مدیرعامل ایوند: کشور به ما نیاز دارد
گفت‌وگو آی‌چیزها با حمیدرضا احمدی، بنیان‌گذار استارتاپ ایوند
در روزهایی که بسیاری از کارآفرینان به این باور رسیده‌اند که مهاجرت تنها راه نجات کسب‌وکارشان است، حمیدرضا احمدی از ماندن و ساختن می‌گوید. احمدی تحصیلات اولیه خود را در کانادا گذرانده و دانش آموخته علوم کامپیوتر از کالج کویین نیویورک است. او 38 سال دارد و جزو خوش‌اخلاق‌ترین افراد این اکوسیستم است. بعد از پایان تحصیلاتش به ایران برگشت تا نقشی در تبیین گفتمان استارتاپی ایفا کند. او که جزو اولین‌‌های حوزه استارتاپی است کار خود را با کانون کارآفرینی شروع کرد و تلاش‌هایش را در برگزاری نخستین رویدادهای استارتاپی نیز نمی‌توان نادیده گرفت. بعد از مدتی شروع به برگزاری رویداد هفتگی رایگان همفکر کرد که نشان از دغدغه‌‌های او برای شکل‌گیری این اکوسیستم دارد. در حال حاضر احمدی را به عنوان بنیان‌گذار استارتاپ ایوند می‌شناسند. با او به گفت‌وگو نشستیم تا برایمان از آشنایی خود با اکوسیستم تا راه‌اندازی استارتاپ ایوند بگوید.
ایده اولیه استارتاپ ایوند چگونه به ذهن‌تان رسید؟
سال 91 با ورود استارتاپ‌ویکند به کشور، مسئول برگزاری رویدادها و جشنواره وب و موبایل بودم. در همین راستا با تجربه‌هایی که در این زمینه کسب کرده بودم، در کانون کارآفرینی برنامه‌ای نوشتم که در یک صفحه رویدادها را معرفی و کنترل می‌کرد.
با دیدن نمونه‌های خارجی چنین رویدادی، فکر کردم این برنامه خود می‌تواند نوعی کسب‌وکار باشد. دو سال به‌صورت پاره‌وقت روی آن کار کردم و سال 94 با جذب سرمایه اولیه، تیمی تشکیل دادیم و استارتاپ ایوند ، کار خود را شروع کرد.
در مورد آشنایی‌تان با نتورک توضیح دهید.
با توجه به اینکه رشته تحصیلی من در دانشگاه نرم‌افزار بود، کتاب‌های زیادی درباره این موضوع مطالعه می‌کردم و چند پروژه انجام داده بودم. از سوی دیگر، همیشه ایده راه‌اندازی یک استارتاپ یا کسب‌وکار تکنولوژی‌محور را در ذهن داشتم. با توجه به اینکه مردم ایران هنوز نیازهای بی‌پاسخ زیادی دارند، فرصت‌های خوبی برای ایده‌پردازی و راه‌اندازی استارتاپ‌ها وجود دارد.
سال91 بود که زمزمه‌های ورود استارتاپ‌ویکند به ایران به گوشم رسید، درباره‌اش تحقیق کردم و رویداد جالبی به‌نظر آمد. در شهریور91 که اولین رویداد استارتاپ‌ویکند برگزار شد، به‌صورت داوطلبانه در آن شرکت کردم و در نهایت وارد تیم برگزاری شدم. به‌دنبال آن، سال بعد رویدادهای کارآفرینی از جمله استارتاپ‌ویکند جزئی از برنامه‌های کانون کارآفرینی ایران شد و بعد از مدتی من به‌عنوان مدیرعامل آن منسوب شدم. همیشه به اکوسیستم استارتاپی علاقه داشتم، در رویدادهای کارآفرینی، نتورک موردنیاز استارتاپ خود را ساختم و دو سال بعد هم آن را راه‌اندازی کردم.
