حجم کل سرمایه تزریق‌شده به استارتاپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها در سه سال گذشته چقدر بوده؟
در 3 سال گذشته حدود 15 هزار میلیارد تومان روی تیم‌های استارتاپی و دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری شده. این پول‌ها از کجا آمده‌اند؟
جذب سرمایه آن‌هم از جنس سرمایه خطرپذیر که با ادبیات کسب‌وکارهای آنلاین و استارتاپی همخوان باشد یکی از سخت‌ترین مراحل موفقیت در اقتصاد نوآوری و دیجیتالی ایران است. استارتاپ‌ها و ایده‌های زیادی بوده‌اند که علیرغم نوآوری و داشتن تیم خوب، به دلیل شکست در جذب سرمایه نهایتا به لیست کسب‌وکارهای شکست‌خورده اضافه شده‌اند.
از این‌رو اینکه بدانید در چه حوزه‌های استارتاپی شانس بیشتری برای جذب سرمایه دارید و مهم‌تر اینکه گزینه‌های شما برای انتخاب یک سرمایه‌گذار خطرپذیر مناسب چقدر متنوع است، شاید دید بهتری به شما برای ورود به این حوزه بدهد.
در این گزارش با نگاهی به عملکرد سرمایه‌گذاران استارتاپی در سال 99 به این سوال جواب خواهیم داد که این روزها بهترین حوزه‌ها برای راه‌اندازی استارتاپ‌هایی که شانس بالایی برای جذب سرمایه دارند کدام‌ها هستند.
حدود 500 میلیاردتومان برای استارتاپ‌ها
سال گذشته در اکوسیستم استارتاپی ایران در مجموع رقمی کمتر از 500 میلیارد تومان از سوی بخش خصوصی یا غیردولتی روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری شده است. وی‌سی‌های شناخته‌شده‌ای چون صندوق مالی توسعه فناوری، حرکت اول، شرکت دانش‌بنیان برکت، فیروزه و شرکت‌های صنعتی چون ماموت و بوتان و بانک‌های مختلف از جمله آینده و کارآفرین و پاسارگاد مهم‌ترین سرمایه‌گذاران خطرپذیر برای استارتاپ‌ها در این سال بوده‌اند.
اگرچه بیشتر این وی‌سی‌ها گزارش مشخصی از عملکرد خود در این سال ارائه نداده‌اند اما برآوردها نشان می‌دهد بیشترین حجم سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های حوزه تجارت الکترونیک، خدمات مالی و بیمه، حمل و نقل و گردشگری، سلامت و آموزش بوده است. حوزه‌هایی که به‌ویژه در حوزه کسب‌وکارهای بانکی و مالی و خرده‌فروشی بیشترین جذابیت را برای سرمایه‌گذاران داشته‌اند و تعداد زیادی کسب‌وکار در آن‌ها راه افتاده. البته که کرونا دوباره دو حوزه سلامت و آموزش از راه دور را هم به لیست حوزه‌های جذاب سرمایه‌گذاران بازگردانده است.
حوزه‌های جذاب استارتاپی در 1400
دقت در آمارهای گزارشی که حرکت اول به عنوان یکی از معدود سرمایه‌گذاران استارتاپی است که گزارش نسبتا کاملی از فعالیت خود در سال 99 منتشر کرده نشان می‌دهد 7 حوزه تجارت الکترونیک و رسانه، خدمات مالی و بیمه، حمل و نقل و گردشگری، تکنولوژی‌های نوآورانه، سلامت، آموزش و ارتباطات و رسانه از حوزه‌های موردتوجه سرمایه‌گذاران است و حوزه‌هایی چون سلامت، خدمات مالی و بیمه، ارتباطات و رسانه و تکنولوژی‌های نوآورانه برای جذب سرمایه در سال 1400 شانس بیشتری دارند.
