چرا استارتاپ ها محور اقتصاد خلاق خواهند بود؟

یادداشتی از مهدی رسولی، بنیان‌گذار استارتاپ بیدزیلا

استارتاپ ها (کسب‌وکارهای نوپا) به معنای کسب‌وکارهایی که عموما حول تکنولوژی شکل گرفته و پتانسیل رشد بالایی دارند، در سال‌های اخیر از بازیگران خوشنام دنیای تجارت و اقتصاد بوده و در همین مدت کوتاه موفق به تاثیرگذاری چشمگیری در ابعاد مختلف زندگی مردم دنیا شده‌اند.

اگر مدل کسب‌وکار استارتاپ ها مناسب باشد و بنیان‌گذاران آنها بتوانند مراحل شکل‌گیری و رشد را با موفقیت طی کنند، به لطف تکنولوژی نوین اطلاعاتی و ارتباطی، قدرت رشد بسیار زیادی داشته و در مدت زمانی کوتاه می‌توانند محصول و خدمات خود را به تعداد زیادی از مشتریان عرضه کنند. شرکت‌هایی همچون گوگل، آمازون، فیس‌بوک، تلگرام و اینستاگرام و نیز شرکت‌های داخلی مثل دیجی‌کالا، اسنپ، آپارات و کافه‌بازار از مثال‌های بارز استارتاپ‌های موفق در جهان و ایران هستند.

استارتاپ ها و کسب‌وکارهای نوپا با داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد خود می‌توانند تغییرات بزرگی در اقتصاد، سبک زندگی، محیط زیست، گردش اطلاعات، فرهنگ و دانش مردم ایجاد کنند. مطمئنا اقتصاد آینده کشورهای دنیا متاثر از ظهور و بروز کسب‌وکارهای نوپا خواهد بود.

ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و متنوع

در حالی که کشورهای زیادی از رکود اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری رنج می‌برند، استارتاپ‌ ها بدون نیاز به حمایت‌های دولتی و به دور از بوروکراسی‌های اداری به صورت خودجوش و درون‌زا برای مردم به ویژه جوانان تحصیلکرده شغل ایجاد می‌کنند.

گسترش استارتاپ ها در قالب شرکت‌های کوچک و متوسط باعث ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد و متنوع در جامعه خواهد شد. در حال حاضر بیش از 30% نیروی کار ایالات متحده در شرکت‌های کوچک مشغول به کارند و تعداد این نوع از شرکت‌ها در کشورهای اروپایی و آسیایی به شدت در حال افزایش است.

هم اکنون آمار استخدام و اشتغال در شرکت‌های غول پیکری همچون گوگل، آمازون و ای‌بی که در سال‌های نه چندان دور در یک اتاق یا گاراژ کار خود را شروع کرده‌اند، بسیار بالاست و تعداد بسیار زیادی در سراسر دنیا به صورت غیرمستقیم از زیرساختی که این شرکت‌ها به وجود آورده‌اند کسب درآمد می‌کنند.

ارزان‌تر شدن محصولات و خدمات با استفاده بیشتر از فناوری

از آنجا که یکی از ویژگی‌های استارتاپ ها این است که حول محور تکنولوژی تشکیل می‌شوند، لذا معمولا با ورود آنها به بازار، ارائه خدمات و محصولات قبلی (سنتی) با قیمت‌های پایین‌تر ممکن می‌شود و به همین دلیل مردم از آنها استقبال کرده و کسب‌وکارهای مرتبط قبلی به مرور محدود و محدوتر می‌شوند.

حضور اپلیکیشن‌های درخواست خودرو و موتورسیکلت (پیک‌ موتوری) همچون اسنپ و تپ‌سی مثال مناسبی از این تغییرات در ایران است. با ظهور این برندها در سال‌های اخیر، هزینه سفرها و جابجایی‌های درون شهری کاسته شده و در نتیجه استفاده مردم نیز از تاکسی‌های اینترنتی افزایش یافته است.

همچنین با ظهور فروشگاه‌های اینترنتی، مشتریان به جای صرف هزینه‌های رفت و آمد و بررسی محدود، امکان جستجوی کالای مورد نظر خود در بین صدها کالای مشابه را در مدت زمان بسیار کوتاه و بدون هزینه رفت و آمد دارند و معمولا هزینه نهایی خرید برایشان کمتر از قبل خواهد بود.