نقش سرآوا در مشخص‌شدن مسیر استارتاپ‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت، ولی امروز شرکت‌های سرمایه‌گذاری دیگری هم فعال هستند. اگر سرآوا بگوید که دیگر قصد سرمایه‌گذاری نداشته و بر نتیجه استارتاپ‌هایی است تاکنون روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده، متمرکز است، این تصمیم در بازه زمانی فعلی تاثیری در اکوسیستم نخواهد داشت. چون استارتاپ‌ها می‌توانند دست‌کم به 5 شرکت دیگر برای جذب سرمایه مراجعه کنند. برای مثال، ایوند برای راند سوم از صندوقهای سرمایه‌گذاری دیگر سرمایه جذب کرده است.
اولین کسانی که وارد اکوسیستم شدند چه کسانی بودند؟
محسن ملایری و شایان شلیله جزو نخستین کسانی بودند که می‌گفتند باید اکوسیستم استارتاپی، شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران شکل بگیرند. چیزهای زیادی از آن‌ها یاد گرفتم. فکر می‌کنم خود من هم با برگزاری رویدادهای مختلف، در شکل‌گیری روابط در اکوسیستم نقش موثری داشتم. برای مثال، قبل از برگزاری این رویدادها، بنیان‌گذاران استارتاپ‌هایی مانند آپارات، دیجی‌کالا، نت‌برگ، زرین‌پال و تخفیفان اعضای یک خانواده بودند.
اما این که بتوانند برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود از اعضای خانواده کمک بگیرند، برای همه امکان‌پذیر نبود و برگزاری رویدادهای کارآفرینی باعث بزرگ‌تر شدن این حوزه و آشنایی بیشتر افراد با هم شد. امروزکمتر کسب‌وکارهای خانوادگی را در اکوسیستم استارتاپی می‌بینیم.
از اولین اکوسیستم صحبت کردیم. از دید شما تاثیرگذارترین افراد امروز اکوسیستم همان اولین‌ها هستند یا افراد دیگری را موثرتر می‌دانید.
ملایری و شلیله در شکل‌گیری اکوسیستم نقش بسیاری داشتند. به نظر من اکوسیستم انسان‌محور نیست و براساس نیاز جامعه شکل گرفته. همان طور که قبل از آن نیز استارتاپ‌هایی مانند دیجی‌کالا، کافه‌بازار، آپارات و تخفیفان شکل گرفته بودند. ما تنها با برگزاری رویدادها این روند را آسان‌تر کردیم. یعنی کمک کردیم که افراد بیشتری با این حوزه آشنا و وارد این فضا شوند.
با توجه به اینکه شرایط نسبت به چند سال پیش فرق کرده، آیا معتقدید ایران باز هم فرصت‌های خوبی پیش رو دارد؟
بله، به نظر من هنوز هم فرصت‌های زیادی برای فعالیت وجود دارد. به‌یاد دارم که در سال91، افراد با واژه استارتاپ آشنا نبودند و تنها چند شرکت تکنولوژی‌محور داشتیم که آن‌ها هم با ریسک بالایی فعالیت می‌کردند و درباره آینده کاری خود مطمئن نبودند. برای مثال، منطقه آزاد کیش چند دهه پیش فاقد امکانات بود، ولی افرادی با سرمایه‌گذاری در این منطقه، آن را تبدیل به مقصد گردشگری کردند. در اکوسیستم استارتاپی هم همین وضعیت حاکم بود.
نیروی متخصص کم بود و قوانین درستی برای کسب‌وکارها و فیلترینگ وجود نداشت. با اینکه هنوز هم قوانین کسب‌وکاری و شرایط فیلترینگ شفاف نیست، ولی شاهد پیشرفت چشمگیری در این حوزه هستیم. حالا باید از خود بپرسیم که افراد جامعه تشنه تکنولوژی هستند یا خیر. اگر در جامعه‌ای زندگی می‌کردیم که افراد از تکنولوژی بیزار بودند یا سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا هیچ بازخوردی در جامعه نداشتند، می‌‌گفتیم این جامعه گرایش بیشتری به سنت‌گرایی دارد و فعالیت‌های ما ثمری ندارد. استقبال مردم ایران از تکنولوژی نشان می‌دهد که اگر ما نیازها را به‌درستی شناسایی کنیم، می‌توانیم به‌خوبی از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
با توجه به اینکه شما جزو اولین‌ها بودید و از ابتدا شاهد تغییرات و رشد اکوسیستم بودید از دید شما چالش‌های فعلی چیست؟
هر اکوسیستمی چالش‌هایی دارد که در طول زمان تنها شکل‌شان عوض می‌شود و هیچ‌وقت به پایان نمی‌رسد. مهم‌ترین چالشی که ما در برگزاری رویدادها داشتیم، کمبود افراد باتجربه برای انتقال تجربه به افراد تازه‌کار بود. اما به‌مرور تعداد افراد باتجربه بیشتر شد، اگرچه با بزرگ‌ترشدن اکوسیستم و مهاجرت تعدادی از فعالان، باز هم تعداد افراد مجرب کم است.
