راه و چاه توسعه استارتاپ‌های بلیت‌فروش
گفت‌وگو با حامد ساجدی، نایب‌رئیس انجمن VC
استارتاپ‌های فعال در حوزه بلیت‌‌فروشی آنلاین مثل همه استارتاپ‌ها باید برخی نکات حیاتی در کسب‌و‌کارشان را رعایت کنند تا در مسیر توسعه قرار بگیرند. این نکات مطرح شده حاصل سالیان سال تجربه فعالیت در اکوسیستم استارتاپی است که می‌تواند چراغ راه فعالان استارتاپی در این حوزه باشد.
دکتر حامد ساجدی، ۴۶ ساله و دانش‌آموخته دکترای الکترونیک و هیئت‌علمی دانشگاه و صاحب سه اختراع و مقالات متعدد در مجلات معتبر داخلی و خارجی است. او از ابتدای سال ۹۱، مدیرعامل شرکت شناسا به‌عنوان vc گروه مالی پاسارگاد است که شتاب‌دهنده تریگ‌اپ و پلتفرم جمع سپاری مالی را نیز در زیرمجموعه خود دارد موسس شرکت طنین‌پرداز، یک شرکت دانش‌بنیان در حوزه توان‌بخشی شنوایی است.
این فعال حوزه نوآوری و استارتاپ همچنین به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره صندوق توسعه زیست‌فناوری کشور، نایب‌رئیس انجمن VC و نایب‌رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه انجمن‌های نوآوری و کارآفرینی کشور فعالیت دارد. او به بازار مطلوب توسعه استارتاپ‌ها در حوزه بلیت‌‌فروشی آنلاین اشاره می‌کند و تاکید دارد که در این مسیر باید استارتاپ‌ها از برخی خطاهای رایج در اکوسیستم استارتاپی برحذر باشند.
با توجه به استقبال بالای قشر تحصیلکرده و جوان جامعه به سمت راه‌اندازی استارتاپ‌های مختلف، به نظرتان آیا ظرفیت اکوسیستم استارتاپی کشور به‌گونه‌ای هست که بتواند اشتغال گسترده‌ای برای این گروه از جوانان دانش‌آموخته ایجاد کند؟
علاوه بر همه اتفاقات خوبی که طی سال‌های اخیر در اکوسیستم استارتاپی افتاده است، بدیهی است، همچنان ظرفیتهای خیلی جدی در حوزه سرویس‌های آنلاین، پلتفرمی یا سکومحور وجود دارد. به عبارت دیگر، باوجود فعالیت‌هایی که تا به امروز در این اکوسیستم انجام شده، هنوز فاصله زیادی تا اشباع‌شدن بازار وجود دارد که همین مسئله می‌تواند فرصت خوبی برای رشد و اشتغال باشد. درواقع می‌توانیم این نگاه پلتفرمی را در کسب‌وکارهای سنتی هم به‌کار گیریم.
آنچه باید به آن توجه کرد این است که خیلی از این حوزه‌ها، ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود را دارند که نگاه صرفا فناورانه منجر به موفقیت آن‌ها نمی‌شود، بنابراین لازم است ابزارهای فناورانه شناخته و از آن مهم‌تر ظرافت‌های آن حوزه کشف شود و فاکتورهای بحرانی آن، موردبررسی قرار گیرد تا به موفقیت دست پیدا کنیم.
وجود نمونه‌های موفق جهانی و حتی ملی، این احساس را در جوان‌ترها ایجاد می‌کند که یک فرصت خوب و البته به‌ظاهر سهل برای راه‌اندازی استارتاپ‌ها وجود دارد. در حالی که باید در نظر داشت در خود کسب‌وکارها ظرافت‌های خاصی وجود دارد و زیرساخت‌های هر کسب‌وکار نوپا هم ممکن است چالش‌برانگیز باشد، بنابراین این طور نیست که هر تیم کم‌سابقه و کم‌تجربه‌ای بتواند به حوزه استارتاپ‌ها ورود پیدا کند و انتظار موفقیت‌های مثال‌زدنی داشته باشد.
