خود تحریمی، دسترسی به سرویس‌های خارجی را محدود کرده است

گفت‌وگو با میلاد نوری، مدیر شرکت توکان تک

با وجود تحصیل در رشته مهندسی مکانیک، بیش از ۱۴ سال در حوزه برنامه نویسی فعالیت دارد و همچنین به واسطه حضور در کسب و کارهای مختلف و استارتاپ‌هایی که راه اندازی کرده است، در حوزه کسب و کار هم ید طولایی دارد. میلاد نوری، متولد سال 64 است و هم اکنون به عنوان مدیر شرکت توکان تک و بنیانگذار استارتاپ پونز، مشغول فعالیت است.

شرکت توکان تک (فناوران توکان) در زمینه طراحی و توسعه نرم‌افزارهای همراه فعالیت دارد و استارتاپ پونز هم در واقع یک اپلیکیشن مکان محور است که در شهرهای مختلف ایران فعال است. کاربران می‌توانند در هر لحظه و در هر جایی از ایران که باشند به اطلاعات آن مکان دسترسی داشته باشند و اماکن مهم و موردنیاز خود را از طریق پونز پیدا کنند.

درباره چالش هایی که تحریم‌ها در اکوسیستم استارتاپی به بار آورده‌اند و راه‌های غلبه بر این چالش‌ها با مدیر شرکت توکان تک، گفتگویی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.

تحریم‌هایی که مانع از دسترسی فعالان اکوسیستم استارتاپی به سرویس‌های جهانی می‌شود، معمولا چه نوع تحریم‌هایی را شامل می‌شود؟

خیلی از سرویس‌ها مثل سرویس تبلیغاتی گوگل سال‌هاست که ایران را تحریم کرده است. از همان زمان ما بسیار تلاش کردیم که مسئولان و مدیران را آگاه کنیم که این تحریم می‌تواند به مرور آسیب رسان باشد و بدون توجه با اهمیت کارآیی سرویس، باید با نفس تحریم سرویس‌های این چنینی مقابله کرد، اما آنها توجه نکردند و معتقد بودند که سرویس‌های تبلیغاتی جایگزین فراوانی وجود دارد که می‌توانیم از آنها استفاده کنیم.

این تحریم‌ها دو دسته اند. اول تحریم‌هایی که مستقیما روی کسب و کار ما تاثیر نمی‌گذارند. مثل گوگل که سرویس تبلیغاتی‌اش را روی ایرانیان بسته، با این حال هیچ کسب و کار ایرانی از تبلیغات بازنماند، چون سرویس‌های جایگزین فراوانی وجود دارد. یا مثلا دیجیتال اوشن هم ایران را تحریم کرده است، اما سرویس‌های مختلفی وجود دارند که می‌تواند جای آن را پر کند.

از طرف دیگر یکسری تحریم‌ها هستند که مستقیما کسب و کارهای ایرانی را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ مثل تحریم اپ استور اپل. وقتی کاربر گوشی آیفون، اپلیکیشن‌هایش را از اپ استور نصب می‌کند، جایگزین‌های مناسب و کارآمدی برای اپ استور ندارد. در چنین شرایطی وقتی اپل ما را تحریم می‌کند، حدود هفت میلیون کاربر اپل داخلی به اپلیکیشن‌های ایرانی دسترسی ندارند. این نوع تحریم‌ها برای کسب و کارها، به شدت حساس‌تر و آسیب زننده‌تر است.

می‌توانید به چند مورد از سرویس‌های تحریم شده‌ای که در بین استارتاپ‌های ایرانی محبوبیت بیشتری دارند، اشاره کنید؟

تقریبا اکثر سرویس‌های آمریکایی و کانادایی، ایران را تحریم کرده‌اند که «دیجیتال اوشن» آخرین سرویس بود. دیجیتال اوشن یکی از شرکت‌های ارائه دهنده سرور در دنیاست که هم سرویس‌های پایداری دارد و هم قیمت‌های معقول‌تری دارد. در شرایطی که این سرویس تحریم است، ما مجبور هستیم به سراغ سرویس‌هایی با کیفیت پایین‌تر و قیمت بالاتر برویم

در زمینه برنامه نویسی اکثر سرویس‌هایی که یک توسعه دهنده اندروید به آن نیاز دارد، همچنین سیستم‌های آمارگیری مثل گوگل آنالیتیکس، سیستم‌های تبلیغاتی گوگل، سرویس اسلک، سرویس برون سپاری فریلنسر، سرویس‌های ابری آمازون، سیستم‌های پرداخت آنلاین بین المللی، سایت‌های ثبت دامنه و بسیاری از سرویس‌های دیگر که برای استارتاپ‌ها کارآمد و پرکاربرد است، فیلتر است.

آیا می توان با VPN و سایر فناوری های مشابه، این تحریم ها را دور زد؟

شرکت‌ها به انواع مختلفی دسترسی ما را تحریم می‌کنند. آن‌هایی که IP را فیلتر کرده‌اند، با VPN قابل ورود هستند. مثل گوگل آنالیتیکس. برخی مثل دیجیتال اوشن علاوه بر IP، دامین‌های .ir را هم فیلتر کرده‌اند که البته این رفتار خلاف قانون آیکان است، یعنی کسی که ساکن امریکا است، اگر دامین .ir داشته باشد، نیز تحریم است.

