بیلبوردها در قرق آنلاین‌های تازه‌وارد
آیا زمان پوست‌اندازی در بازار استارتاپی فرا رسیده است؟
احتمالا این هفته خبرهایی از ورود استارتاپ‌ها به بورس خواهیم شنید تا یکی از نقاط عطف این فضای نوآوری بعد از قریب به ده سال از شروع فعالیت آن رقم بخورد. خبری که می‌تواند به معنای ورود به یک دوره تازه از حیات این بخش از اقتصاد کشور باشد. دوره‌ای که برخی بازیگران بزرگ و قدیمی‌تر لباس استارتاپی را از تن به در خواهند کرد و از این به بعد در ردای شرکت‌های بالغ و جاافتاده و غیراستارتاپی درگیر مسائل شرکتی و عرضه سهام و سود سهامداران و … خواهند شد و کمتر از آن‌ها خبرهای نوآورانه خواهیم شنید.
اما این دوره می‌تواند سرآغاز تازه‌ای برای اکوسیستم استارتاپی هم باشد. سرآغازی که از قضا این روزها شاهد نشانه‌هایی از بروز آن هم هستیم. سرآغازی برای ورود چهره‌ها و نام‌ها و برندهای تازه‌نفس و جدید به این فضا. اما این بازیگران تازه‌نفس در کدام حوزه‌ها ورود خواهند کرد و شیوه ورودشان به چه شکلی خواهد بود و نوع ورودشان چه تفاوتی با گذشته اکوسیستم استارتاپی و روند رشد استارتاپ‌ها در سال‌های گذشته خواهد داشت.
بازارهای تازه و تازه‌واردهای پولدار
یکی از جذاب‌ترین بازارهایی که در یکی دو سال آینده شاهد ورود بازیگران زیاد استارتاپی به آن خواهیم بود، بازار سلامت است. از یک سو بکر بودن و دست‌نخوردگی این فضا به دلیل مشکلات حقوقی و موانع و مجوزهای که در سال‌های گذشته وجود داشته و از سوی دیگر موج کرونا که اهمیت سلامت دیجیتال و آنلاین و جای خالی آن را برجسته کرد؛ باعث خواهد شد تا سرمایه‌های زیادی برای راه انداختن استارتاپهای سلامت به این سمت از حوزه کسب‌وکارهای آنلاین سرازیر شود.
سرمایه‌هایی که همین حالا هم شاهد نقش‌آفرینی بخشی از آن‌ها هستیم. ورود پلتفرم‌هایی چون مشورپ در حوزه مشاوره پزشکی و تبلیغات گسترده این اپلیکیشن برای گرفتن سهم از بازار پزشکی نشان‌دهنده این است که بازار سلامت چه ظرفیت بالایی برای راه‌اندازی استارتاپ در آینده نزدیک خواهد داشت.
مصاحبه آی‌چیزها با بنیان‌گذار مشوِرَپ: رشد ۴۰۰ درصدی مشوِرَپ در روزهای کرونایی
مشورپ از پمپ‌بنزین‌ها تا حاشیه اتوبان‌ها و خیابان‌ها را در قرق بیلبوردهای خود کرده و این برای یکی از استارتاپ های تازه وارد که هنوز مخاطب زیادی را نگرفته نشان از یک برنامه مالی بزرگ برای تبلیغات محیطی دارد. و البته نشان از یک یا چند سرمایه‌گذار نسبتا قبراق که روی آینده این حوزه حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. سرمایه‌گذارهایی که بیشتر از سمت بازارهای سنتی به سوی این بازارها جذب شده‌اند و آورده مالی‌شان اگرچه ممکن است خطرپذیر نباشد اما از نظر عدد و رقم خیلی قابل‌توجه‌تر از عدد و رقم‌های وی‌سی‌های استارتاپی است. به خصوص وی‌سی‌هایی که در سال‌های گذشته چندان به حوزه سلامت روی خوش نشان نداده‌اند.
از سوی دیگر این روزها اگر اپلیکیشن اسنپ را باز کنید مدام با تبلیغ اسنپ‌دکتر که آخرین محصول این گروه استارتاپی است مواجه خواهید شد. خدمتی جدید که بازار مشورت پزشکی و احتمالا نوبت‌دهی آنلاین را نشانه گرفته و دیر یا زود شاهد حمله قدرتمندتری از اسنپ به این بخش از مارکت هم خواهیم بود.