امروزه مثلا با شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم. خیلی از جوانان علاقه‌مند هستند که شبکه اجتماعی برای خود راه‌اندازی کنند، اما آیا زیرساخت‌های سخت‌افزاری پشتیبان آن که درواقع یک سرویس قابل‌اعتماد و مطمئن داشته باشد، می‌توانیم فراهم کنیم. بنابراین برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار موفق نباید تنها به‌ظاهر یک سرویس توجه کرد.
به نظرتان در حوزه بلیت فروشی آنلاین، ظرفیتی برای توسعه اکوسیستم های استارتاپی در ایران وجود دارد؟
گردشگری حوزه‌ای است که خیلی جای کار و توسعه دارد و مردم کشور بسیار به این صنعت علاقه‌مندند. نبود اطلاعات کافی در مورد تنوع گردشگری و کمبود ابزارهای نوین برای بهره‌مندشدن از فرصت‌های جدید گردشگری موجب شده است که یکسری روش‌‌ها و مسیرهای تکرارشده و غیرنوآورانه را در صنعت گردشگری تکرار کنیم. این در حالی است که اگر مردم بدانند که چه ظرفیتهای دیگری در صنعت گردشگری وجود دارد و ابزار دسترسی به این ظرفیت‌ها ایجاد شود، احتمالا این حوزه خاص می‌تواند جای رشد چشمگیری در اکوسیستم استارتاپی کشور داشته باشد.
در این راستا باید بدانیم که شناخت اکوسیستم هر حوزه کاری خیلی اهمیت دارد. ما در هر حوزه شغلی، بازیگران و ذی‌نفعان متنوعی داریم. ذات تزریق راه‌حل نوآورانه به یک کسب‌وکار سنتی قابل‌ارتقا، موجب تغییر جدی در چهره آن سیستم می‌شود. پس باید این آمادگی را داشته باشیم که حرکت جدید در مسیر افزایش استارتاپ‌های فعال در حوزه بلیت‌‌فروشی آنلاین یکسری تلاطم و تغییر در فضای سکون و آرامش این بازار ایجاد کند که طبیعتا یکسری مخالفت‌ها را هم با خود به همراه خواهد داشت. این اتفاق ممکن است با توسعه استارتاپ‌ها در حوزه‌های مختلف نیز ایجاد شود.
در مسیر توسعه اکوسیستم استارتاپی در حوزه بلیت‌‌فروشی آنلاین باید در نظر داشته باشیم که اگر ما تعاملات دانشی و کسب‌وکاری بین اجزای مختلف یک اکوسیستم را به‌درستی ندانیم و این دادوستدها وجود نداشته باشد، راهکاری که ارائه می‌کنیم نیز مناسب نخواهد بود.
نبود اطلاعات کافی در مورد تنوع گردشگری و کمبود ابزارهای نوین برای بهره‌مندشدن از فرصت‌های جدید گردشگری موجب شده یکسری روش‌‌ها و مسیرهای تکرارشده و غیرنوآورانه را در صنعت گردشگری تکرار کنیم
نقش مراکز نوآوری را در حمایت از استارتاپ‌های فعال در حوزه بلیت‌‌فروشی آنلاین و به‌طور کلی در حمایت از اکوسیستم استارتاپی کشور ، چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما در موج اولی که در فضای استارتاپی داشتیم، خیلی وقت‌ها یک فضای تشویق‌کننده برای جوانان خوش‌فکر و کارآفرین ایجاد کردیم که آن‌ها ایده‌هایشان را مطرح کنند. همین باعث شد که جو گسترده و خوبی شکل گیرد. آنچه که به‌نوعی ناراحت‌کننده بود این بود که خیلی اوقات، این جوانان راه‌حل‌هایی برای حل مسائل ارائه می‌کردند که حتی به فرض موفقیت در حل مسئله، به‌خاطر کوچک‌بودن مسئله انتخابی، بازدهی چندانی نداشت. مثلا گاهی بخش‌هایی از کسب‌وکارهایی را هدف می‌گرفتند که حجم بازار زیادی نداشت، اما در مقابل، بخش‌های دیگری که گردش مالی بزرگ‌تری داشتند، مورد غفلت قرار می‌گرفت.
