترنت برخیزند و به جای نقطه سرخط، ویرگول بگذارند و ادامه دهند.
در آغاز داستان ورود خود به اکوسیستم استارتاپی و شکل‌گیری ایده ویرگول را برای ما بگویید.
در سال 92 با همکاری یکی از دوستانم سامانه‌ای به نام تم‌یاب برای فروش قالب وب‌سایت طراحی کردیم. طراحان وب می‌توانستند تم سایت طراحی کنند و در تم‌یاب بفروشند. تا سال 95 روی این استارتاپ متمرکز بودم. سپس از تم‌یاب جدا شدم و با دو نفر از دوستانم ویرگول را راه‌اندازی کردیم.
به گمانم از سال 93 اصفهان دومین یا سومین شهری بود که استارتاپ‌ویکند در آن برگزار می‌شد و نخستین فعالیت من در اکوسیستم به همان زمان برمی‌گردد.
پیش از آن، از سال 88 در شرکت‌های نرم‌افزاری تحت وب کار می‌کردم. یکی دو سال پیش‌تر هم خودم وارد حوزه وب شده بودم، علاقه زیادی به نوشتن داشتم و همیشه برای خودم می‌نوشتم. در سال 88، وقتی برای کار وارد شرکت‌های نرم‌افزاری شدم، ورود و جذب کاربر از طریق گوگل برایم اهمیت زیادی داشت. برای همین، تولید محتوای متنی بسیار مهم بود. پیش از ویرگول و هم‌زمان با کار در شرکت‌های دیگر، یک کانال تولید محتوای متنی و وبلاگ ساختم. چون همیشه نوشتن و وبلاگ در گوشه ذهن من بود. در سال 95 عازم خدمت سربازی بودم و تصمیم گرفتم تا پایان سربازی به سراغ ویرگول نروم.
بنابراین آن را به همکارانم سپردم. آن زمان کم‌کم سرویس مدیا در سطح بین‌الملل اوج می‌گرفت و به‌نوعی ترند شده بود. بسیاری از فارسی‌زبان فعال در برنامه‌نویسی کسب‌وکار، ایندیوم را به‌عنوان یک کیس خوب قبول دارند. چون محتوای خوب در اختیارشان می‌گذارد. ولی چند سالی است که به نیاز تولیدمحتوای متنی به زبان فارسی پاسخ خوبی داده نشده و سرویس‌هایی که هنوز فعالند، به‌روز نشده، قدیمی و منسوخ هستند. بنابراین به دو تن از همکاران پیشین خود پیشنهاد دادم که پس از دوره آموزشی سربازی، کار روی ویرگول را آغاز کنیم. خوشبختانه دوستانم موافقت کردند و در سال 95 همراه با پیمان امیدی و علی حدادکار، کار ویرگول را آغاز کردیم.
همیشه می‌گویند علاقه، آدم را دنبال خود می‌کشد. من علاقه زیادی به وبلاگ و محتوای متنی داشتم و در نهایت با یک ایده کاری به سوی آن کشیده شدم.
کدنویسی ویرگول را از اسفند 95 آغاز کردیم و در 14 فروردین 96 لندینگ‌پیج نخست ویرگول راه‌اندازی شد. از 13 اردیبهشت یعنی یک ماه بعد، برای حدود 100 کاربری که در لیست خبرنامه ثبت نام کرده بودند، دسترسی باز کردیم و آن‌ها خودبه‌خود تست‌کنندگان نسخه نخست ویرگول شدند. تست‌های نهایی در حدود یک ماه انجام شدند و در 15خرداد 96 ویرگول به‌صورت عمومی منتشر شد.
|
الان چقدر خود را در این کار موفق می‌دانید؟
برای اینکه ویرگول را به سادگی توضیح دهیم، آن را یک شبکه اجتماعی معرفی کردیم. ولی در واقع ویرگول یک سوشیال‌ژورنال یا پلتفرم رزونامه‌نگاری است و هرکسی می‌تواند در ویرگول از دغدغه‌هایش بنویسد. این دغدغه‌ها می‌تواند شامل موضوعات تخصصی یا کاری، علوم، زندگی شخصی، روانشناسی و موضوعات دیگر باشد.
