رشد ۱۲ درصدی بازار فروش آنلاین آثار هنری
گزارش سالانه تجارت آنلاین هنر که توسط سازمان بیمه‌ی Hiscox منتشر می‌شود، حاکی از این است که در سال ۲۰۱۷، فروش آنلاین آثار هنری و اقلام کلکسیونی با ۱۲ درصد افزایش به ۴.۲۲ میلیارد دلار رسیده، هرچند سرعت این رشد کمی کاهش یافته و سهم کلکسیونرها از فروش آنلاین کمتر شده است.
Hiscox، گزارش خود را بر اساس داده‌های موسسه آنالیز بازار آرت تاکتیک تنظیم کرده و شرح می‌دهد که نرخ رشد ۱۲ درصدی سال ۲۰۱۷، نسبت به رشد ۱۵ درصدی سال ۲۰۱۶ و رشد ۲۴ درصدی سال ۲۰۱۵ نزول کرده است.
بااین‌حال کلر مک اندرو، کارشناس اقتصاد هنری و نویسنده گزارش «بازار هنر ۲۰۱۸» که ماه مارس گذشته در نشریه‌ی یوبی‌ا‌س و بازل منتشر شد، تصویر دیگری از بازار آثار هنری ارائه می‌دهد. او در این گزارش فروش آنلاین آثار هنری و عتیقه‌جات را در سال ۲۰۱۷ حدود ۵.۴ میلیارد دلار برآورد می‌کند که ۱۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۶ است.
به عقیده رابرت رید، رئیس بخش هنری شرکت Hiscox، افت سرعت رشد بازار، ناشی از پروسه گذار یک بازار نوظهور به بازاری ساختاریافته‌تر است. او می‌گوید: «رشد آهسته بازار آنلاین هنرهای زیبا، کاملاً طبیعی است. ما شاهد مرحله بلوغ بازار هستیم و اغلب کسب‌وکارها به پایداری رسیده‌اند. فاز بعدی بازار نیز شامل ثبات بیشتر و همچنین حل مشکل همیشگی عدم شفافیت قیمت‌ها خواهد بود که برای جذب مشتریان بیشتر، ضروری است.»
شرکت Hiscox داده‌های گزارش تحلیلی خود را از پاسخ‌های ۸۳۱ نفر از خریداران هنری که در لیست پستی آرت تاکتیک ثبت‌نام کرده بودند، ۱۳۰ گالری و نمایندگی مجاز، و همچنین مصاحبه با ۴۵ نماینده از ۶۶ پلتفرم آنلاین فعال این حوزه، جمع‌آوری کرده است.
علیرغم کاهش نرخ رشد، گزارش فوق راه را برای امیدواری آتی باز می‌گذارد. بیش از نیمی از پاسخ دهنگانی که خود را به‌عنوان خریدار آنلاین آثار هنری معرفی کرده‌اند، اظهار می‌کنند که در سال ۲۰۱۸، اقلام هنری بیشتری را به‌صورت آنلاین خریداری خواهند کرد.
تغییر عادت‌های خرید کلکسیونرهای جوان
از طرف دیگر، ممکن است کاهش سرعت رشد فروش، از افت مشارکت افرادی ناشی شود که پیشنهاد آنلاین ارائه می‌دهند (در مزایده‌ها شرکت می‌کنند). طبق آمار، در سال ۲۰۱۷، ۴۳ درصد از مشتریان آثار هنری اعلام کرده بودند که خرید خود را آنلاین انجام می‌دهند، درحالی‌که در سال ۲۰۱۶ این نرخ به ۴۹ درصد می‌رسید. سال گذشته تقریباً نیمی از مشتریان بزرگ، یعنی افرادی که سالانه بیش از ۱۰۰ هزار دلار بابت خرید (آنلاین و آفلاین) اقلام هنری هزینه می‌کنند، محصولات موردنظر خود را به‌صورت آنلاین خریداری کرده‌اند که این نرخ نسبت به سال ۲۰۱۶ تغییری نکرده است.
اما جالب اینجاست که تمایل به خرید آثار هنری در میان افراد زیر ۳۵ سال، که مصرف‌کنندگان تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر محسوب می‌شوند، از ۴۴ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۳۶ درصد در سال ۲۰۱۷ کاهش پیداکرده است. این گروه از مشتریان غالباً برای خریدهای خود، بجای شرکت در حراجی‌های مستقل آنلاین، به پورتال‌هایی مراجعه می‌کنند که میزبان گالری‌های متنوع‌اند. نتیجه اینکه در سال ۲۰۱۷، حدود ۴۵ درصد از مشتریان زیر ۳۵ سال به پورتال‌های آنلاین هنری مراجعه کرده‌اند، درحالی‌که این آمار در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۹ درصد اعلام‌شده بود.
صعود شگفت‌انگیز هریتج
درمجموع، بازار هنرهای زیبا در سال ۲۰۱۷ سال خوبی را پشت سر گذاشت و خانه‌های حراجی، درآمدزایی مطلوبی داشتند. همان‌طور که گزارش سالانه نشریه آرت تاکتیک اشاره می‌کند، در این سال مجموع فروش آنلاین و زنده سه کسب‌وکار بزرگ این صنعت یعنی کریستیز، ساتبیز و فیلیپس، ۲۵ درصد افزایش‌یافت. فروش آنلاین که معمولاً اقلام ارزان‌‌تری را شامل می‌شود، نرخ رشد پایین‌تری را معادل با ۱۵.۶ درصد تجربه کرد. هرچند رهبر بازار آنلاین، هریتج است که در طول دو – سه سال اخیر، رکورد «فروش کل و نرخ رشد سالانه« همه خانه‌های حراجی را شکسته است. فروش هریتج در سال ۲۰۱۷، با ۲۵.۸ درصد افزایش به ۴۳۸ میلیون دلار یعنی دو برابر درآمد ۲۱۵ میلیون دلاری کریستیز رسید.
