احراز هویت با رگ‌تک
مصاحبه با بنیانگذار استارتاپ یوآیدی
استارتاپ یوآیدی وابسته به شرکت دانش‌بنیان یوتاب است. این شرکت در حوزه تولید، داده‌کاوی و اقتصاد اطلاعات با برند تجاری یوآیدی فعالیت می‌کند. یوآیدی یکی از اولین استارتاپ‌ها در حوزه رگ تک ها و هویت دیجیتال است که خدمات سیستم احراز هویت ارائه می‌دهد. حامد اکبری هم‌بنیانگذار این استارتاپ ۳۶ ساله، کارشناس ارشد سیاست‌گذاری عمومی با گرایش دولت الکترونیک دانشگاه تهران و کارشناس مهندسی صنایع است. او سال‌ها پژوهشگر سیاست‌گذاری دولت الکترونیک بود و ۱۵ سال در حوزه آی‌تی کار کرده است. کیومرث اشتریان متولد ۱۳۴۲ عضو هیات علمی دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه ساسکاچوان کانادا و دانش‌آموخته سیاست‌گذاری عمومی از دانشگاه لاوال کانادا گرایش سیاست گذاری علم و فناوری، دیگر هم‌بنیانگذار استارتاپ یوآیدی است.
آقای اکبری شما در استارتاپ یوآیدی چه خدماتی را چگونه به کاربران ارائه می‌دهید؟
سیستم احراز هویت یوآیدی شامل یکبار ثبت نام یا همان Single Signe On) SSO) است. به این معنی که اگر فردی یکبار اقدام به ایجاد هویت دیجیتال از طریق سیستم یوآیدی کرده باشد، هنگام استفاده از سایت‌هایی که طرف قرارداد این استارتاپ هستند نیازی به بارگذاری اطلاعات و ایجاد اکانت جدید مشتری ندارد. در واقع یوآیدی نیاز مشتری به ایجاد اکانت‌های مختلف با نام کاربری و پسوردهای متفاوت را حذف می‌کند. کاربرد SSO به این صورت است که با تعریف هویت دیجیتال فرد و ثبت آن، با اجازه خود فرد، اطلاعات هویتی شخص در دسترس سایر کسب و کارها قرار خواهد گرفت. یوآیدی همچنین شرایطی را فراهم کرده است که پذیرندگان می‌توانند با اسکن بارکد به سایت مورد نظر وارد شوند.خدمت دیگر یوآیدی، سامانه e-KYC یا شناخت و احراز هویت مشتریان است. e-KYC در دنیا حوزه جدیدی است و کشورهای پیشرو شاید تنها ۸ ماه از تحقیقات ما در این زمینه جلوتر باشند. فرآیند آن به این صورت است که بعد از دریافت اپلیکشین از بازار یا گوگل پلی، در ابتدا کاربر باید از خود یک ویدئو به صورت زنده از چهره خود بگیرد. در گام بعدی کاربر باید از کارت‌ملی خود عکس بگیرد و اطلاعات آن توسط اپلیکشین یوآیدی خوانده می‌شود. بعد از اتمام این مراحل تکنولوژی های مورد استفاده در یوآیدی در صورت تطبیق ویدئو و عکس کارت ملی کاربر را به صورت دیجیتال احراز هویت می کند.
اخبار اکوسیستم استارتاپی ایران در تلگرام آی‌چیزها دنبال کنید
اپلیکیشن یوآیدی مجهز به هوش مصنوعی (OCR (Optical Character Recognition) است و قابلیت خواندن و ثبت متن‌ها و از جمله اطلاعات روی کارت ملی را دارد. علاوه بر این هوش مصنوعی مورد استفاده ما مجهز به تکنولوژی پردازش تصویر Image Processing است واز چهره هر فرد بیش از هفت میلیون شاخص بیومتریک برای تشخیص چهره تولید می‌کند. فرد باید یک ویدئو سلفی نیز از خود دهد که این اپلیکشین ویدئو سلفی را با الگوریتم پیشرفته تشخیص تصویر زنده یا Liveness Detection پردازش می کند. وظیفه این الگوریتم این است که متوجه شود که خود کاربر در همان لحظه در حال ارسال ویدئو است و از روی یک ویدئو یا عکس سه بعدی دیگری فیلم نمی گیرد.