در این بین مراکز نوآوری که در کنار یک سازمان یا نهاد اقتصادی بزرگ شکل می‌گیرند، باید هدایتگر استارتاپ‌ها باشند. درواقع باید ظرفیتهای توسعه اکوسیستم استارتاپی در حوزه‌های مختلف شناسایی شود تا استارتاپ‌ها کمی هدفمندتر به آن حوزه‌ها ورود پیدا کنند.
درواقع به‌جای اینکه صرفا ایده‌های مستقل استارتاپ‌ها در مراکز نوآوری شنیده و تقویت شود، سرفصل‌های موضوعی مختلف برای حل چالش‌های سازمان‌ها تعریف شود و پذیرش استارتاپ‌ها و دریافت مشاوره در همین مسیر اتفاق بیفتد.
به عبارت دیگر، نوآوری درون‌سازمانی را به نوآوری باز و برون‌سازمانی توسعه دهیم. باید برای ارائه راه‌حل‌های نوآورانه به پتانسیل بی‌حدومرز جوانان خوش‌فکر بها داده شود. با این رویکرد، مراکز نوآوری می‌توانند هدایتگر استارتاپ‌ها باشند و به تکمیل زنجیره ارزش کسب‌وکارهای اصلی هم کمک کنند.
در این میان، معضلی که هنوز در اکوسیستم استارتاپی ایران وجود دارد این است که راندهای بعدی سرمایه‌گذاری تقویت نشده است. با توجه به اینکه بازار سرمایه ما هنوز آمادگی پذیرش این تعداد از استارتاپ‌ها را ندارد، راه‌حل مناسب می‌تواند تقویت تقاضای ادغام و اکتساب توسط کسب‌وکارهای بزرگ‌تر برای ورود استارتاپ‌ها به زنجیره ارزش‌شان باشد. با این کار، کسب‌وکارها به‌جای اینکه با یک تیم حرفه‌ای درون‌سازمانی به حل مسئله بپردازند، از طریق مراکز نوآوری‌شان باید به جمع‌آوری ایده‌های مختلف و خلاقانه از تیم‌های مختلف برون‌سازمانی بپردازند. به عبارت دیگر باید مفهوم نوآوری باز را عملیاتی کنیم.
مطالب مرتبط را بخوانید:
«فلایتیو در سفر» راه افتاد می‌خواهیم برند بزرگ بازار گردشگری باشیم آینده از آن استارتاپ‌های ارزآور است
در شرایطی که بخش بزرگی از اقتصاد ما همچنان دولتی است و بسیاری از اهرم‌های پیشبرد توسعه اقتصادی در نزد دولت است، در این شرایط اینکه به دولت بگوییم بهتر است برای شتاب توسعه کسب‌وکارها خود را کنار بکشد و حضور مداخله مستقیم کم‌رنگ‌تری داشته باشد، اصلا خواسته غیرمنطقی نیست. درواقع دولت باید به وظیفه اصلی‌اش که تسهیل کردن شرایط کسب‌وکار است بپردازد، اما آنچه که نباید مغفول بماند این است که هر مجموعه‌ای با هر فعالیت توسعه‌ای، نشانه‌هایی از ژن آن نهاد در هر فعالیتش پایدار خواهد بود. به عبارت دیگر، از دل هر سازمانی، معلوم است که چه چیزهایی می‌تواند متولد شود.
اگر ما درباره ضرورت یک فضای نوآورانه جدید در فضای کسب‌وکار صحبت می‌کنیم، در این شرایط اگر سازمانی بخواهد با همان ژن‌های یک سیستم دولتی فعالیت و به آن بسنده کند، نباید انتظار داشت که اتفاق ویژه‌ای در آن سازمان بیفتد، بنابراین دولت باید فرایند توسعه کسب‌وکارهای نوپا را تسهیل کند و مراقب باشد که ژن دولتی به کسب‌وکارهای استارتاپی وارد نشود، زیرا ژن فعالیت استارتاپی باید جسور، بی‌پروا و بی‌حدومرز باشد.