خطر اسنپ برای استارتاپ‌هایی که در سه چهار سال گذشته در این فضا حضور داشته‌اند اما به دلیل ضعف در برنامه‌ریزی استراتژیک و یا عدم موفقیت در جذب سرمایه‌های موردنیاز، نتوانسته‌اند برندینگ و مارکتینگ مطلوبی انجام دهند بسیاری جدی است. خیلی دور از ذهن نیست که موج جدید شکست‌های استارتاپی در ایران در حوزه نوبت دهی آنلاین پزشکی باشد که اتفاقا کسب‌وکارهای خرد و متوسط زیادی هم در آن فعال هستند.
آموزش و ورود کنکوری‌ها به فضای آنلاین
یکی از بازارهای بزرگ ایران، بازار آموزش‌های کمک‌درسی است که سال‌هاست در ید قدرت چند نام و برند خاص بوده است. بازاری که ورود و فعالیت در آن همیشه به شایعات و ابهامات زیادی گره خورده و صحبت از «مافیا» در آن بخشی از هر خبر و تحلیلی بوده. ابهاماتی که انگیزه‌ها برای هرگونه نوآوری در آن را کم‌رمق کرده است.
اما حالا به نظر می‌رسد وقتی استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین در سال‌های گذشته بسیاری از بازارهای سخت سنتی از جمله بازار حمل و نقل را توانسته‌اند فتح کنند انگیزه‌های جدیدی به این بخش تزریق شده تا فعالان آن به فکر راه انداختن پلتفرم‌های آنلاین بیفتند.
اعلام حضور کسب‌وکار آنلاینی چون تام‌لند که این روزها شاهد تبلیغات زیادش در سطح شهر تهران هستیم نشان می‌دهد آموزش‌های کمک‌درسی به زودی شاهد یک یا دو رقیب بزرگ در حوزه آنلاین خواهد بود. همه‌گیری کرونا و از دست رفتن بخش بزرگی از بازار موسسات حضوری کنکور هم مزید بر علت شده است. اما نکته جالب توجه در این بخش اینکه به نظر می‌رسد، همان معلم‌ها و مدیران مدارسی که روزگاری پایه‌گذار اولین موسسات بزرگ کنکور در کشور شده‌اند، اینجا هم می‌خواهند در نقش سرمایه‌گذار و بازیگر اصلی میدان را از سرمایه‌گذارهای استارتاپی بربایند و اجازه عرض اندام به آن‌ها ندهند.
نکته مشهود این بازار این است که سرمایه‌گذارهای قدر و باسابقه‌ای در میان موسسات کنکوری وجود دارد که وقتی شستشان باخبر شود آینده این فضا به کجا خواهد رفت برای ورود به این آینده آنلاین با دست پر وارد میدان می‌شوند و نبرد سخت و البته پرهزینه‌ای را راه خواهند انداخت. پس حداقل در بخش آموزش‌های آنلاین بازار کنکور در ایران باید منتظر روزهای پرتنش، پربرخورد و البته جذابی برای کسب‌وکارهای آنلاین بود.
بازاری که به شدت می‌تواند در کنار خود یک بازار فرعی چون حوزه پلتفرم‌های ارتباط تصویری را هم رشد دهد و بزرگ کند. چرا که زیرساخت آموزش آنلاین چیزی جز برقراری ارتباط راحت وبی‌دردسر تصویری بر بستر وب نیست. موضوعی که در غیاب حضور پلتفرم‌های شناخته‌شده‌ای چون زوم، اسکایپ، گوتومیتینگ و کمبودهای مشهود بازیگران فعلی داخلی چون اسکای‌روم باید منتظر سر برآوردن یکی دو بازیگر جدید با هدف گرفتن بازار کنکوری‌ها باشیم.
مصاحبه آی‌چیزها با بنیان‌گذار اسکای‌روم: اسکای‌روم، یک استارتاپ سبز
بازارهای قدیمی، بازیگران جدید
اما همه استارتاپ های تازه وارد دوره جدید حیات استارتاپ‌ها به بازارهای دست‌نخورده و بکر تعلق نخواهند داشت. کرونا باعث شده تا برخی حوزه‌های جذابی که در سال‌های گذشته بازیگران قدرتمند و یکه‌تازی پیدا کرده بود به کلی تعطیل شوند و به نوعی به نقطه صفر بازگردند. نقطه‌ای که فرصت مناسبی به کسانی می‌دهد که همیشه گوشه چشمی به این بازارها داشته‌اند اما از ترس فاصله زیادی که در بدو ورود با قدیمی‌های آن خواهند داشت از این بازارها صرف نظر می‌کردند.
