نسل Y ایران
یادداشتی از رضا جمیلی
یکی از بخش‌های جذاب مجله کارآفرینی فوربس، بخشی است به نام زیر30 سال یا به انگلیسی Under 30. فوربس هرساله لیست 30 جوان کارآفرین و موفق را در 22 رشته مختلف از صنعت انرژی گرفته تا هنر و اقتصاد معرفی می‌کند. جوان‌هایی که اغلب با ایده‌های نو و البته به مدد فناوری توانسته‌اند ثروت‌آفرینی کنند و تحولی رقم بزنند. آن‌ها معمولا در آینده تبدیل به صاحبان کسب‌وکارهای بزرگ، پیشرو و مدیران کارکشته‌ای می‌شوند.
اگر این لیست را برای سال 2018 بالاوپایین کنید متوجه می‌شوید بخش زیادی از آن‌ها در حوزه کسب‌وکارهای آنلاین و دیجیتال فعالیت دارند. فضایی که به دلیل ذات منتشرشونده‌اش، امکان رشد سریع را به صاحبان ایده و کسب‌وکار می‌دهد. یعنی بخشی از جوان‌هایی که از صبح تا شب سر در گریبان و خیره به صفحه گوشی‌ها و تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها هستند در حال رقم زدن آینده بخش‌های مختلف اقتصاد و فرهنگ و هنر سرزمین خود هستند. حال سوالی که پیش می‌آید این است که نسبت جوان‌های ایرانی و دنیای وب هم، چنین الگویی را می‌تواند در دل خود داشته باشد یا خیر.
اگر این سوال را از کسانی بپرسید که با اکوسیستم استارتاپی ایران و موجی که از نیمه دوم دهه هشتاد برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای آنلاین راه افتاد و در ابتدای دهه نود همه‌گیر شد، آشنا نباشند ممکن است پاسخی که می‌شنوید نه‌تنها منفی باشد بلکه یک آسیب‌شناسی بلندبالا هم از زیست آنلاین جوان‌های ایرانی پیوست آن باشد!
اما استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین، روی دیگری از نسبت جوانی و وب را در ایران رقم زده‌اند. درست در روزهایی که اقتصاد کشور و امیدواری به آینده کسب‌وکارها در کشور در شکننده‌ترین حالت ممکن است، چندهزار جوان ایرانی که قریب به اتفاق آن‌ها متولدین بعد از پایان جنگ ایران و عراق هستند، سر در وب فرو برده‌اند تا قدمی در راه ایجاد یک ارزش یا خدمت جدید بردارند.
اگر با یک سرچ ساده درخصوص مهم‌ترین و بزرگترین کسب‌وکارهای آنلاین و استارتاپ‌های حال حاضر ایران دست به تحقیق بزنید، متوجه می‌شوید بسیاری از بنیان‌گذاران یا مدیرعامل‌های آن‌ها هنوز هم به 30 سال نرسیده‌اند یا نهایتا زیر 35 سال سن دارند! استارتاپ‌هایی که ارزش برخی از آن‌ها از بسیاری از شرکت‌های قدیمی ایرانی که سابقه‌ای بالاتر از نیم قرن دارند، چندین برابر بیشتر است.
این یکی از مهم‌ترین تغییرات نسلی در دو دهه گذشته است که به نظر می‌رسد تاثیرگذاری و نتایج غایی آن در دهه آینده بیشتر رخ بنماید. نسلی از جوان‌های ایرانی که به جای تکیه صرف بر درآمدزایی‌های مقطعی و فرو رفتن در جذابیت‌های مقطعی اقتصاد پروژه‌ای و پیمانکاری، به تحول‌خواهی دیجیتال اعتقاد دارند و برای هر مسئله‌ای در پی راهکاری تازه اما پایدارند؛ آن‌ها که برخلاف متولدین نیمه دوم دهه 50 و ابتدای دهه شصت، از اینترنت و فضای مجازی و وب، چیزی بیش از ارتباطات و گفت‌وگو و نظاره‌گری را طلب کرده‌اند و تبدیل شده‌اند به یک نسل سازنده، پرسشگر و البته کنش‌گر. کنش‌گری که در برابر انفعال زیست آنلاین بسیاری دیگر از ایرانی‌ها، حسابی چشم‌گیر و توجه‌برانگیز شده است. همان‌ها که با کمی اغماض می‌توان آن‌ها را نسل Y ایران دانست؛ یعنی متولدین دهه هشتاد و ابتدای دهه 90 میلادی.
این یادداشت در روزنامه ایران منتشر شده است