اما چالشی که همیشه و در هر دوره با آن درگیرهستیم، نداشتن دیتای جامع از کل افراد یک جامعه است. مثلا اینکه بدانیم چند درصد از کاربران در چه گروه سنی از کدام برنامه ایرانی و خارجی استفاده می‌کنند. این اطلاعات به کسانی که به‌دنبال راه‌اندازی کسب‌وکار هستند، دید می‌دهد و از میزان حدس و گمان نادرست می‌کاهد.
ایوند برای شروع از سرمایه‌گذار کمک گرفت؟
ما راند اول و دوم سرمایه را در سال‌های 94 و 95 از سرآوا جذب کردیم و راند سوم سرمایه را در زمستان 97 از صندوقهای سرمایه‌گذاری بهمن و ادونچرز گرفتیم. مبالغی که به‌عنوان سرمایه جذب کردیم کم بود. در استارتاپ ایوند سعی ما بر این است که در همه مراحل تیم خود را یکسان نگه‌داریم و نیازی به سرمایه زیادی نداریم. راند سوم سرمایه را برای ارتقای نسخه موبایل جذب کردیم.
در اکوسیستم استارتاپی هم همین وضعیت حاکم بود. نیروی متخصص کم بود و قوانین درستی برای کسب‌وکارها و فیلترینگ وجود نداشت. با اینکه هنوز هم قوانین کسب‌وکاری و شرایط فیلترینگ شفاف نیست، ولی شاهد پیشرفت چشمگیری در این حوزه هستیم. حالا باید از خود بپرسیم که افراد جامعه تشنه تکنولوژی هستند یا خیر. اگر در جامعه‌ای زندگی می‌کردیم که افراد از تکنولوژی بیزار بودند یا سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا هیچ بازخوردی در جامعه نداشتند، می‌‌گفتیم این جامعه گرایش بیشتری به سنت‌گرایی دارد و فعالیت‌های ما ثمری ندارد. استقبال مردم ایران از تکنولوژی نشان می‌دهد که اگر ما نیازها را به‌درستی شناسایی کنیم، می‌توانیم به‌خوبی از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
با توجه به اینکه مرد اول سرآوا رفته، شایع انحلال این شرکت و آینده مبهم استارتاپ‌های فعال در سرآوا نگرانی‌های زیادی به وجود آورد. از نظر شما این نگرانی‌ها به جا و درست است؟
سرآوا در استارتاپ ایوند سهم دارد و ما از راه دور با هم همکار هستیم. به‌عقیده من، سرآوا در سال91 برای مشخص کردن راه اکوسیستم نقش پررنگی داشت. مثلا با برگزاری رویدادها، تیم‌های استارتاپی شکل گرفتند ولی از همان ابتدا با مشکل سرمایه‌گذاری مواجه می‌شدند.
آقای رحمانی، مدیرعامل سرآوا با ایجاد این شرکت سرمایه‌گذاری به کمک استارتاپ‌ها آمد و در رشد اکوسیستم استارتاپی ایران نقش پررنگی داشت. ولی اکنون تغییر مدیرعامل سرآوا بعد از 10سال تاثیری در عملکرد شرکت‌ها ندارد، زیرا شرکت‌های شکل‌گرفته فردمحور نیستند. شاید در سال‌های نخست این‌گونه تغییرات مسئله مهمی به شمار بیایند، ولی بعد از هشت سال دیگر شرکت‌ها راه خود را پیدا کرده‌اند و تغییر مدیرعامل تاثیری در اکوسیستم ندارد. با توجه به تلاش روابط‌عمومی سرآوا برای پررنگ نشان دادن نقش این شرکت، از دید من در فضای آنلاین در تاکید نقش سرآوا کمی زیاده‌روی شده است.