حوزه‌هایی چون گردشگری، غذا، رویداد و… که بازیگران استارتاپی شناخته‌شده‌ای دارند حالا به نقطه‌ای از رکود رسیده‌اند که سرمایه‌گذارها و سرمایه‌دارهای دیگر را تحریک کرده که از همین حالا دست به کار شوند تا با باز شدن دوباره این بازارها بعد از فروکش کردن کرونا (اگر فروکشی در کار باشد البته!) به عنوان برندهای شناخته‌شده سهم بگیرند از این بازارها.
بیلبوردهای پیلاپیلا با چهره خندان خداداد عزیزی و طوطی سندباد نشسته بر شانه‌اش یکی از نشانه‌های چنین تحولی در اکوسیستم استارتاپی است.
کم‌رنگ شدن منش استارتاپی
ما شاهد ورود بازیگرانی هستیم که به نظر می‌رسد پول زیادی دارند، از تعلیق فعلی برخی بازارهای آنلاین می‌خواهند فرصت بسازند و برخلاف استارتاپهای بزرگ فعلی کشور، فرصت زیادی هم برای آزمون خطا و روش‌های استارتاپی ندارند. استارتاپ های تازه وارد از همان ابتدا به سراغ بیلبوردهای سطح شهر و تبلیغات گسترده محیطی و تلویزیونی می‌روند و سرمایه‌ای که معمولا استارتاپ‌ها در سال سوم یا چهارم فعالیت خود برای کارهای مارکتینگ‌شان هزینه می‌کنند را همان ابتدا و به شکل پارتیزانی می‌خواهند خرج کنند.
البته اینجا روی سخن صرفا با تازه‌‌واردهایی است که برای ساختن بیزنس‌های واقعی آمده‌اند وگرنه با متر و معیار این روش و منش می‌توان از خصولتی‌هایی چون توسکا که یک‌شبه به فکر راه اندختن وی‌او‌دی افتاده‌اند هم یاد کرد.
بیشتر بخوانید:
توسکا کیست و چیست و چرا راه تبلیغات استارتاپ‌ها در تلویزیون را بسته؟
شروع یک دوره خاص در اکوسیستم استارتاپی
تازه‌واردهای بازار آنلاین ایران چند ویژگی خاص دارند: هم پول زیادی در جیب‌شان دارند، هم سرمایه‌گذارها و مالک‌هایشان از بازار سنتی آمده‌اند و هم بازی را از آخر شروع کرده‌اند. اگر این روزها صحبت از بورس اسم برخی از بزرگترین استارتاپهای ایران را برای اولین به گوش مردم رسانده، شاهد دوره‌ای از حیات اقتصاد آنلاین کشور هستیم که برخی نام‌ها و برندها قبل از اینکه اولین مشتری خود را دشت کنند بیلبوردهای شهر را فتح می‌کنند.
البته که نام‌ها و برندهای جاافتاده استارتاپی در این حوزه‌ها بیکار نخواهند نشست و با تجربه و دانش و تیم‌های باهوش و چابکی که در این سال‌ها تدارک دیده‌اند کماکان نبض بازی آنلاین اقتصاد ایران را در دست خواهند داشت اما سرشاخ شدن آن‌ها با این استارتاپ های تازه وارد می‌تواند شطرنج‌ها و تحولات تازه‌ای را رقم بزند.
این یک دوره خاص برای اکوسیستم استارتاپی است. دوره‌ای با موفقیت‌های یک‌شبه و البته سیاهه‌ای از شکست‌های پرهزینه. بازی قشنگی شکل گرفته و باید کناری ایستاد و از این نبرد آنلاین لذت برد.
گزارش: رضا جمیلی
مطالب مرتبط از ورود استارتاپ‌ها به بورس:
مرا بکش اما بورسی‌ام کن! شیپور هم می‌خواهد بورسی شود چرا اسنپ به بورس بی‌اعتناست؟ بازار هدف: فیلتر بورسی استارتاپهای ضررده استارتاپ‌ها وارد بازار اصلی بورس نخواهند شد
استارتاپهای جدید زودتر موفق خواهند شد. درست هم این است که استارتاپ حیلی زود تکلیف خودش را بداند. خیلی از استارتاپ های نسل اول هستند که هنوز دنبال جذب سرمایه گذار خطرپذیر هستن!!!!!!