مردم خواهان شفافیت قیمت‌ها هستند
در یکی از نظرسنجی‌های نهایی، ۹۰ درصد از خریداران جدید گفتند که شفافیت قیمت‌ها مهم‌ترین فاکتور خرید آنلاین آن‌ها است. در این گزارش آمده است: «اگرچه کلکسیونرهای امروزی عادت دارند پروسه‌های قیمت‌گذاری را محرمانه و مبهم نگه‌دارند، ولی این روند برای مشتریان جدید قابل‌پذیرش نیست.» این گزارش اشاره می‌کند که ماهیت محرمانه بازار هنر، امید به شکل‌گیری یک سیستم کاملاً شفاف را کمرنگ می‌کند. بااین‌حال تصمیم موسسه کریستیز مبنی بر انتشار نتایج نهایی حراجی‌های آنلاین، گامی بزرگ در جهت بهبود شرایط فعلی است و به مشتریان جدید اجازه می‌دهد پیش از هر اقدامی، پیشینه قیمت‌های یک هنرمند را چک کنند.
قدرت اینستاگرام
اینستاگرام تنها پس از دو سال، فیس‌بوک را به‌عنوان پلتفرم اجتماعی موردعلاقه گالری‌ها کنار زد. در آغاز سال ۲۰۱۶، گالری‌ها گفته بودند که فقط از دو پلتفرم برای پروموشن آثار خود استفاده می‌کنند که از این بین، فیس‌بوک با محبوبیت ۵۶ درصدی در رده اول قرار داشت. اما ابتدای سال ۲۰۱۸، فقط ۳۱ درصد از آن‌ها معتقد بودند که فیس‌بوک بهترین ابزار آگاهی بخشی است و ۶۲ درصد دیگر، قویاً بر این باور بودند که اینستاگرام مؤثرترین پلتفرم محسوب می‌شود. به‌علاوه اینستاگرام محبوب‌ترین پلتفرم کلکسیونرهای زیر ۳۵ سال نیز به شمار می‌رود، چنانکه ۷۹ درصد از آن‌ها گفته‌اند که هنرمندان جدید را در اینستاگرام کشف می‌کنند و ۸۲ درصد نیز تأکید کرده‌اند که رابطه خود را با هنرمندانی که از قبل می‌شناختند، از طریق این پلتفرم حفظ می‌کنند.
گزارش Hiscox، نگاهی به مؤسسات و چهره‌های هنری مشهوری دارد که بیش از همه دنیای اینستاگرام را تحت نفوذ خود قرار داده‌اند. موزه هنرهای مدرن با ۳.۳ میلیون فالوئر، جایگاه نخست را در میان مؤسسات هنری از آن خود کرده و پس از آن موزه هنر متروپولیتن با ۲.۳ میلیون فالوئر و موزه تیت با ۲.۱ میلیون فالوئر در جایگاه بعد قرار دارند. هنرمندانی نظیر بنسکی، شپرد فایری و KAWS، هر یک با بیش از یک میلیون فالوئر، مهم‌ترین هنرمندان تأثیرگذار اینستاگرام هستند. ضمن اینکه دیمین هرست نیز با ۳۸۱ هزار فالوئر در گروه اینفلوئنسرهای هنری اینستاگرام قرار می‌گیرد. محبوبیت هرست پس از آنکه شخصاً کپشن‌نویسی پست‌هایش را آغاز کرد و پشت‌صحنه برخی از آثارش را به اشتراک گذاشت، بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت.
آینده روشن خرید آنلاین
Hiscox در پایان گزارش خود نتیجه‌گیری می‌کند که فروش آنلاین آثار هنری تا پنج سال آینده به رشد خود ادامه می‌دهد و تا سال ۲۰۲۳ تقریباً به ۸.۲۳ میلیارد دلار خواهد رسید. البته شواهد نشان می‌دهند که این برآورد تا حدی محافظه‌کارانه است. این شرکت در سال ۲۰۱۴ پیش‌بینی کرده بود که ارزش فروش آنلاین اقلام هنری تا سال ۲۰۱۸، به ۳.۷۶ میلیارد دلار می‌رسد.
ما تنها با رسم یک گراف ساده، می‌توانیم بهبود شرایط بازار آنلاین را درک کنیم: سال گذشته، تنها ۲۹ درصد از خریداران زیر ۳۵ سال اعلام کرده بودند که بین خرید آنلاین یا فیزیکی آثار هنری، تمایزی قائل نمی‌شوند. درحالی‌که نیمی از پاسخ‌دهندگان ترجیح می‌دادند در فضای فیزیکی خرید کنند. یک سال بعد، آمار خریدارانی که معتقد بودند گالری‌های فیزیکی و آنلاین ترجیحی به یکدیگر ندارند، به ۴۲ درصد افزایش‌یافته بود. هر جا که هنر حضورداشته باشد، نسل آتی آن را رها نخواهند کرد.
ترجمه: عماد عزتی