کسب‌وکارهای کوچک با آرزوهای بزرگ
گپی کوتاه با امین فرهنگ، هم‌بنیانگذار فضای کار اشتراکی در استان گیلان
روزگار عوض شده. حجره‌های کوچک ردیف‌شده، بازارهای مسقف، خاطره دور‌ی‌اند در خاطرات نسل پدربزرگ‌‌‌ها و مادربزرگ‌ها. نسل جدید از خرید آنلاین لذت می‌برد و برای دست‌وپا کردن کسب‌وکاری، سراغ فضای کار اشتراکی می‌روند؛ فضایی که هزینه استارتاپها و فریلنسرها را پایین آورده تا کسب‌وکارهای جدید با هزینه کمتری وارد میدان رقابت شوند. امین فرهنگ 23ساله از دیار گیلان تجربه چنین کسب‌وکاری را داشته. دانش‌آموخته مدیریت است و هم‌بنیانگذار فضای کار اشتراکی. هم‌تیمی او مهران عباسی، فوق‌دیپلم کامپیوتر است. این تیم دونفره کامیونتی‌بیلدر یا اجتماع‌ساز هم هستند و رویدادهای مختلفی برگزار می‌کنند. داستانی که از یک‌سال و نیم پیش شروع شد و بهار 98 فعالیتش رسمیت یافت.
فضای کار اشتراکی، کمی از این فضا برایمان بگویید. از اینکه توانایی ارائه چه خدماتی را دارد؟
کسب‌وکار ما جزء استارتاپها نیست، اما در طول فعالیت‌مان به استارتاپ‌های زیادی خدمات ارائه کردیم. به این صورت که فضای کار در اختیار کسب‌وکارهای آنلاین قرار می‌دهیم. جنس کارمان استارتاپی نیست، اما مشتریان ما استارتاپها و فریلنسرها هستند. فضای کار اشتراکی به این شکل است که فردی که قصد دارد برای خود کسب‌وکاری راه بیندازد دیگر نیازی نیست یک دفتر کار اجاره کند، چراکه یک دفتر بزرگی هست که می‌تواند به‌طور اشتراکی با استارتاپها و فریلنسرهای دیگر استفاده کند. در این فضا یکسری امکانات و تجهیزات اداری مثل میز و صندلی، فکس، اینترنت و تلفن وجود دارد که افراد می‌توانند به‌صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه آن‌ها را اجاره کنند و در کل از امکانات یک دفتر عادی بهره‌مند شوند، به این صورت در هزینه استارتاپها و فریلنسرها صرفه‌جویی خواهد شد.
برای ورود به فضای کار اشتراکی‌تان شرایط خاصی نیاز است؟
شرایط خاصی که باعث ایجاد محدودیت برای افراد شود، نه. با افرادی که به ما مراجعه می‌کنند، مصاحبه‌ای انجام می‌شود که در چه حوزه‌ای فعالیت دارند که می‌توانند استارتاپ یا فریلنسر در حوزه برنامه‌نویسی، گرافیک و… باشند. البته افرادی هم داشتیم که در حوزه‌های دیگر فعالیت دارند. به‌عنوان مثال، یک گروه بودند که روی سنسورهای بیوتکنولوژیک پژوهش می‌کردند، بنابراین در مورد انتخاب مشتریان خیلی سختگیری نمی‌کنیم.
فضای کار اشتراکی به این شکل است که فردی که قصد دارد برای خود کسب‌وکاری راه بیندازد دیگر نیازی نیست یک دفتر کار اجاره کند، چراکه یک دفتر بزرگی هست که می‌تواند به‌طور اشتراکی با استارتاپها و فریلنسرهای دیگر استفاده کند. در این فضا یکسری امکانات و تجهیزات اداری مثل میز و صندلی، فکس، اینترنت و تلفن وجود دارد که افراد می‌توانند به‌صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه آن‌ها را اجاره کنند و در کل از امکانات یک دفتر عادی بهره‌مند شوند، به این صورت در هزینه استارتاپها و فریلنسرها صرفه‌جویی خواهد شد
صحبت‌هایتان به این معناست که فیلتر خاصی برای پذیرش استارتاپها ندارید؟
نه. چون اولین فضای کاری اشتراکی بوده که در رشت تاسیس شده، درِ دفتر به روی همه باز است تا از این فرصت استفاده کنند. به این صورت نیست که به‌عنوان مثال، فقط استارتاپ‌های حوزه فین‌تک یا کشاورزی و… را پذیرش کنیم. از آنجایی که تعداد استارتاپها در استان گیلان معدود است، بنابراین خیلی نمی‌توانیم تخصصی روی این موضوع تمرکز کنیم.
معرفی استارتاپها به سرمایه‌گذاران استارتاپ‌هایی که در فضای کار اشتراکی در رفت‌وآمد هستند در فعالیت‌های شما، تعریف شده است؟
یکی، دو مورد بوده که با توجه به سازوکارهای پارک علم و فناوری معرفی کرده‌ایم، اما به‌صورت مستقیم، نه. با توجه به فضایی که ما داریم یک ارزش‌افزوده‌ای برای افراد وجود دارد، چراکه دسترسی به شبکه‌ای از افراد متخصص دارند. همین طور در رویدادهایی که برگزار می‌کنیم با یکسری از سرمایه‌گذاران هم آشنا می‌شوند. در کل از شبکه‌ای که در این فضا به‌وجود آمده، می‌توانند استفاده کنند. همچنین در این فضا تعامل خوبی بین افراد وجود دارد و افراد می‌توانند به‌صورت رایگان کارگاه برگزار کنند و با تخفیف در رویدادها شرکت کنند.
