از طراحی تا دوخت با استارتاپ پوشاپ

گفت وگو با فاطمه علیخواه، بنیان‌گذار استارتاپ پوشاپ

استارتاپ پوشاپ نخستین پلتفرم خدمات آنلاین طراحی و دوخت پوشاک است. این استارتاپ از سال ۹۶ به‌صورت آزمایشی در بوشهر و با حمایت اداره‌کل فناوری اطلاعات و ارتباطات این شهر فعالیت خود را آغاز کرد و در زمستان ۹۷ نسخه اولیه خود را در کافه بازار قرار داد. فاطمه علیخواه، کارآفرین ۳۶ ساله بوشهری و بنیان‌گذار پوشاپ، دانشجوی انصرافی رشته حقوق است. همچنین او به دلیل علاقه‌ای که به هنر دارد در رشته‌ی هنرهای تجسمی مانند نقاشی و مجسمه‌سازی کار کرده است. علیخواه در گفت‌وگو با آی‌چیزها درباره راه‌اندازی پوشاپ می‌گوید.

داستان استارتاپ پوشاپ از کجا شروع شد؟

به دنبال تجربه‌ای که در زمینه طراحی داشتم، دوستانم از من می‌خواستند که برای ‌آن‌ها لباس طراحی کنم. بعد از مدتی متوجه شدم این کار تبدیل به شغل من شده است و طراحی‌های من حتی به بیلبوردهای تبلیغاتی بوشهر هم رسیده بود. در همان دوران کشور دچار بحران قیمت دلار و ارز شد و من دفتر کارم را تحویل داده و قصد داشتم به یک دفتر جدید نقل مکان کنم ولی به علت بالا رفتن هزینه‌‌ها نتوانستم اینکار را انجام بدهم. نزدیک به یک سال دفترکار نداشتم و در خانه کار کردم.

زمانی که شکست خوردم و دفتر کار را برای مدتی تعطیل کردم، به این فکر افتادم که چطور می‌توان در خانه کسب درآمد کرد تا هزینه اجاره پرداخت نشود. دوست داشتم اجاره ملک برای خیاط‌ها حذف شود و کار خیاطی هم کار سنگینی است. من به سلیقه مشتریان لباس می‌دوختم و تقریبا اعتمادی بینمان شکل گرفته بود، اما دغدغه‌مند بودن همیشگی برای لباس مشتریان حالت خسته‌کننده‌ای برای من داشت و تمام ذهن من درگیر این بود که مشتریان هر لحظه و برای هر مکان چه لباسی نیاز دارند. به دنبال این بودم که هرکسی خودش لباسش را طراحی کند.

از ابتدا سیستم‌های کسب‌وکار را می‌شناختم ولی با استارتاپ‌ها آشنایی نداشتم. در کنار این یکی از دغدغه‌هام این بود که با بالا رفتن هزینه‌های کاغذ، چاپ و کتاب منبع درآمد هنرمندان چه خواهد شد.

همین باعث شد که شروع به تحقیق درباره کسب‌وکارها و استارتاپ‌ها کردم که در این زمان با استارتاپ ویکند در استان بوشهر آشنا شدم. به نظرم رسید جای یک سیستم مشابه در حوزه طراحی و مد و لباس خالی است. از همان جا ایده استارتاپ پوشاپ در ذهنم شکل گرفت. اولین بار این ایده را در استارتاپ ویکند مطرح کردم و موفق شدم رتبه اول را کسب کنم و به دنبال همین موضوع به پارک علم و فناوری بوشهر درخواست همکاری دادم ولی ایده من را قبول نکردند. بعد از آن سراغ فاوا دفتر اطلاعات‌و‌ارتباطات بوشهر رفتم و در آنجا کار خودمو شروع کردم.

استارتاپ‌ها با مدل کار تیمی مشکل زیادی دارند. الان شما در چه حالی هستید؟

تمام فعالان اکوسیستم استارتاپی می‌دانند که استارتاپ در ابتدا هیچ ثمره یا درآمد خیلی هنگفتی ندارد که بتوان به کمک آن هزینه پرسنل را تامین کرد و قطعا باید به سمت کار تیمی رفت. من هم مثل خیلی ازاستارتاپ‌ها چندین بار هم‌تیمی‌هایم را عوض کردم و بینمان بحث پیش آمد ولی  یکی از اتفاقات خوبی که برای من افتاد این بود که تیم فنی از من هزینه‌ای را نگرفت در عوض در کار با من شریک شد و درصدی از سهام را برداشت و کلیه اقدامات مربوط به اپلیکیشن و وب‌سایت را به عهده گرفت.

اکثرا دولوپرها، بعد از انجام کار ‌هزینه‌ای را می‌گیرند و می‌روند و خود را درگیر پروژه نمی‌کنند اما گروه فنی من اینکار را نکردند و از این لحاظ من به گروه فنی پوشاب مدیون هستم. تیم فنی من در بوشهر مستقرهستند و از من دور هستند ولی تا امروز باهم به مشکلی برنخورده‌ایم به این دلیل که منضبط هستند و هرساعت از شبانه‌روز بررسی‌ها را انجام می‌دهند. در نهایت با توجه به شرایط تصمیم گرفتیم یکی از نیروهای فنی در دفتر تهران حضور داشته باشد.