نقش سرآوا در مشخص‌شدن مسیر استارتاپ‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت، ولی امروز شرکت‌های سرمایه‌گذاری دیگری هم فعال هستند. اگر سرآوا بگوید که دیگر قصد سرمایه‌گذاری نداشته و بر نتیجه استارتاپ‌هایی است تاکنون روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده، متمرکز است، این تصمیم در بازه زمانی فعلی تاثیری در اکوسیستم نخواهد داشت. چون استارتاپ‌ها می‌توانند دست‌کم به 5 شرکت دیگر برای جذب سرمایه مراجعه کنند. برای مثال، ایوند برای راند سوم از صندوقهای سرمایه‌گذاری دیگر سرمایه جذب کرده است.
درکل فکر می‌کنم در بازه زمانی فعلی اکوسیستم استارتاپی ایران، بود و نبود سرآوا به‌جز در استارتاپ‌های خود، تاثیر چشمگیری در اکوسیستم ندارد.
در مورد جلسات همفکر و نقش آن در اکوسیستم کمی توضیح دهید؟
ایده همفکر بعد از برگزاری استارتاپ‌ویکند به ذهنمان آمد. برگزاری استارتاپ‌ویکند که یک رویداد دو روزه بود، وقت و انرژی بسیاری می‌برد. نهایتا ما می‌تواستیم هر دو ماه یک بار این رویداد را برگزار کنیم. از طرفی نتورک شکل‌گرفته در این رویداد اهمیت بسیاری داشت. در نتیجه تصمیم گرفتیم قسمت نتورک را به‌شکل ساده‌تر با اسم همفکر برگزار کنیم. به این صورت که هر چهارشنبه به مدت دو ساعت افراد دور هم جمع شده و با هم آشنا می‌شوند. در همفکر دیگر مانند استارتاپ‌ویکند مهمان، سخنرانی، تدارکات و… وجود ندارد.
تقریبا پنج سال است که همفکر برگزار می‌شود. . هر هفته حدود 100 نفر از افرادی که به کسب‌وکار، استارتاپ‌ها، برنامه‌نویسی و دیزاین علاقه دارند در این جلسات شرکت می‌کنند، با هم آشنا می‌شوند و تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند. به طور میانگین 40 نفر در 20 شهر دیگر نیز در این جلسات شرکت می‌کنند. نتورک پدیده‌ای است که در طولانی‌مدت تاثیر خود را می‌گذارد. برای مثال، من در سال 92 در جلسات همفکر با دو نفرآشنا شدم که الان در ایوند با هم همکار هستیم.
مطالب مرتبط:
چطور نتورکینگ می‌تواند به خلق یک استارتاپ کمک کند؟ ایوند از کانکت رونمایی کرد
ایوند چه خدماتی ارائه می‌کند، در مورد کانکت هم توضیح دهید؟
ایوند یک سامانه آنلاین برای تمام کسانی است که در حوزه برگزاری رویداد فعالیت دارند. برگزارکنندگان رویداد می‌توانند در ایوند، همه بخش‌های مراسم خود از جمله ثبت‌نام، فروش بلیت، مدیریت مالی، صدور بلیت و غیره را مدیریت کنند.
در قابلیت جدید ایوند یا همان کانکت، کاربران می‌توانند پس از ثبت‌نام در یک رویداد، افراد دیگری که در آن رویداد ثبت‌نام کرده‌اند را دیده و با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. این قابلیت اکنون در اپلیکیشن نسخه اندروید ایوند وجود دارد. امیدوارم افراد راحت‌تر با هم ارتباط برقرار کنند و دایره نتورک را گسترده‌تر کنند. همچنین قصد داریم در آینده برنامه های جدیدی علاوه بر *-Top of FormBottom of Formکانکت به ایوند اضافه کنیم. به این صورت که ایوند با توجه به پروفایل افراد و علاقه‌مندی‌هایشان، رویدادهای باکیفیت و مربوطه داخل شهرشان را توصیه می‌کند. درواقع با این کار دیگر نیاز به رجوع افراد به ایوند نیست، چون ما این اطلاعات را هر هفته برای آن‌ها می‌فرستیم.