تخفیفات برگزاری کارگاه‌ها و رویدادها بر چه اساسی است؟
شرکت در کارگاه‌ها و رویدادهایی که خودمان برگزار می‌کنیم برای افرادی که عضو فضای کار اشتراکی هستند، رایگان است و اگر همراهی داشتند برای آن‌ها هم یک تخفیف 40، 50 درصدی در نظر می‌گیریم، اگر هم ما فقط برگزارکننده رویدادی باشیم برای اعضای خودمان یک تخفیف 40 درصدی قرار می‌دهیم، تا افراد در کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند، بنابراین این رویکرد متغیر است. اگر هم کارگاهی رایگان برگزار شود اولویت با افرادی است که در این فضا هستند.
باتوجه به اینکه جنس کار شما استارتاپی نیست، آیا سرمایه‌گذاری جذب کرده‌اید؟
نه. جذب سرمایه‌گذار برای ما به‌صورت تفاهم‌نامه و مشارکتی است که با پارک علم و فناوری گیلان داریم که فضا را در اختیار ما قرار داده است. پروژه با سرمایه شخصی پیش می‌رود.
کسب‌وکار شما نیاز به چند کارمند دارد؟ آیا مهاجرت و ادامه کار در تهران یکی از برنامه‌های شماست؟
ما یک تیم چهار نفره هستیم. دو نفر، من و مهران‌عباسی فول‌تایم هستیم و دو نفر دیگر هم پارت‌تایم فعالیت می‌کنند.
ما با بچه‌های تهران در ارتباط هستیم. البته به این موضوع فکر کردیم و یکسری پیشنهادها هم در رابطه با پروژه‌های دیگر شده است. یکی از تخصص‌های دیگر ما، برگزاری رویدادهاست که در این حوزه در تهران فعالیت می‌کنیم. به‌عنوان مثال، چند ماه پیش یک رویدادی در کارخانه نوآوری آزادی برگزار کردیم.
سفارش برگزاری رویدادها و کارگاه‌ها را قبول می‌کنید؟
یکسری از کارگاه‌ها و رویدادها شخصی است و برای کسب‌وکار خودمان برگزار می‌کنیم، اما شماری از آن‌ها به‌صورت قراردادی است، به این صورت که ما فقط برگزارکننده آن رویداد هستیم.
آقای فرهنگ! از چالش‌های اکوسیستم در استان گیلان بگویید.
یکی از این چالش‌ها مهاجرت نیروی کار به تهران است. همین طور نیروی کار متخصص خیلی کم هست، چراکه افراد متخصص ترجیح می‌دهند به‌صورت فریلنسر فعالیت کنند، بنابراین معمولا تیمی شکل نمی‌گیرد. مشکل بعدی خدمت سربازی افراد تیم است که مجبورند تیم را ترک کنند. شکل‌دادن تیم خیلی سخت است، افراد زیادی وجود دارند که ترجیح می‌دهند به‌صورت فریلنسر فعالیت کنند و هیچ‌وقت نخواستند پایشان را فراتر گذاشته و عضو تیمی شوند و برای پروژه خودشان کار کنند، درست است که مهارت‌های تخصصی دارند، اما مهارت راه‌اندازی کسب‌وکار ندارند. به نظر من، شاید شرکت در کارگاه‌های مهارت در کسب‌وکار به آن‌ها کمک کند، بنابراین بزرگ‌ترین مشکل ما کمبود منابع انسانی است.
آیا برنامه‌ای برای گسترش کارتان دارید؟
فضایی که الان در اختیار داریم، با اتاق جلسات و فضای مشاع 145 متر است، اما با پارک علم و فناوری مذاکره کردیم که در آینده حدود 200 متر به فضای کاری‌مان اضافه خواهد شد. هدف‌مان این است که ظرفیت فضای کار اشتراکی‌مان را افزایش دهیم تا افراد بیشتری از این فضا استفاده کنند. فعلا تمرکز ما روی گسترش فیزیکی فضای کاری‌مان است. البته برنامه آینده ما این است که در حوزه پیش‌شتابدهی برای جذب تیم‌ها فعالیت کنیم که اوایل سال آینده استارت خواهد خورد.
با توجه به شرایط موجود، استارتاپ‌های استان گیلان ظرفیت رشد دارند؟
نمونه‌های موفق استارتاپی داریم که از گیلان شروع کردند و در این شهر به فعالیت خود ادامه دادند و مواردی هم بوده که اهل گیلان بودند، اما به تهران آمدند و موفق بوده‌اند. در هر دو شکل امکان موفقیت وجود دارد، اما هزینه و زمانی که بابت این موفقیت باید بپردازند، خیلی بیشتر است. با توجه به مشکلات اقتصادی که در کشور وجود دارد، ناامیدی گریبان خیلی‌‌ها را گرفته است،اما این بحران برای استارتاپها بیشتر مشهود است، چون بیشتر افراد برای راه‌انداختن کسب‌وکار خود، همچنین پیشبرد کارشان نیاز به سرمایه‌گذار دارند که در این یکی، دو سال اخیر سرمایه‌گذاران ریسک خطرپذیر نمی‌کنند.
گفت‌وگو: مریم مهداد
مطالب مرتبط:
فضای کار اشتراکی در ایران، رشد چشمگیری خواهد داشت رشد و هم‌افزایی تیم‌های کارآفرین در فضاهای کار اشتراکی فضای کار اشتراکی پیش‌نیاز توسعه اکوسیستم‌های استارتاپی