از زمان آغاز به کار ویرگول و با توجه به حوزه تخصصی و ارتباط‌هایم، تمرکز اصلی آن بر جامعه استارتاپ‌ها، کسب‌وکارها، بازاریابی و برنامه‌نویسی بود و در هریک از موضوعات دسته‌بندی شده، تا اندازه زیادی به خواست خود رسیدیم. اگر امروز مثلا درباره منبع آموزشی برای محتوای متنی مخصوص برنامه‌نویسی بپرسد، گزینه اول ویرگول است. درباره استارتاپ‌ها هم همینطور است. برای همین بیشتر توانسته‌ایم اجتماع موردنظر را شکل داده و با قدرت ادامه دهیم.
بالا رفتن تعداد نویسندگان باعث شد ویرگول یک وجهه عمومی‌تری پیدا کند و افراد بیشتری با آن آشنا شوند. ما به‌تازگی بر رشد افقی ویرگول متمرکز هستیم تا در حوزه‌هایی مانند استارتاپ‌ها و کسب‌وکارها رشد کنیم. در موضوعات روانشناسی و اقتصاد، رتبه خوب، و نویسندگان خوب و مطالب خوبی داریم. مخاطبان زیادی هم جذب آن شده‌اند. ویرگول اکنون برای کسانی که پادکست تولید می‌کنند، تبدیل به یک کلونی شده است. تولیدکننده پادکست می‌خواهد علاوه بر انتشار فایل صوتی، گوگل هم او را بشناسد و مخاطب جذب کند. اگر صفحه دسته‌بندی موضوعی پادکست را در ویرگول باز کنید، بهترین پادکست‌های توصیه شده به دیگران را مشاهده می‌کنید.
درباره فرایند سرمایه‌گذاری در ویرگول توضیح دهید. چند راند سرمایه گرفتید و چقدر با نقطه سربه‌سر فاصله دارید؟
ما در سال اول، کار را به‌صورت بوت‌استرپ پیش بردیم. از حدود ماه ششم، چند پیشنهاد سرمایه‌گذاری دریافت کردیم. در پایان سال 96 یعنی حدود 9 ماه و 10 روز پس از آغاز کار، با شرکت رهنما قرارداد سرمایه‌گذاری بستیم. رهنما نخستین سرمایه‌گذار ویرگول و این تنها راند سرمایه‌گذاری در ویگول است.
درباره نقطه سربه‌سر باید بگویم ویرگول در حال حاضر تنها بخشی از هزینه‌های خود را پوشش می‌دهد. ولی از یک ماه و نیم گذشته در حال تست یک‌سری روش‌ها هستیم و در یکی دو ماه آینده چند پلن درآمدزایی جدید معرفی می‌کنیم. البته در حال حاضر سرویس‌هایی برای درآمدزایی داریم و سرویس‌هایی در آینده نزدیک منتشر خواهد شد. ماموریت اصلی ما رشد حداکثری و رشد افقی است.
کمی درباره نکات جذاب ویرگول بگویید. بامزه‌ترین و پرمخاطب‌ترین مطالب ویرگول چه بودند و چند کاربر داشتند؟
انتخاب بامزه‌ترین مطلب کار سختی است. ولی مطالبی داریم که بیش از 300 هزار بازدید داشته‌اند. این برای ما خیلی ارزشمند است که مطلب منتشر شده در ویرگول به کار این همه آدم آمده است. مطالبی که گاهی فقط به زبان فارسی است و در منابع فارسی دیگر هم یافت نمی‌شود.