تنها مساله مثبتی که در زمینه تحریم‌ها وجود دارد این است که شرکت‌هایی که قصد تحریم و فیلتر دارند، چند روز قبل اطلاع می‌دهند تا صاحبان اکانت، حساب‌هایشان را خالی کنند.

مطالب مرتبط:

برای حل این معضل در داخل ایران، چه راهکار عملیاتی به نظرتان می رسد؟

می‌توان از برخی از سرویس‌ها که نمونه‌های موفق داخلی هستند استفاده کرد، مثل «رایچت» و «ریتین» که در حوزه ارتباط با مشتری فعالیت می‌کنند و سرویس‌هایی مثل «کارلیب» و «جاب این جاب» که در زمینه آگهی استخدام فعالند. با استفاده از این سرویس‌ها، شرکت‌های داخلی هم می‌توانند منطقی و به جا رشد کنند تا وابستگی به سرورهای خارجی کمتر شود. با این وجود، یکسری سرویس‌ها مثل «گوگل آنالیتیکس» و اپ استور اپل و دیجیتال اوشن هستند که واقعا جایگزینی ندارند.

در این بین باید مسئولان تدابیری را بیاندیشند و سرویس‌هایی که اشتباهی فیلتر شده را رفع فیلتر کنند تا از این طریق از این اکوسیستم حمایت شود. در واقع مذاکره بر سر مسایل کوچکی مثل رفع فیلتر سرویس‌های مختلف می‌تواند به نجات اکوسیستم استارتاپی کشور کمک کند. مثلا سایت «فری لنسر» که یک سرویس دورکاری بین المللی است، در صورتی که تحریم نبود، می‌توانست برای اشتغال بسیاری از افرادی که از شرکت‌های مختلف تعدیل نیرو شده اند، درآمدزایی داشته باشد.

برخی به این فکر می‌کنند که سرور را به داخل ایران منتقل کنند. از یک طرف هزینه انتقال سرور خیلی بالاست و از طرف دیگر اگر سایت دچار مشکل شود، چون دسترسی سخت افزاری به سرور داخل وجود دارد، ممکن است بدون اطلاع قبلی دکمه خاموش را بزنند. در این شرایط حتی به دیتای خود هم دسترسی ندارید. بنابراین اغلب به جای اینکه سرور را به داخل ایران بیاورند، به دنبال سرور تحریم شده‌ای می‌گردند که بتوانند از آن استفاده کنند.

آیا این تحریم‌ها را فرصتی برای توسعه استارتاپ‌ها می‌دانید یا خیر؟

زمانی فرصت تلقی می‌شود که بخواهیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم، در حالی که وقتی سرور یک بیزینس را خاموش می‌کنیم، در واقع فرصت سوزی کرده‌ایم.

مهم‌ترین آسیب این تحریم‌ها بر اکوسیستم استارتاپی کشور را چه مواردی می‌دانید؟

مهم‌ترین آسیبی که به بدنه تیم‌های استارتاپی وارد می‌شود، بار روانی ناشی از این مساله است که هر روز باید نگران باشند که مبادا ایمیلی حامل پیام تحریم در انتظارشان باشد. در واقع فرد به جای اینکه تمام حواس و تمرکزش را برای ارتقای کسب و کارش خرج کند، بخش زیادی از تمرکزش به خاطر چنین موضوعی صرف می‌شود.

البته این را هم نباید فراموش کرد که متاسفانه ما دو نوع تحریم داریم. در واقع یکسری از سرویس‌ها از خارج کشور تحریم هستند و یکسری دیگری از داخل فیلتر می‌شوند و این نوعی « خود تحریمی » است. این « خود تحریمی »، دسترسی به سرویس‌های خارجی را محدود کرده است.

مشکل دیگری که در این اوضاع دامنگیر استارتاپ‌ها می‌شود، عدم پایداری اوضاع مالی آن‌هاست. در شرایط تحریم، یکسری سرویس‌های خوش هزینه و پایدار مثل آمازون، جای خود را به سرویس‌هایی با مبالغ بالاتر می‌دهند که فشار مالی بزرگی به استارتاپ‌ها وارد می‌کند.

مساله دیگری که به این چالش مالی دامن می‌زند این است که سیستم‌های پرداختی کل دنیا شامل مسترکارت، ویزاکارت و پیپل هستند که برای ما تحریم است. این باعث می‌شود که امکان چندانی برای ارزآوری و صادرات خدمت نداشته باشیم.

فکر می کنید در این شرایط، آیا همدلی و همراهی استارتاپ ها می تواند اثرات این تحریم‌ها را کمرنگ کند؟

در رویدادها و نشست‌های مختلف شاهدیم که واژه‌های همدلانه و حمایتگرانه بر زبانشان جاری است، اما در عمل چندان کاری ازدستشان برنمی آید، چون هر شرکتی با مشکلات خودش دست و پنجه نرم می‌کند.

البته در نظام صنفی رایانه ای، کمیسیونی به نام کمیسیون تجارت الکترونیک تشکیل شده که قرار است برای مشکلات استارتاپ‌ها چاره اندیشی کند. در واقع قرار است آنجا خانه‌ای برای استارتاپ‌ها باشد تا بتوانند مشکلاتشان را از بالادستی‌ها پیگیری کند که امیدواریم بتوانند در مقام عمل هم کاری از پیش ببرند.

اخبار اکوسیستم استارتاپی ایران در تلگرام آی‌چیزها دنبال کنید

ادامه مطلب