درباره تعداد کاربران استارتاپ ایوند بگویید و آیا قصد دارید که در آینده وارد فرایند برگزاری رویداد هم شوید؟
اکنون 400 هزار کاربر فعال داریم، البته تعدادی از کاربران هم بدون حساب‌کاربری از ایوند استفاده می‌کنند. در این دو سال بیش از 200 هزار رویداد توسط ایوند معرفی و اطلاع‌رسانی شده است. با توجه به تجربه‌ای که در برگزاری رویدادها دارم، این‌کار به یک تیم حرفه‌ای خوب نیاز دارد و تمرکزمان را روی برنامه و فیچرهایمان قرار دادیم تا ایوند بتواند خدمات بهتری به کاربرانش ارائه دهد.
چالش‌های امروز استارتاپ ایوند چه چیزهایی هستند و رقبای شما چه کسانی هستند؟
ما اکنون از نظر نیروی انسانی کمتر چالش داریم. در سال‌های نخست فعالیت به‌دلیل اینکه افراد در اکوسیستم کم‌تجربه بودند، گاهی با مشکلاتی مواجه می‌شدیم، اما الان تجربه افراد در این زمینه بیشتر شده است. زیرا تجربه بزرگ‌ترین عامل برای پیشرفت برای استارتاپ‌ها است.
رقیب مستقیم که فعالیتش مانند ایوند باشد، ایوند باکس است. البته کمی با بیزنس ما متفاوت است، چراکه تمرکز آن بر کنفرانس‌های بزرگ با تعداد کم است. البته شاید تیوال و تیکت هم بتوانند این رویدادها را اطلاع‌رسانی کنند، اما ایوند به‌طور تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کند. تخصص ایوند در رویدادهای تخصصی اکوسیستم است و برنامه‌ای برای تئاتر و هنر ندارد.
مزیت ایوند نسبت به رقبایش چیست؟
مارکت‌پلیس بزرگ‌تر شده و تعداد شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان نیز بیشتر شده است، بنابراین 10 تا 20 درصد افراد از طریق ایوند ثبت‌نام می‌کنند، دیگران را هم برگزارکننده از طریق تبلیغات جذب می‌کنند. استارتاپ ایوند برای شرکت‌کنندگان رایگان است. رویدادها به دو صورت رایگان و پولی برگزار می‌شوند. پلتفرم به‌صورتی است که رویداد را تعریف می‌کند و 80درصد رویدادها به به‌صورت اتوماتیک در پلتفرم تعریف می‌شود. ولی از میان200 هزار رویداد برگزار شده شاید تاریخ دو مورد از آن‌ها تغییر کند، که آن را هم اطلاع‌رسانی می‌کنیم.
سهم ایوند از بازار چقدر است؟ آیا به نقطه سربهسری رسیدید؟
درباره نقطه سربه سر باید بگویم که بله، ولی اگر بخواهیم امکانات دیگر را اضافه کنیم باید کمی از سودمان بگذریم. سهم ما بالای 50 درصد است، البته نمی‌توان اندازه را تعریف کرد، چون اندازه‌گیری این بازار خیلی سخت است. رویدادهای دانشگاهی داریم که پیش‌تر در خود دانشگاه اطلاع‌رسانی می‌شد، ولی کم‌کم روی پلتفرم ایوند معرفی می‌شوند.
و بگویید آیا وارد بازار بین‌المللی می‌شوید؟
فعلا نه. چون در شرایط فعلی که تحریم هستیم و دلار گران است نمی‌توانیم وارد این بازار شویم. اگر شرایط عوض شود شاید بتوانیم در کشورهای همسایه فعالیت کنیم.