دقت تطبیق ویدئو فرد و عکس کارت ملی شخص ۱۰۰ درصد است، در واقع پلتفرم یوآیدی فردی را به اشتباه احراز هویت نخواهد کرد. ولی ممکن است ویدئو سلفی فرد با عکس کارت ملی، به علت پایین بودن کیفیت عکس کارت ملی، مطابق نباشد که خطایی معادل ۳درصد رخ خواهد داد و شخص را احراز هویت نکند. قابلیت‌هایی که توسط یوآیدی ارائه می‌شود برای سازمان‌هایی مانند اپراتورها، بانک‌ها، بورس، سازمان‌های ارائه دهنده خدمات ویزا، بیمه‌ها، سازمان‌های بهداشت ودرمان، استارتاپ های حوزه فین‌تک، رمز ارزها که نیاز به امنیت بالا دارند، بسیار کاربردی است. یوآیدی در حال حاضر به‌صورت B2B خدمات خود را ارائه می‌دهد.
ایده یوآیدی از چه زمانی شکل گرفت؟
ایده یوآیدی از سال ۹۴ شکل گرفت و درسال ۹۵ تحقیق‌وتوسعه آن انجام شد و در سال ۹۸ از یوآیدی رونمایی شد. داستان از آنجا شروع شد که ما یک حلقه مشورتی مطالعاتی بودیم که به نهادهای سیاست‌گذار مانند کمیسیون اجتماعی و دولت الکترونیک نهاد ریاست جمهوری، راه‌حل‌های دولت الکترونیک ارائه می‌دادیم. در این حلقه‌ها از هر مسیری می‌رفتیم به مشکل بزرگ احراز هویت برمی‌خوردیم. به این نتیجه رسیدیم که تا زمانی که افراد هویت دیجیتال نداشته باشند، عملا هر کاری در فضای مجازی یا تقلب است و یا می‌تواند تقلب تلقی شود.
برای اثبات این ادعا بنده ابتدای سال ۹۷ اقدام به افتتاح حساب در همه بانک‌ها کردم و از تمامی فرآیندهای ثبت‌نام عکس گرفتم و بیشتر اطلاعات را به عمد اشتباه وارد کردم و روز بعد در این زمینه مقاله‌ای نوشتم تحت عنوان «در بانکداری الکترونیک چه می‌گذرد؟» که در روزنامه شرق مورخ ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۶ به چاپ رسید. در این مقاله اثبات کردم هیچ کدام از اطلاعاتی که بانک‌ها می‌گیرند ایجاد هویت دیجیتال نمی‌کند و احراز هویت واقعی انجام نمی‌شود. بسیاری از فرم‌های بانکی کاملا بی‌فایده است و درنهایت استعلامی هم انجام نمی‌شود. به این نتیجه رسیدیم که بالاخره یک نفر باید در حوزه احراز هویت دیجیتال به‌صورت جدی وارد عمل شود و تصمیم گرفتیم در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم. حوزه های رگ‌تک که بیشتر وظیفه ایجاد تطابق‌پذیری کاربر با قوانین را دارد، در ایران به دلیل نداشتن بیزینس‌مدل‌های شفاف، مبهم است و بازار خوبی هم ندارد. در واقع اقدام برای احراز هویت دیجیتال خدمتی عمومی است که مردم ضرورتی نمی‌بینند برای آن هزینه کنند. به این دلیل که بیزینس‌مدل‌های شفافی ندارند، مورد استقبال قرار نمی‌گیرند و بخش خصوصی هم کمتر بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند.
مشتریان اصلی این خدمات چه کسانی هستند؟
در حال حاضر بانک‌ها، اپراتورها و استارتاپهای مهم کشور مشتریان اصلی ما هستند. با ۳ بانک مهم به صورت قطعی به تفاهم رسیده‌ایم و اعلام سرمایه‌گذاری هم کرده‌اند. کارگزاری‌های بورس با ما وارد مذاکره شده‌اند و سازمان بورس هم برای استفاده از سیستم e-KYC اعلام آمادگی کرده است. همچنین دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای، دانشگاه تهران و پردیس منابع طبیعی کرج نیز برای استفاده از خدمات یوآیدی وارد قرارداد شده‌اند. با تاکسی‌های اینترنتی و سایت‌های آگهی نیز در حال رایزنی هستیم.