شما اولین پلتفرم در حوزه طراحی هستید و بازار خیاطی بسیار سنتی است.  با مقابله‌های بازار سنتی با مدرن چطور کنار آمدید؟

برای همه کسب‌وکارهایی که وارد فضای آنلاین شده‌اند تقابل با بازار سنتی وجود دارد. ولی واقعیت این است که از نظر من مقابله‌ای وجود ندارد و هرکس نقش خود را در این بازار بازی می‌کند. تصور عمومی این است که یک استارتاپ، تمام بازار را تصاحب می‌کند. در صورتی که هر کسب‌وکاری یک سهمی از بازار داردو باید این را بپذیریم، ولی خوب جای خالی استارتاپ در حوزه خیاطی کاملا حس ‌می‌شود.

خیلی از مشتریان من می‌گویند که ما اصلا فرصت نداریم لباسی را سفارش و یا انتخاب کنیم و تمایل داریم  یکنفر بیاید و کار را برای ما انجام دهد از طرف دیگر خدمات سنگینی پشت این کار است. ما برای هر مشتری انتخاب نوع پارچه، نخ، دکمه، لایه حتی خیاط بررسی می‌کنیم و بعد وارد تولید می‌شویم و در نهایت بررسی نهایی انجام می‌شود. این پروسه سنگین و زمانبر است. مثل یک خرید معمولی نیست.

مطالب مرتبط:

• چرا کف سر زنان موفق صاف است؟

• فقط ۷ درصد زنان درباره دستمزد خود صحبت می‌کنند!

• مامان کارآفرین کیست و چطور رشد می‌کند؟

سرمایه‌گذاری شما به چه شکل انجام شده است؟

در ابتدا به صورت شخصی بوده اما همان‌طور که اشاره کردم، همزمان با اینکه در اداره فاوا بوشهر در حال اجرای ایده و جمع کردن تیم بودم، شرکت دیموند با فاوای بوشهر یک قرارداد بست و به عنوان شتاب‌دهنده وارد بوشهر شد که بتواند در استارتاپ‌های شهر بوشهر سرمایه‌گذاری کند. فاوای بوشهر تعدادی از استارتاپ‌های این شهر را برای سرمایه‌گذاری به دیموند معرفی کرد.

استارتاپ پوشاپ، جز 25 استارتاپی بود که به دیموند معرفی شد. سه ماه بعد از شروع فعالیت در دفتر دیموند، نسخه اولیه استارتاپ پوشاپ را راه‌اندازی کردیم. همچنین در رویداد کارن کراد هم پوشاپ رتبه اول کسب کرد. درواقع پوشاپ یک ایده‌ایی شده بود که فقط جایزه می‌گرفت و هیچ خروجی نداشت و این فرآیند، برای من مانند یک زنگ خطر بود، از همان‌جا تصمیم گرفتم که باید هر چه سریعتر این ایده را به مرحله اجرا برسانم.

با توجه به اینکه نسخه اولیه پوشاپ هم آماده شده بود در دیموند دیگر نمی‌توانستم در مرحله پیش شتابدهی باشم.

تا اسفند 97 در یک رویداد، دیموند استارتاپ پوشاپ را به چند سرمایه‌گذار معرفی کرد.موسسه دانش بنیان برکت وابسته به ستاد اجرایی امام (ره) از ما خواستند اطلاعات مربوط به استارتاپ در اختیارشون قرار بدیم که بعد از چند جلسه مذاکره بر روی پوشاپ سرمایه گذاری کردند.

به دلیل اینکه دو سرمایه‌گذار داشتیم پروسه اداری آن طولانی‌تر شد ولی در نهایت بعد از انجام کارهای اداری آن، در دفتر دیموند مستقر شدم.

نسخه اولیه استارتاپ پوشاپ  چه بازخوردی داشت؟

بنیاد ملی لباس در راستای حمایت از استارتاپ پوشاپ در نمایشگاه بین‌المللی فجر یک غرفه به طور رایگان به ما دادند که این فرصت خوبی بود و من توانستم بازار را آزمایش کنم. در نمایشگاه ما نسخه اولیه برنامه را در اختیار بازدیدکنندگان قرار دادیم و بازخوردهای آن‌ها را با هم مقایسه کردیم. ابتدا اعتماد کردن برای آن‌ها سخت بود چون روند لباس دوختن یک پروسه‌ای است که باید حتما جنس پارچه را لمس کنند، لباس پرو کنند و… زمانی که بخواهند صفر و صد یک پروسه را به یک برنامه موبایل بسپارند کمی سخت است.