البته با داغ شدن تب کسب‌وکارهای بلاکچینی و پلتفرم‌های مرتبط با رمزارزها، تعدادی از وی‌سی‌های جسورتر به این حوزه هم توجه خاصی نشان داده‌اند. راه‌اندازی پلتفرم‌های نوآورانه برای انجام مبادلات مالی در این حوزه، راه‌اندازی کسب‌وکارهای استارتاپی مبتنی بر فناوری بلاکچین و البته کسب‌وکارهای بین‌المللی که شانس درآمدزایی با استفاده از ظرفیت مبادلات مالی رمزارزها را دارند گزینه‌هایی هستند که این روزها سرمایه‌گذارهای استارتاپی به‌راحتی به آن‌ها «نه» نخواهند گفت.
دولت بزرگترین سرمایه‌گذار استارتاپی؟
درست است که در سال 99 چیزی حدود 500 میلیارد تومان روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری شده اما فکر نکنید این تمام سرمایه‌ای است که در این سال به سمت کسب‌وکارهای حوزه نوآوری آمده. صندوق نوآوری و شکوفایی که زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری محسوب می‌شود به‌تنهایی در این سال بیش از 5300 میلیارد تومان سرمایه به کسب‌وکارها تزریق کرده. این جدا از وام‌های 50 میلیاردتومانی است که به استارتاپ‌های بزرگ داده. مدیر این صندوق گفته در سه سال گذشته درمجموع و با همکاری صندوق‌های پژوهش و فناوری دانشگاه‌های مختلف، بیش از 13 هزار میلیارد تومان سرمایه و تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان تزریق کرده‌اند.
درست است که شرط برخورداری از این سرمایه‌ها کسب مجوز « دانش بنیان» از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است اما اگر با پول و سرمایه دولتی مشکلی ندارید و حاضرید صابون دردسرهای آن را به تن‌تان بمالید باید بدانید که دانش بنیان شدن به جز دردسرهای رایج کارهای اداری در ایران، چندان گرفتاری خاصی ندارد!
ماموت و بوتان و شرکت نفت و …
شرکت‌هایی مثل ماموت، کاله، بوتان، همکاران سیستم، هلدینگ‌های مطرح معدنی و انرژی، اپراتورهای تلفن همراه، شرکت نفت و بسیاری از نام‌های مطرح صنعتی و اقتصادی این روزها تلاش دارند بخشی از سرمایه خود را به سرمایه‌گذاری روی ایده‌ها و کسب‌وکارهای استارتاپی و نوآورانه اختصاص دهند. اگرچه تا زمانی که یک کسب وکار بزرگ و بالغ نشده‌اید چندان عاقلانه نیست که سراغ این دست سرمایه‌گذارهای بزرگ و تنومند بروید اما برخی از آن‌ها در سطوح کوچک و ابتدایی هم روی استارتاپ‌های سرمایه‌گذاری می‌کنند اگرچه شاید میزان سهام درخواستی آن‌ها از استاندارد استارتاپی خیلی بیشتر باشد.
حاجی‌بازاری‌های مدرن!
آخرین انتخاب شما برای جذب سرمایه استارتاپی هم می‌تواند برخی بیزنس‌های سنتی باشد که هنوز ساختار شرکتی چندان روشنی ندارند اما پول بلااستفاده زیادی دارند و بدشان نمی‌آید بخش کوچکی از آن را روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
آدم‌ها و کسب‌وکارهایی که در سال‌های اخیر رشد خیره‌کننده اسنپ و دیجی‌کالا و برخی آنلاین‌های مشهور دیگر آن‌ها را وسوسه کرده از این حوزه هم نصیبی ببرند. اگر به سراغ این گزینه‌ها می‌روید فقط باید حواستان جمع باشد همه‌چیز را از ابتدا «طی» کنید و هیچ نکته مبهمی را باقی نگذارید و فراموش نکنید بیشترین دعواهای استارتاپی در سال‌های گذشته بین این سرمایه‌گذارها و بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها اتفاق افتاده!