از زمانی که شروع‌به کار کردید چه چالش‌هایی داشتید؟
معاونت علمی ریاست جمهوری برای شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان گروه‌بندی خاصی دارد. ولی شاخه‌های داده‌کاوی وهویت دیجیتال به‌عنوان علم در این گروه‌بندی قرار نداشت. برای اثبات دانش تلقی شدن داده‌کاوی و هویت دیجیتال به این معاونت، زمان زیادی صرف شد. از سوی دیگر سرمایه‌گذار در حوزه B2B و رگ‌تک به‌سختی سرمایه‌گذاری می‌کند. مشکل بعدی این بود که دولت به‌شدت بر روی رگ‌تک حساسیت دارد واین حساسیت ناشی از نبود دانش در این زمینه است. دولت در رابطه با اجرایی شدن طرح احراز هویت توسط بخش خصوصی به‌شدت مقاومت می‌کرد.
برای حل این مشکلات چه کردید؟
اولین اقدام رایزنی بود. ما شروع کردیم به گفتمان‌سازی و برگزاری همایش و سمینار تا مستقیم و رودررو با مقامات و مسئولین صحبت کنیم و خود من تاکنون ۷۰ مقاله در حوزه هویت دیجیتال نوشته‌ام.
با وجود مشکلاتی که برای جذب سرمایه وجود دارد، شما جذب سرمایه داشته‌اید؟
ما ابتدا با پول شخصی و ضمانت دانشگاه و شرایط حداقلی کار را شروع کردیم. ولی کم‌کم استارتاپ‌ها سراغ ما آمدند و وضعیت بهتر شد. یک‌سال بعد از شروع کار یک شرکت تجاری در زمینه طیور به عنوان سرمایه‌گذار با ما همکاری کرد.
اکنون به نقطه سر‌به سر رسیده‌اید؟
خیر. از آنجایی که بیزنس‌های B2B یکباره جهش دارند، ما تا انتهای سال ۹۸ نقطه سربه‌سر را رد خواهیم کرد.
چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟
فعلا با بانک‌ها، بیمه، بورس و دانشگاه‌ها تا انتهای سال قرارداد می‌بندیم و مهم‌تر از همه ورود به اکوسیستم بهداشت‌ودرمان است. در دنیا هم هویت دیجیتال در حوزه سلامت بسیار حائز اهمیت است چون در این زمینه تقلب زیادی انجام می‌شود. هدف مهم ما تمرکز بر روی بیمه، بهداشت و درمان است.
درباره اکوسیستم استارتاپی ایران چه نظری دارید؟
احراز هویت برای استارتاپ‌ها هزینه سربار است. برای آن‌ها به‌صرفه این است که از خدمات برون‌سپاری شده در این زمینه استفاده کنند. استارتاپهای ما در حال حاضر خوب توسعه پیدا می‌کنند اما همیشه جرات توسعه چند آفت مهم دارد که یکی عدم پختگی است. دیگر اینکه استارتاپهای زیادی در حال فعالیت موازی هستند و علاوه بر این‌ها، به دلیل افزایش تقاضا در زمینه نیروی انسانی متخصص و برنامه‌نویس، هزینه تامین نیروی انسانی افزایش داشته و در نتیجه هزینه‌های عملیاتی استارتاپ‌ها نیز افزایش می‌یابد. در ادامه این روند، بیزینس‌مدل استارتاپ‌ها بهم می‌ریزد و احتمالا با شکست روبرو می‌شوند. چند سال آینده هم سرمایه‌گذاران کلا سراغ این بخش‌ها نخواهند آمد.
شما چه انتظاری از سازمان‌های دولتی دارید؟
دولت نیاز بسیاری به مشورت و دیدگاه‌های کارشناسانه دارد. ولی برای درخواست راهنمایی و مشورت از بخش خصوصی تلاشی نمی‌کند. بخش خصوصی این مسیر را رفته و راه را می‌شناسد. بسیاری از سازمان‌های دولتی هنوز نتوانسته‌اند ارتباط درستی با استارتاپ‌هایی که به نیازهای آن‌ها پاسخ می‌دهند، داشته باشند.
رگ تک چی هست؟
چرا شبیه لشکر شکست خورده افتادید همتون؟
رگ تک آینده فین تک هست اما کسی توی اکوسیستم استارتاپ های ایران حواسش به این حوزه نی