البته باید بگویم که با توجه به داده‌هایی که از آنالیز فعالیت کاربران به دست آوردیم، مهاجرت موضوعی است که بعد از قطعی اینترنت درباره آن محتوای بسیار زیادی تولید و در ویرگول منتشر شده است. همچنین جستجو و ترند موضوع مهاجرت در میان کاربران افزایش یافته است. به نظر من این موضوع فعلا حل نخواهد شد. شاید در آینده مسئولان آنقدر خوب عمل کنند که اعتماد از دست رفته فعالان این حوزه را به دست آورند. هنگامی که خود را جای افرادی می‌گذارم که کسب‌وکارشان به اینترنت بین‌المللی وابسته است و با وجود بی‌ثباتی زیرساخت کنونی، شاید مهاجرت می‌کردم. ولی یک روزنه امید کوچک من و تیمم را در کشور نگه داشته است. شاید اگر به‌جای ویرگول کسب‌وکار دیگری داشتم، این روزنه کوچک برایم باقی نمی‌ماند و برای بقای کسب‌وکارم مهاجرت می‌کردم.
مهم‌ترین چالش‌های شما، اعم از چالش‌های اکوسیستم استارتاپی و چالش‌های ویرگول چه هستند؟
بزرگترین چالشی که در 9 ماه اول با آن مواجه بودیم و از سال 97 به سرعت حل شد، نگرانی کاربران از ماندن و تداوم ویرگول بود. در چند سال گذشته سرویس‌های مشابهی ایجاد شدند که با توجه به مشکلات یا برنامه خود را بسته‌اند یا توسعه آن را متوقف کرده‌اند. تعدادی از آن‌ها کاربران بسیار زیادی داشتند ولی از هدف اصلی خود دور شدند. دیتابیس این سایت‌ها چندین بار دچار مشکل شد و دیتای منتشر شده کاربران که بر روی هاب قرار داشت، از بین رفت. ویرگول هم در ماه‌های آغازین با این چالش در شبکه‌های اجتماعی مواجه بود.
ما به این دلیل استارتاپ‌ها را به‌عنوان جامعه هدف خود برگزیدیم که با شرایط و مشکلات سرویس‌های پیشین آشنا بودیم و استارتاپ‌ها هم نگران ویرگول بودند. همیشه در ایمیل، پیام‌های خصوصی و منشن‌های توییتر می‌نوشتند که یک ماه دیگر به این دلیل که کسی به سمت شما نمی‌آید، ویرگول هم جمع می‌شود و دوباره اطلاعات ما از دست می‌رود.
این موضوع تا اواخر سال 96 ادامه داشت. در حال حاضر سرویس و تعداد کاربران آن در حال رشد هستند. این یک مسیر جذاب برای ما و البته سخت و حساس برای تیم فنی ویرگول بوده است. سرویسی که روز اول برای میزبانی از 100 یا هزار نفر آماده و منتشر شده بود، کاربران آن پس از چند ماه با سرعت زیاد به 100هزار نفر رسید و ما مجبور بودیم برنامه را به سرعت توسعه دهیم.
با توجه به فعالیتی که ویرگول با گوگل دارد، قطعی اینترنت چه تاثیری بر روی این کسب‌وکار داشت؟
ویرگول تا حدود زیادی در گرو گوگل است و در روزهایی که اینترنت قطع بود، ما ۹۶ درصد از کاربران خود را از دست دادیم و این مسئله را هرگز فراموش نمی‌کنیم. در شرایطی که ارتباط سرور ما با اینترنت بین‌المللی قطع شده بود، خوشبختانه توانستیم سایت را بالا نگه داریم، ولی به‌روزرسانی نشد زیرا ارتباط با ما ارتباط بین‌المللی بود و کاربران به اینترنت بین‌الملل دسترسی نداشتند. خوشبختانه با اتصال دوباره اینترنت برای همه کاربران، ویرگول توانست بعد از حدود ۱۰ روز به عدد بازدید قبلی خود بازگردد.
ولی پیش از قطعی اینترنت میزان بازدید بیشتر بود. امروز دغدغه بچه‌های فنی رسیدن به راهکارهای و قابلیت‌های جدید برای آمادگی در چنین شرایطی است. ما دوست نداریم برای چنین اتفاقی آماده باشیم، ولی باید در شرایط حاد کاربران خود را همراهی کنیم. انرژی زیادی که برای آمادگی و یافتن راهکار صرف شد، می‌توانست صرف توسعه و ایجاد قابلیت‌های جدید شود.