از طرفی نماینده آچاره هم ازمن خواست تا پشتیبانی آچاره را به عهده بگیرم. آچاره مستقیم مشتریانش را برای من می‌فرستاد و من کار مشتریان را انجام می‌دادم

و به این ترتیب من بدون هیچ تبلیغاتی وارد بازار کار شدم و شروع به فعالیت کردم.

 برای همه کسب‌وکارهایی که وارد فضای آنلاین شده‌اند تقابل با بازار سنتی وجود دارد. ولی واقعیت این است که از نظر من مقابله‌ای وجود ندارد و هرکس نقش خود را در این بازار بازی می‌کند. تصور عمومی این است که یک استارتاپ، تمام بازار را تصاحب می‌کند. در صورتی که هر کسب‌وکاری یک سهمی از بازار داردو باید این را بپذیریم، ولی خوب جای خالی استارتاپ در حوزه خیاطی کاملا حس ‌می‌شود.

فکر می‌کنید چه زمانی به نقطه سربه‌سر برسید؟

کار ما از همان اول درآمد داشت. هماهنگ‌کردن خدمات بیشتر زمانبر است تا هزینه‌ساز.  ما با قیمت شخصی دوزی به خیاط‌ها پول می‌دهیم. فکر می‌کنم حدودا یک تا دو سال دیگر به نقطه سر به سری برسیم.

مدل درآمدی شما به چه صورت است؟

بین 20تا 25 درصد از هزینه‌ای که دریافت می‌شود به ما تعلق می‌گیرد و مابقی به خیاط پرداخت می‌شود.

طرح‌هایی که مشتری توسط اپلیکشین انتخاب می‌کنند توسط شما تایید می‌شود؟

بله. البته یک تیم طراح پشت کار هست و مشتری‌ها اغلب از ما تیم طراح می‌خواهند. مثلا یک بوتیک برای زمستان لباس می‌خواهد و از ما تیم طراح برای طراحی لباس‌هایشان می‌خواهند و ما با توجه به موقعیت مکانی بوتیک، سلیقه و نوع مشتریان بررسی ‌می‌کنیم و با تحقیقات میدانی انجام شده یک سری طرح‌ها را براساس فروش بیشتر به آن‌ها ارائه می‌دهیم و بعد از گرفتن تاییدیه از آن‌ها نمونه‌دوزی می‌کنیم و بعد به تعداد موردنظر تولید می‌کنیم.

به‌صورت B2Bهم فعالیت دارید؟

در حال حاضر مزون‌ها تولید زیادی ندارند و از هر مانتویی، 2یا نهایتا 3عدد نیاز دارند.

تمایل دارید لباس‌های مغازه‌ها و سایر مغازه‌های پوشاک را برای فروش در پوشاپ قرار دهید؟

در حال حاضر طبق پلن اجرایی مورد اتفاق نظر سرمایه‌گذاران فعالیت داریم.

همچنین پلتفرم‌های زیادی در این زمینه فعالیت دارند اما ما بیشتر از فروش در حوزه تولید فعالیت داریم. البته با طراح‌ها در این زمینه همکاری داریم. البته در گالری ما کارهای پرفروش دنیا هم قرار دارد که افراد می‌توانند مطابق با آن سفارش دهند.

تعداد کاربرهای شما چقدر است؟

کاربرهای ما متنوع هستند و سفارش‌های زیادی را می‌دهند. من وقت زیادی برای گفتگو، متقاعدکردن و جلب اعتماد مشتری و کاربر می‌گذارم و مشتری می‌تواند در صورت عدم رضایت لباس را برگرداند تا تغییرات مدنظرش به صورت رایگان انجام شود.

قصد دارید به بازار خارج هم وارد شوید؟

در حال حاضرخیر. قصد داریم این 6 ماه را در کنار شتاب‌دهنده طی کنیم. برای سرمایه‌گذار تعداد افراد مشغول به کار در سیستم حائز اهمیت است. از اول مرداد تا دیروز نزدیک 200 نفر درخواست همکاری داده‌اند و 50 نفر نمونه‌دوزی را انجام می‌دهند. ما خودمان پارچه را در اختیار درخواست‌کنندگان قرار می‌دهیم تا نمونه‌دوزی انجام دهند و بعد از بررسی براساس استانداردها، مسائل مورد اهمیت مشتری را به آن‌ها منتقل می‌کنیم و بعد در نهایت وارد پروسه پذیرش لباس می‌شوند.

چه تعداد خیاط با شما همکاری می‌کنند؟

تقریبا 50 خیاط با ما همکاری می‌کنند. مشتری می‌تواند زمان دریافت سفارش را خودش مشخص کند.

چه پیشنهادی برای استارتاپ‌های حوزه مد دارید؟

ورود به این حوزه نیاز به مطالعه و شناخت بازار لازم دارد. پوشش برای جامعه ما بسیار اهمیت دارد. همیشه به شاگرد‌انم توصیه می‌کنم رسیدن به موفقیت اصلا کار سختی نیست نگه‌داشتن آن سخت‌تر است.

گفت‌وگو: زهرا قنبری