افزایش کیفیت، خلاقیت و نوآوری

رشد هرچه بیشتر استارتاپ ها موجب افزایش کیفیت، خلاقیت و  نوآوری در ارائه کالا و خدمات شده است. شرکت‌های بزرگ و کوچک موجود نیز با هدف حفظ مزیت‌های رقابتی خود و از دست ندادن سهم بازار، بیش از گذشته برای نوآوری و تولید کالا و خدمات بهتر تلاش می‌کنند.

به عنوان مثال پلتفرم‌های رزرو هتل و محل‌های اقامتی در سراسر دنیا در کنار سایت‌ها و اپلیکیشن‌های جستجو و انتخاب بلیط اتوبوس، قطار و هواپیما و همچنین امکان استفاده از نقشه‌های آنلاین و هوشمند، مسافرت‌های داخلی و خارجی را بیش از هر زمان راحت و با کیفیت کرده است.

افزایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری

بازار سرمایه در هر اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است و تقویت آن موجب افزایش رشد اقتصادی خواهد شد و دولت‌ها تمام تلاش خود را برای کنترل و رونق این بازار به کار می‌گیرند. اما عدم برنامه‌ریزی صحیح و مناسب برای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی می‌تواند منجر به ایجاد تلاطم‌های اقتصادی و ناپایداری در بازارهای پولی و مالی شود.

مفهوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر که همزمان با ظهور استارتاپ ها مطرح شد، یک مسیر جدید و جذاب سرمایه‌گذاری پیش روی فعالان این بازار قرار داد و در این سال‌ها بخش قابل توجهی از سرمایه را به خود جذب کرده است.

سرمایه‌گذاری در استارتاپ ها روحیه کار و تولید را در جامعه افزایش داده و فرصت‌های شغلی زیادی مخصوصا برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و متخصصین ایجاد خواهد کرد. از سوی دیگر یک گزینه دیگر به سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری اضافه خواهد شد که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران از جذابیت و مطلوبیت بالایی برخوردار است.

توسعه مهارت‌های فردی و گروهی نیروی کار

از آنجا که معمولا استارتاپ ها در ابتدا با کمترین سرمایه و نیروی انسانی و به امید دستیابی به یک هدف بزرگ کار خود را آغاز می‌کنند، لذا تمام اعضای تیم تمام تلاش خود را می‌کنند تا هر کاری به بهترین نحو انجام شود. در این شرایط هر عضو تیم همزمان چند کار را انجام می‌دهد و میل شدید دستیابی به هدف باعث می‌شود آنها به صورت خود انگیخته تمام تلاش خود را برای درست انجام دادن کارها با کمترین هزینه به کار گیرند. بعد از گذشت مدتی هر یک از اعضای یک گروه استارتاپی دارای مهارت‌های مختلفی ‌می‌شوند که مطمئنا در زندگی حرفه‌ای آنها تاثیر بسیار مثبتی خواهد داشت.

مهارت‌های کار گروهی، نحوه برخورد با مشکلات، برنامه‌ریزی، سازماندهی، بازاریابی و روابط عمومی در کنار مهارت تخصصی که هر یک از اعضاء در شغل تخصصی خود انجام می‌دهند می‌تواند از یک جوان تازه فارغ‌التحصیل که تجربه کاری چندانی ندارد، یک فرد حرفه‌ای با مهارت‌های چند بعدی قابل قبول بسازد.  البته مدت، کیفیت و نحوه حضور فرد در تیم‌های استارتاپی و همچنین میزان موفقیت آن کسب‌وکار در یادگیری این مهارت‌ها تاثیر قابل توجهی دارد.

حمایت از اقتصادهای بومی و محلی

یکی از مشکلات اقتصادی کشورها عدم توسعه متوازن امکانات، فرصت‌های اشتغال و سرمایه‌گذاری در نقاط مختلف کشور است به گونه‌ای که هر کجا سرمایه‌گذار وارد شود و کارخانه و شرکت‌های بزرگ بسازد، وضعیت اشتغال و معیشت مردم آن منطقه بهتر می‌شود و بالعکس.