امروز تا حدی ناامیدی در فضای اکوسیستم جریان دارد و با موج مهاجرت کارآفرینان و فعالان استارتاپی مواجهیم. به نظر شما این فضا بهبود می‌یابد؟ مهاجرت برای حفظ کسب‌وکار، روش درستی است؟
نمی‌توان برای همه یک نسخه کلی پیچید. اگرچه در مقاطعی هریک از ما ناامید شدیم، ولی امروز من و تیم همکارانم نظرمان این است که ویرگول می‌تواند قدرتمندتر از پیش به کار خود ادامه دهد.
البته باید بگویم که با توجه به داده‌هایی که از آنالیز فعالیت کاربران به دست آوردیم، مهاجرت موضوعی است که بعد از قطعی اینترنت درباره آن محتوای بسیار زیادی تولید و در ویرگول منتشر شده است. همچنین جستجو و ترند موضوع مهاجرت در میان کاربران افزایش یافته است. به نظر من این موضوع فعلا حل نخواهد شد. شاید در آینده مسئولان آنقدر خوب عمل کنند که اعتماد از دست رفته فعالان این حوزه را به دست آورند. هنگامی که خود را جای افرادی می‌گذارم که کسب‌وکارشان به اینترنت بین‌المللی وابسته است و با وجود بی‌ثباتی زیرساخت کنونی، شاید مهاجرت می‌کردم. ولی یک روزنه امید کوچک من و تیمم را در کشور نگه داشته است. شاید اگر به‌جای ویرگول کسب‌وکار دیگری داشتم، این روزنه کوچک برایم باقی نمی‌ماند و برای بقای کسب‌وکارم مهاجرت می‌کردم.
هنگامی که ویرگول کم‌کم بزرگ می‌شد و به مرحله جذب سرمایه می‌رسید، اخطارهایی به گوش می‌رسید که برای توسعه کارتان باید به تهران مهاجرت کنید. کمبود نیروی ماهر یکی از مشکلات اصلی ما در مسیر توسعه بود. نیروهای متخصصی که در اصفهان رشد می‌کنند، به دلیل نزدیکی به پایتخت ترجیح می‌دهند برای کار به تهران مهاجرت کنند. این مشکل برای همه شهرهای نزدیک تهران وجود دارد. بسیاری از نزدیکان من که دارای تخصص هستند، از چهار سال پیش به تهران مهاجرت کردند و تعداد کسانی که در اصفهان مانده‌اند کمتر از انگشتان دست است.
بگذارید به ویرگول برگردیم. تعداد روزانه بازدیدکنندگان ویرگول چقدر است و آیا شما برای کاربران خود محدودیت یا فیلتر خاصی در نظر گرفته‌اید یا خیر؟
من چندی پیش آماری منتشر کردم که شاید آن را در توییتر دیده باشید. در ماه گذشته و با وجود اتفاقاتی که رخ داد، یعنی از اواخر آبان تا اوایل آذر خوشبختانه به روند رشد خود برگشتیم و در طول آذر بطور میانگین بیش از ۳ میلیون بازدیدکننده داشتیم. با این روند احتمال دارد این آمار در ماه آینده بالاتر برود. درباره سوال دوم شما یعنی فیلتر کردن کاربران یا تایید صلاحیت آن‌ها برای فعالیت در ویرگول، باید بگویم که هیچ محدودیتی وجود ندارد و کاربران نباید مرحله خاصی را رد کنند.
هر کسی می‌تواند به ویرگول بیاید و مطلب منتشر کند. ولی مانند هر پلتفرم و شبکه اجتماعی دیگری، ویرگول هم قوانینی دارد که هنگام ثبت‌نام به کاربر ارائه می‌شود و فعالیت کاربران تابع این قوانین است. طبیعی است که اگر مطلبی بر خلاف هر یک از بندهای قوانین منتشر شود و کاربران دیگر آن را به ما گزارش دهند و یا از هر طریقی متوجه شویم، مطلب از حالت انتشار خارج شده و دلایل تخلف به نویسنده آن اعلام می‌شود. چنانچه مطلب اصلاح شود، دوباره قابلیت انتشار خواهد داشت.