اما فناوری‌های نوین به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث شده هر فرد یا گروهی بدون توجه به مرزهای جغرافیایی و با تکیه بر امکانات بومی خود بتواند محصول/خدمت مورد نظر خود را تولید کرده و به بازارهای مختلف محلی، ملی و یا حتی بین‌المللی عرضه نماید.

بسیاری از اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها توسط افراد و گروه‌هایی تولید می‌شود که در روستا یا شهرهای کوچک زندگی می‌کنند. برخی از فروشگاه‌های اینترنتی یا وب‌سایت‌های خدماتی توسط کسب‌وکارهای کوچک محلی اداره می‌شود. همچنین بسیاری از اپلیکیشن‌ها، کانال‌ها و سایت‌های اطلاع‌رسانی توسط استارتاپ هایی اداره می‌شود که کیلومترها با مراکز سیاسی و اقتصادی شهرها و کشورها فاصله دارند.

استارتاپ‌ها، موتور رشد اقتصادی کشورها

از آنجا که اکوسیستم اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته مبتنی بر علم و تکنولوژی شکل گرفته، بدیهی است که توجه بیش از پیش به خلاقیت، نوآوری و کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در کانون توجه این دولت‌ها قرار داشته باشد.

از این رو سایر دولت‌ها با الگو گرفتن از کشورهای توسعه‌یافته به منظور دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی با اقداماتی همچون تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، فراهم آوردن زیرساخت‌های ارتباطی، تغییر و اصلاح قوانین و … سعی در حمایت از استارتاپ ها در کشور خود دارند.

به عنوان مثال دولت هند اهمیت و مزایای اکوسیستم استارتاپی را برای رشد اقتصادی کشورش به وضوح درک کرده و در ژانویه سال 2016 برنامه جامعی در این زمینه تهیه و در این سال‌ها به مرحله اجرا درآورده است. اقدامات مذکور موجب رشد چشمگیر استارتاپ ها و موفقیت‌های زیادی برای اقتصاد این کشور شده است.

تسریع در تحقق اقتصاد خلاق

مفهوم اقصاد خلاق از سال 2001 توسط جان هاوکینز مطرح شد و تا به امروز طرفداران زیادی پیدا کرده است. به زبان ساده اقتصاد خلاق به معنای فعالیت‌های اقتصادی است که متضمن به‌کارگیری استعداد خلاق جهت اهداف تجاری ‌باشند.

در قلب اقتصاد خلاق صنایعی هستند که در پیوندگاه هنر، فرهنگ، تجارت و تکنولوژی قرار دارند. صنایعی از قبیل تبلیغات، هنر و صنایع دستی، طراحی، مد، فیلم، ویدئو، عکاسی، موسیقی، چاپ، نرم­‌افزار، بازی‌‌های کامپیوتری، نشر الکترونیک و رادیو/تلویزیون.

با توجه به تعاریف فوق می‌توان گفت که استارتاپ‌ها از بازیگران اصلی اقتصاد خلاق هستند و اغلب استارتاپ های موفق در این صنایع ظهور کرده‌اند و می‌توانند به رشد و توسعه این جنبه از اقتصاد کمک فراوانی نمایند.

بنابراین در چند عبارت می‌توان اینگونه بیان کرد که امروزه کسب و کارهای نوپا و استارتاپ‌ها بخش نوظهور و جدایی‌ناپذیر اکوسیستم اقتصادی و تجاری دنیا شده‌اند و به شدت در حال گسترش و توسعه هستند.

با تاسیس هر استارتاپ ، ممکن است بخشی از اقتصاد سنتی دچار چالش شده و یا رو به نابودی رود، اما آنچه روی خواهد داد، ارائه یک محصول یا خدمت جدید، افزایش کیفیت و بهره‌وری، افزایش فرصت‌های شغلی و سرمایه‌گذاری و در نهایت رضایت بیشتر مشتری خواهد بود.

و در نهایت می‌توان نتیجه گرفت: به هر میزان که اقتصاد یک کشور نیازهای پاسخ داده نشده بیشتری داشته باشد فرصت رشد استارتاپ ها در آنجا نیز بیشتر است.