کمی هم درباره اکوسیستم استارتاپی اصفهان برایمان بگویید. یکی از مشکلات استارتاپ‌های شهرهایی بجز تهران عدم دسترسی به نیروی انسانی ماهر است که همین موضوع باعث مهاجرت آن‌ها به پایتخت می‌شود. آیا شما هم با چنین مشکلی روبرو شده‌اید؟
هنگامی که ویرگول کم‌کم بزرگ می‌شد و به مرحله جذب سرمایه می‌رسید، اخطارهایی به گوش می‌رسید که برای توسعه کارتان باید به تهران مهاجرت کنید. کمبود نیروی ماهر یکی از مشکلات اصلی ما در مسیر توسعه بود. نیروهای متخصصی که در اصفهان رشد می‌کنند، به دلیل نزدیکی به پایتخت ترجیح می‌دهند برای کار به تهران مهاجرت کنند. این مشکل برای همه شهرهای نزدیک تهران وجود دارد. بسیاری از نزدیکان من که دارای تخصص هستند، از چهار سال پیش به تهران مهاجرت کردند و تعداد کسانی که در اصفهان مانده‌اند کمتر از انگشتان دست است.
البته شرکت‌های برنامه‌نویس بسیاری در سطح کشور فعال هستند که رشد اولیه آن‌ها در اصفهان طی شده است. به نظر من در فضای استارتاپی، اگر اصفهان فریم‌ورکی بتواند از لحاظ حقوقی همپای استارتاپ‌های بزرگ و صاحب‌نام قدم بردارد، نیروی متخصص بومی جذب می‌کند. همچنین اگر فضای کار مساعد برای رشد نیروی انسانی وجود داشته باشد، بسیاری از نیروهای غیرمتخصص هم تبدیل به نیروی ماهر و وفادار می‌شوند. ولی در کل اصفهان از استان‌هایی است که با مشکل مهاجرت نخبگانش مواجه است. این مهاجرت دو نوع است. عده‌ای از آنان به تهران و عده‌ای دیگر متاسفانه به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند.
تعداد اعضای تیم شما چند نفر است؟ آیا شما هم مانند دیگر استارتاپ‌ها با مشکلات تیمی روبرو بوده‌اید؟
در حال حاضر تیم ما 6 نفره است و همگی در اصفهان ساکن هستیم. یکی از بزرگترین مشکلات استارتاپ‌ها و شرکت‌ها در بخش HR این است که این استاارتاپ‌ها بزرگ می‌شوند، ولی تیم آن‌ها بیش از نیاز بزرگ می‌شود. شاید بنیان‌گذاران تمایل داشته باشند که تیم‌شان را به سرعت گسترش دهند اما این کار بسیار سخت است.
ما زمانی که سرمایه جذب کردیم، یا زمانی که اولین چراغ‌های روشن را در مسیر کسب‌وکار خود دیدیم، یک نفر را با اطمینان به تیم افزودیم. ولی اگر با احساس نیاز به گسترش سریع، افراد بیشتری جذب می‌کردیم، امروز به‌جای یک تیم 6 نفره، تیم ۲۰ نفره داشتیم و مطمئنم که مشکلاتمان هم به اندازه همان ۲۰ نفر بود. زیرا نه من و نه دیگر اعضای تیم، آمادگی مدیریت تغییر اندازه‌ی تیم را نداشتیم. ما ترجیح می‌دهیم ابتدا مهارت کامل و لازم را کسب کنیم، سپس به اسکیل فکر کنیم. خوشبختانه با آنکه سه سال از فعالیت ویرگول می‌گذرد، مشکلی در تیم نداشتیم که برای من یا هریک از همکاران تیم ویرگول چالش‌برانگیز باشد.